Thế giới thay đổi quá nhanh khiến không ít doanh nghiệp "hốt hoảng”. Trong bối cảnh doanh nghiệp tư nhân đang gặp nhiều khó khăn do những thay đổi quá nhanh của thế giới, việc có những chính sách cho kinh tế tư nhân có ý nghĩa rất quan trọng.

Người đứng đầu Đảng ta, Tổng Bí thư Tô Lâm mới đây khẳng định, kinh tế tư nhân là đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng, phải coi phát triển kinh tế tư nhân là nhiệm vụ trọng tâm hiện nay. Đảng ta chắc chắn cũng sớm có Nghị quyết riêng về phát triển kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nếu nhìn thẳng vào thực tế, có thể thấy đa phần DNTN (DNTN) ở Việt Nam chưa đủ lớn, thậm chí sợ lớn vì họ ưa chuộng hình thức kinh doanh phi chính thức – hộ kinh doanh.

Có thể còn nhiều nguyên nhân khác, như lo sợ trước công khai, minh bạch, nhất là trong tài chính - kế toán cũng là một lý do, hoặc không lớn lên được vì tại những thời điểm bước ngoặt cần mở rộng và phát triển kinh doanh, họ không tiếp cận được đất đai, không huy động được số vốn đủ lớn, không tiếp cận và nắm bắt được công nghệ phù hợp, đủ hiện đại để tận dụng cơ hội kinh doanh và bứt phá, phát triển…

Trên thực tế, số doanh nghiệp rời thị trường đang tăng: Năm 2023 là 172.600 DN, năm 2024 là 173.200 DN. Riêng quý I/2025 có 78.200 DN rút khỏi thị trường, thực tế này cho thấy chúng ta cần giải pháp thiết thực để DNTN phát triển bền vững. Vậy vấn đề nằm ở chỗ nào? Vấn đề thiết yếu nhất là xóa bỏ mọi rào cản đối với kinh tế tư nhân, bao gồm rào cản tư duy, rào cản pháp lý và rào cản xã hội.

Rào cản tư duy

Do xuất thân từ nền kinh tế tiểu nông tư hữu và trải qua bao năm tháng chiến tranh triền miên, rồi nền kinh tế bao cấp sau chiến tranh, ca ngợi sự nghèo khó và phê phán sự giàu có đã ăn sâu trong tiềm thức mỗi người. Đó là rào cản tư duy rất nặng đối với phát triển kinh tế tư nhân. Số đông doanh nhân ưa chuộng hình thức kinh doanh phi chính thức – hộ kinh doanh hay lo sợ trước công khai, minh bạch bởi rào cản tư duy của chính họ và của cộng đồng.

Đã từ lâu, và ngay cả hiện tại, cộng đồng vẫn húy kỵ với sự giàu có, coi giàu có là chạy mánh, bóc lột… Rào cản tư duy đó của cộng đồng khiến doanh nhân, doanh nghiệp tìm cách né mình, tự thu mình tránh sự dòm ngó của xã hội, của các cơ quan quản lý nhà nước. Xóa bỏ rào cản này, đòi hỏi cộng đồng xây dựng ý thức tôn vinh người giàu, thấy rõ người giàu làm cho xã hội tốt đẹp hơn, bởi họ luôn trăn trở mở rộng kinh doanh, tạo công ăn việc làm và họ luôn phải đối mặt, vượt qua vô vàn thách thức của thị trường đầy “giông gió”.

Không chỉ vậy, chúng ta cần có nhiều hơn các hoạt động tôn vinh người giàu, tôn vinh nghĩa cử cao đẹp của giới giàu có trong xã hội. Phải làm sao để cộng đồng nhận rõ: Người giàu luôn là người giỏi kinh doanh, là người luôn tạo ra nhiều công ăn việc làm cho xã hội, là người có phẩm chất làm giàu càng giàu hơn và là người có tâm thức và điều kiện làm cho xã hội tốt đẹp hơn.

Về phần mình, các nhà kinh doanh phải xây dựng niềm tự hào, hãnh diện về hoạt động kinh doanh làm tăng GDP, tạo công ăn việc làm, đóng thuế nhiều, tham gia hoạt động môi trường – từ thiện…

Chỉ khi khuyến khích làm giàu trở thành quốc sách – người người làm giàu, nhà nhà làm giàu – thì hoạt động kinh doanh sôi động khắp nơi, tức là rào cản tư duy được xóa bỏ, ắt kinh tế tư nhân sẽ rộng đường phát triển.

