Chiều qua 14/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân - chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ với Ban Chỉ đạo để tiếp tục cho ý kiến, hoàn thiện thêm một bước dự thảo Đề án để chuẩn bị trình Bộ Chính trị. Nêu định hướng xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân, Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý, cách thể hiện phải ngắn gọn, giản dị nhưng mang tầm chiến lược.

Trước đó, nhằm triển khai chủ trương lớn của Đảng, Thủ tướng cũng từng nhấn mạnh "phải có đột phá mạnh mẽ hơn nữa trong phát triển kinh tế tư nhân, với tư duy vượt qua giới hạn của chính mình, có trọng tâm, trọng điểm, lựa chọn chính xác những đòn bẩy, điểm tựa, có tính khả thi, tạo bước ngoặt về phát triển kinh tế tư nhân”. Ông cũng yêu cầu giải phóng toàn bộ sức sản xuất của nền kinh tế thông qua phát triển kinh tế tư nhân; huy động mọi nguồn lực của khu vực tư nhân vào phát triển đất nước.

Cởi trói cho kinh tế tư nhân

Để có được cái nhìn đột phá như vậy, chúng ta phải trải qua cả một chặng đường rất dài từ sau năm 1986, tức là sau Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VI.

Tôi nhớ vào năm 1988, khi tôi được cơ quan cử đi học khoá đào tạo hệ dài hạn (năm 1988 -1990) tại Trường Đảng Cao cấp Nguyễn Ái Quốc (nay là học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh), các thầy tôi như Giáo sư Nguyễn Đức Bình, GS Đỗ Nguyên Phương, GS Đào Xuân Sâm và rất nhiều vị nữa trong trường Đảng ngày đó - những "cây đa cây đề" trong giới khoa học Mác - Lê Nin - vẫn kể những câu chuyện để giúp chúng tôi vỡ vạc khái niệm "kinh tế thị trường của Việt Nam".

Chúng tôi nghe mà thấy rất "lạ tai" với những chuyện kiểu như Đảng ta từng "siết" doanh nghiệp tư nhân một cách rất “kỳ lạ”, như kiểu giới hạn với doanh nghiệp mà đảng viên là chủ cơ sở sản xuất không được thuê quá 12 lao động (?)

Chính vì lẽ đó mà có những vị giám đốc doanh nghiệp tư nhân gắn bó với Đảng gần cả cuộc đời, nhưng nay vì họ doanh nghiệp của họ có số lượng nhân lực vượt giới hạn Đảng quy định nên bất đắc dĩ họ phải ra khỏi Đảng với rất nhiều luyến tiếc, xót xa.

Vấn đề trên bỗng nhiên trở thành chuyện không hề nhỏ. Biết là không nhỏ, cần sửa đổi nhưng rồi cũng phải sau rất nhiều Hội thảo khoa học và những tranh luận liên hồi trên mặt trận lý luận tư tưởng của Đảng, chúng ta mới tự cởi trói chính mình.

Tiến sĩ Đặng Vũ Chư - nguyên Bộ trưởng Bộ Công nghiệp với hơn 2 nhiệm kỳ làm Bộ trưởng của 2 bộ (1990-2002), phục vụ ba đời Thủ tướng (ông Đỗ Mười, ông Võ Văn Kiệt và ông Phan Văn Khải-NV) - đã kể cho tôi nghe câu chuyện khi ông được Thủ tướng Chính phủ khi đó là ông Võ Văn Kiệt mời sang Văn phòng Chính phủ cùng một số thành viên Chính phủ để dự buổi đón tiếp cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu sang thăm nước ta theo lời mời của Thủ tướng.

Cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu, sau 25 năm giữ trọng trách Thủ tướng, đã nghỉ để chuyển sang làm Bộ trưởng Cố vấn (Minister Mentor). Ông Võ Văn Kiệt có ý muốn mời ông Lý Quang Diệu làm Cố vấn cấp cao cho mình nhưng không thành.

Bữa đó, chính ông Lý Quang Diệu đã chỉ ra "điểm tử huyệt" của chúng ta. Đó là năng suất lao động quá thấp. Ông Lý thẳng thắn góp ý với Thủ tướng Võ Văn Kiệt: Theo lý thuyết của các ông, Chủ nghĩa xã hội thắng Chủ nghĩa tư bản nhờ năng suất lao động mà năng suất lao động của các ông lại thấp hơn chúng tôi thì làm sao thắng được? Cái mà các ông gọi là phân phối theo lao động thì chúng tôi cho đó là bóc lột. Còn cái các ông gọi là bóc lột thì chúng tôi cho đó là phân phối theo lao động. Muốn phát triển được đất nước thì phải cho người dân được thực sự dân chủ.

Theo Tiến sĩ Chư, đây là một trong những cuộc đối thoại ấn tượng nhất đối với ông về vị Bộ trưởng Cố vấn vừa nhậm chức chưa lâu, một cuộc đối thoại thẳng thắn, cởi mở giữa hai người đại diện cho hai hệ tư tưởng và hình thái kinh tế xã hội khác nhau. Những góp ý trực diện, thẳng thắn, không hề câu nệ xã giao hẳn khiến ông Kiệt phải suy nghĩ rất nhiều dù có thể khó nghe.

