Cho dù mức thuế đối ứng 46% mà Mỹ áp lên các hàng hóa của Việt Nam là khá bất ngờ, nhưng Chính phủ Việt Nam không phải không lường trước các kịch bản thuế và dự liệu các biện pháp ứng phó trong cái gọi là “cuộc chiến thương mại toàn cầu”.

Rạng sáng 3/4 theo giờ Việt Nam, Tổng thống Mỹ Donal Trump, tay giơ tấm bảng ghi cụ thể từng mức thuế đối ứng sẽ áp dụng với hàng chục nền kinh tế.

Mức thuế "cơ bản" áp dụng với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ là 10%. Một số quốc gia nằm trong nhóm này gồm Anh, Brazil, Singapore, Úc, Chile, Argentina, Saudi Arabia... Liên minh châu Âu (EU), Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ chịu mức thuế từ 20 - 26%.

Đáng chú ý, Trung Quốc và Việt Nam nằm trong nhóm bị áp mức thuế đối ứng  cao nhất, với lần lượt là 34% và 46%. Hai nước hàng xóm của chúng ta là Lào và Campuchia chịu lần lượt 48% và 49%. Thậm chí với Myanmar mức thuế cũng là 44%.

Mức thuế này dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 9/4, tức là sau chỉ một tuần nữa.

Tại sao nói là “hủy diệt”?

Bởi 46% thuế - không phân biệt- được “đánh” trên tất cả các loại hàng hóa.

Vấn đề không chỉ là mức thuế cao kỷ lục, điều tồi tệ là mức thuế đối với các đối thủ cạnh tranh chính lại thấp hơn chúng ta. Chẳng hạn Thái Lan 36%, Ấn độ 26%, Indo 32%, Malay 24%, Bangladesh 37%, Philippine 17%, Pakistan 29%... tức là hàng hóa của Việt Nam sẽ chịu thuế cao hơn từ 10-20% so với những đối chủ chính.

Vì thế, ngoài giá trị thiệt hại “quy GDP”, hàng của Việt Nam đứng trước nguy cơ suy giảm nghiêm trọng tính cạnh tranh.

Đang có một giả thuyết là cách tính mức thuế mới áp của Mỹ là lấy thâm hụt thương mại của Mỹ với quốc gia mục tiêu chia cho giá trị hàng xuất khẩu của quốc gia đó sang Mỹ.

Ví dụ, với mức thâm hụt 123,5 tỷ USD (136,6 tỷ USD giá trị hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ và 13,1 tỷ USD nhập khẩu từ Mỹ), cách tính sẽ là: 123,5/136,6 = tương đương 90%. Và thuế mới 46% tương đương 1/2 mức thuế 90% mà Mỹ (cho rằng) hàng hóa Mỹ đang phải chịu khi vào Việt Nam.

Phía Mỹ không giải thích các mức thuế mới, cũng không công bố công thức tính mức áp thuế đối ứng. Nhưng nếu giả thuyết về công thức này là đúng, câu chuyện đàm phán sẽ phức tạp hơn nhiều so với sự cảm tính thích hay không!

Cho dù mức thuế 46% có thể coi là khá bất ngờ, nhưng Chính phủ Việt Nam không phải không lường trước các kịch bản thuế và dự liệu các biện pháp ứng phó trong điều mà Thủ tướng Phạm Minh Chính gọi là “cuộc chiến thương mại toàn cầu”.

Ngay trước mắt, mức thuế này có thể trong ngắn hạn ảnh hưởng sẽ tạo ra nhiều tác động tiêu cực đến hàng hóa xuất khẩu VIệt Nam nói riêng và kinh tế Việt Nam nói chung.

Nhưng nói đi cũng phải nói lại, nó cũng có ý nghĩa như một điểm khởi đầu để tạo ra sự thay đổi.

Thay đổi, bằng cách tận dụng 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết, như EVFTA, CPTPP. Thay đổi bằng cách ,hướng tới các thị trường mới như châu Phi, Nam Mỹ, và thị trường Halal (2,2 tỷ người), giúp giảm phụ thuộc vào một thị trường lớn trong dài hạn… trong một chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Chúng ta có một thị trường 100 triệu dân- đó cũng là một thế mạnh - một “tài nguyên”, một thị trường đủ lớn.

Chính phủ cũng đang đẩy mạnh đầu tư công (dự kiến 875 nghìn tỷ đồng năm 2025) và đây có ý nghĩa như một điểm tựa, để kích cầu sản xuất, đặc biệt trong các ngành như thép, xây dựng.

Giờ, hãy để ý đến “danh sách top” về thuế đối ứng mà Mỹ áp với các nước: Myanmar 44%, Việt Nam 46%, Lào 48% và Campuchia 49%. Tờ Nikke dẫn lời quan chức Mỹ cho rằng sở dĩ nhóm 4 nền kinh tế này chịu mức thuế cao phi lý là vì để hàng Trung Quốc mượn đường vào thị trường Mỹ.

Có thể, đây là yếu tố giải thích phần nào cho nhóm bị áp mức thuế cao nhất thế giới. Cho nên, sẽ cần có một “bộ chìa khoá” cho vấn đề thuế quan.

“Bộ chìa khóa” đó là chìa khóa giảm thuế cho hàng Mỹ. Điều mà chúng ta cũng đã làm hôm 31/3 vừa rồi (đã giảm thuế MFN đối với nhiều mặt hàng mà Mỹ có lợi thế, với mức giảm từ 2% đến 25%).

Đó là “chìa khóa” mua sắm công từ Mỹ, hoặc mua sắm Chính phủ, hoặc thông qua các doanh nghiệp - như việc Vietjet mua máy bay.

Đó là “chìa khoá” tiền tệ. Dù có thể sẽ là các biện pháp nghiệp vụ để tăng tỷ giá VND/USD.

Và “chìa khóa” cũng phải là sự đồng bộ giữa việc giảm thặng dư thương mại và hạn chế đến mức tối đa khả năng hàng Trung Quốc mượn xuất xứ.

Nếu coi “cuộc chiến thuế quan” là một ván bài thì chúng ta không phải không có lá bài nào. Huống chi đó là ván bài mà cả thế giới đang phải đối mặt. Mà sự ảnh hưởng, không chỉ với người Việt, người Trung, người Châu Âu mà cả người Mỹ.

Lo lắng - không đồng nghĩa với bi quan, bởi điều quan trọng không kém là cách chúng ta nhìn nhận vấn đề và giải quyết nó bằng sự bình tĩnh, mềm dẻo, và cả sự đoàn kết thống nhất trong nhận thức.

×