Rào cản pháp lý

Luật Doanh nghiệp đã qua nhiều lần sửa đổi, nhưng vẫn còn sự phân biệt đối xử giữa các loại hình doanh nghiệp, như DNNN, DNTN… Trong khi về bản chất chỉ có 02 loại hình là trách nhiệm vô hạn vâ trách nhiệm hữu hạn mà thôi. Loại trách nhiệm vô hạn, theo quy định hiện hành gồm DNTN và công ty hợp danh. Vô hình trung, Luật Doanh nghiệp hiện hành đã loại hộ kinh doanh ra khỏi phạm vi điều chỉnh của Luật này. Rào cản pháp lý này không nhỏ, khiến cho môi trường kinh doanh còn bất cập và kinh tế tư nhân bị coi là “chập chờn”.

Nếu Luật Doanh nghiệp mới có quy định loại hình doanh nghiệp cá nhân (gồm hộ kinh doanh, DNTN) và công ty hợp danh là trách nhiệm vô hạn; còn công ty TNHH và công ty cổ phần là trách nhiệm hữu hạn, thì rào cản pháp lý sẽ được dỡ bỏ. Bởi khi đó, Luật quy định chỉ rõ ràng có 04 loại hình doanh nghiệp và kinh tế tư nhân rộng đường phát triển khi thỏa sức lựa chọn 1 trong 4 loại hình này để đăng ký kinh doanh. Và cũng không thể còn loại TNHH 1 thành viên – một dị dạng khiến có thể lạm dụng cho nhóm lợi ích bám, dựa vào “sân sau”.

DNNN không có nữa mà chỉ có thể chọn loại TNHH hoặc cổ phần mà thôi. Khi đó, môi trường kinh doanh sẽ minh bạch, không có chuyện né tránh hay núp bóng, gồm nhiều triệu doanh nghiệp và tất cả đều được điều chỉnh cùng một thứ bậc, một khung pháp lý đồng nhất.

Vấn nạn hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự đã một thời gian dài là rào cản khiến nhiều doanh nhân, doanh nghiệp khiếp sợ. Tác giả bài viết này, nhiều năm trước đã lên tiếng về vấn nạn này – đã tổ chức các cuộc hội thảo với chủ đề “Làm gì để khắc phục tình trạng hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự” – đến nay có phần yên tâm, khi biết mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế tư nhân, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự.

Rào cản xã hội

Kinh tế tư nhân không thể khởi sắc khi các doanh nghiệp đều thấp thỏm lo sức mua giảm. Một thời gian không ngắn, chính tác giả bài viết này cứ tưởng sản xuất là quyết định, tất cả cho sản xuất. May thay, đã nhận ra rằng tiêu dùng mới quyết định hết, cả sản xuất, phân phối, lưu thông.

Lưu thông bao gồm cả tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Chúng ta đang nỗ lực ngoại giao để duy trì và tăng cường xuất khẩu trong bối cảnh cuộc chiến thương mại toàn cầu đang bùng phát. Nhưng tiêu dùng trong nước vẫn đang chiếm tỷ trọng lớn, trong khi “người dân dè dặt chi tiêu, kinh doanh ế ẩm”, đây chính là rào cản xã hội rất lớn đối với mọi loại hình kinh doanh.

Trên các đường phố ở nhiều tỉnh, thành phố, dễ dàng nhìn thấy nhiều cửa hàng trưng biển quảng cáo lớn, với mức giảm giá khá cao, nhưng bên trong rất thưa thớt người mua. Xóa bỏ rào cản này sẽ tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển bền vững.

Đương nhiên, phát triển kinh tế tư nhân cần một giải pháp tổng thể, đồng bộ, nhưng trước hết cần ba giải pháp thiết thực là xóa bỏ mọi rào cản như đã nêu trên.

Trong bài viết Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá những thành công trên chặng đường gần 40 năm đổi mới có sự đóng góp rất quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, Tổng Bí thư chỉ rõ những điểm nghẽn không chỉ kìm hãm tốc độ tăng trưởng của khu vực kinh tế tư nhân. Vì vậy, người đứng đầu Đảng ta cho rằng kinh tế tư nhân phải xác định rõ hơn về sứ mạng và tầm nhìn là lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, góp phần xây dựng một Việt Nam năng động và hội nhập quốc tế.

Vậy nên, ngay lúc này, rất cần thực thi các giải pháp thiết thực để đẩy nhanh sự phát triển và tăng trưởng cho kinh tế tư nhân là mệnh lệnh của cuộc sống. Trong đó, đột phá về thể chế, cắt giảm chi phí, thời gian khởi sự kinh doanh và thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư kinh doanh để mở rộng tối đa quyền tự do kinh doanh và xóa bỏ các rào cản là giải pháp thiết thực nhất.

×