Còn riêng Bộ trưởng Chư khi đó, ông cũng thấy thấm thía rất nhiều. Theo ông, lâu nay chúng ta luôn chìm đắm trong một xã hội duy ý chí. Đến khi CNXH ở Đông Âu gần như sụp đổ hoàn toàn chúng ta mới thức tỉnh. Và có lẽ chính ông Sáu Dân đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo tiên phong thức tỉnh chúng ta cần bước tiếp hành trình của Đổi mới theo nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Và đến nay, thành quả đạt được thật đáng tự hào.

Kỷ nguyên vươn mình - Thời cơ cho kinh tế tư nhân

Diện mạo của đất nước hôm nay, nếu như không có sự tham gia của khối doanh nhiệp tư nhân, thì chưa biết sẽ ra sao nếu cứ chỉ trông chờ vào sự lớn mạnh của doanh nghiệp nhà nước. Nhà máy thép thì thất thoát cả nhiều ngàn tỷ như trên Thái Nguyên. Một đất nước cả trăm triệu dân mà chúng ta không có nổi một ngành sản xuất công nghiệp ô tô, ngành hàng không quốc gia nhiều năm bết bát vì dịch bệnh, trong khi bộ máy lại quá cồng kềnh...

Rất may là chúng ta đã có những doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh như thép Hoà Phát của tỷ phú Trần Đình Long, như xe điện Vinfast của tỷ phú Phạm Nhật Vượng, như hàng không Vietjet của tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo… Họ đã góp phần quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế nước nhà...

Tôi không hoàn toàn đồng tình với quan điểm cho rằng các doanh nghiệp nhà nước hiện đang làm ăn đều kém cỏi. Nguyên nhân một phần do cơ chế hiện hành chưa được tháo gỡ một cách công bằng, quyết liệt. Có thể ví dụ, doanh nghiệp Vinfast của tỷ phú Phạm Nhật Vượng dù biết sẽ “lỗ cả tỷ đô", tiền tiêu như cho vào thùng không đáy nhưng vẫn phải bạo chi bởi khát vọng vươn mình và tương lai có thể thấy.

Còn doanh nghiệp nhà nước, nếu quyết toán vài năm liền báo lỗ sẽ bị các cơ quan chức năng vào cuộc ngay, quy trách nhiệm người đứng đầu doanh nghiệp rồi kỷ luật, nặng thì ra tòa. Nhà nước không chấp nhận để lỗ nhiều năm dù đích đến lâu dài vẫn là con đường sáng sủa. Cái khó của doanh nghiệp nhà nước là vậy. Vì thế nên họ ít nhiều thiếu đi sự mạo hiểm, mạnh tay, quyết đoán trong vài trò lãnh đạo.

Tại Hội nghị Trung ương 10 (khoá XII), Tổng Bí thư, Chủ tịch nước khi đó là ông Nguyễn Phú Trọng có gợi ý với Hội nghị, khi bàn về xây dựng văn kiện Đại hội XIII nên lưu ý đến vấn đề kinh tế tư nhân, đại ý: "Đừng kỳ thị kinh tế tư nhân, phải công bằng với họ. Đề nghị sắp tới đây, nơi nào làm tốt phải biểu dương, khen thưởng, thậm chí phong danh hiệu Anh hùng cho doanh nghiệp tư nhân".

Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Việc tinh gọn bộ máy như chủ trương hiện nay vừa giúp năng suất lao động tăng, vừa giảm nguồn chi thường xuyên, giảm ngân sách để nuôi bộ máy cồng kềnh. Nhờ có vậy, người lao động mới có thể nhận thu nhập xứng đáng với công sức họ bỏ và, còn Nhà nước có dư địa để đầu tư, phát triển đất nước.

Việc Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ban Chính sách và chiến lược của Đảng thêm một lần nữa khẳng định tính đúng đắn mà Đảng ta đã chỉ ra. Vai trò của kinh tế tư nhân trong tiến trình phát triển đất nước là vô cùng quan trọng. Tuy mới chỉ đóng góp 45% GDP nhưng dư địa của khối kinh tế này còn cực lớn nếu biết tháo gỡ, tạo điều kiện giúp họ...

Tổng Bí thư Tô Lâm lưu ý "cần có chiến lược rõ ràng cho phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với trình độ phát triển hiện nay của nền kinh tế và bối cảnh địa kinh tế, địa chính trị mới của đất nước”. Ông nhấn mạnh việc xóa bỏ mọi nhận thức, tư tưởng, quan niệm, thái độ, định kiến về kinh tế tư nhân, đồng thời khuyến khích xây dựng tư duy công nghiệp, tư duy lớn và phong trào kinh doanh, khởi nghiệp trong toàn xã hội; Tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, xóa bỏ các rào cản đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Ông cũng xác định quan điểm "người dân và doanh nghiệp được phép làm những gì mà pháp luật không cấm".

Đầu tháng này, Tạp chí Forbes vừa công bố danh sách tỷ phú thế giới năm 2025, trong đó Việt Nam giảm một đại diện so với năm ngoái. Điều này cho thấy, để Việt Nam có nhiều tỷ phú hơn nữa không còn là việc quá khó một khi họ đã và sẽ có một điểm tựa vô cùng quan trọng, đó là đường lối, chủ trương của Đảng và sự hỗ trợ, kiến tạo của Chính phủ khi thay đổi cách nhìn nhận, đánh giá đối với khối doanh nghiệp tư nhân.

×