Triều đại nhà Đường, đặc biệt dưới thời Đường Thái Tông Lý Thế Dân, được ghi nhận là giai đoạn hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử Trung Hoa. Trong bối cảnh đó, nhiều nhân vật lịch sử nổi bật đã được ghi tên trong chính sử lẫn dã sử – trong đó có Cao Dương công chúa (?-653), con gái thứ 17 của Đường Thái Tông, người không chỉ được sủng ái bậc nhất trong số các công chúa, mà còn để lại một câu chuyện nhuốm màu bi kịch trong hoàng cung nhà Đường.

Cao Dương Công chúa - Hoa nhan tài trí, được vua cha sủng ái

Không rõ tên thật và năm sinh của Cao Dương công chúa, nhưng bà được ghi nhận là người con gái thứ 17 của Đường Thái Tông – một vị minh quân kiệt xuất trong lịch sử Trung Hoa. Dù sinh mẫu không được sử sách ghi chép lại, nhưng nhan sắc, trí tuệ và phong thái của công chúa thì lại được ghi rõ là hơn người.

Sử liệu ghi nhận rằng trong số hàng chục người con gái của Đường Thái Tông, Cao Dương công chúa được yêu chiều nhất. Bà không chỉ có dung mạo xinh đẹp mà còn thông minh, hoạt bát, giỏi giao tiếp và rất có phong cách quý tộc, khiến cho Đường Thái Tông đặc biệt cưng chiều.

Khi đến tuổi cập kê, bà được gả cho Phòng Di Ái, con trai thứ hai của danh thần Phòng Huyền Linh – người từng là Tể tướng dưới thời Đường Thái Tông. Dù Phòng Di Ái là người võ biền, không giỏi văn chương như anh cả là Phòng Di Trực, nhưng nhờ lấy được công chúa, ông trở nên được ưu ái hơn cả. Phòng Di Trực thậm chí từng chủ động xin nhường quan tước cho em trai, nhưng bị Đường Thái Tông từ chối – cho thấy mức độ “cưng rể” của hoàng đế đối với Phòng Di Ái.

Lưới tình oan nghiệt: Cuộc gặp gỡ với Biện Cơ

Cuộc đời của Cao Dương công chúa dần chuyển hướng sang gam màu bi kịch bắt đầu từ một chuyến đi săn tưởng như vô hại. Trong một lần vi hành, Cao Dương công chúa cùng chồng dừng chân tại một ngôi chùa để nghỉ lại qua đêm. Tại đây, họ được tiếp đón bởi vị trụ trì tên Biện Cơ – người có dung mạo tuấn tú, phong thái hơn người. Theo truyền thuyết và dã sử, giữa công chúa và vị hòa thượng trẻ tuổi này đã nảy sinh tình cảm.

Quan hệ giữa hai người dần trở nên sâu sắc, công chúa ra vào chùa không kiêng dè, đến mức công khai quan hệ khiến nhiều người xầm xì bàn tán. Khi chuyện đến tai Đường Thái Tông, ông giận dữ, ra lệnh xử tử Biện Cơ, đồng thời giết luôn hơn mười nô tài đi theo công chúa với tội danh “che giấu, không báo cáo”.

Tuy nhiên, thay vì nhận lỗi, Cao Dương công chúa lại tỏ thái độ oán trách vua cha. Từ sau sự việc, bà càng trở nên bất cần, không còn giữ lễ giáo, ngang nhiên tư thông với các văn nhân, đạo sĩ mà không cần che đậy. Thậm chí, khi Đường Thái Tông qua đời, công chúa cũng không hề thương tiếc, mà ngược lại còn mở tiệc ăn mừng, nhảy múa như giải thoát khỏi sự kìm kẹp của người cha nghiêm khắc.

Âm mưu chính trị và kết cục thảm khốc

Sau cái chết của Đường Thái Tông, triều đình bước vào thời kỳ của Đường Cao Tông Lý Trị – cháu gọi Cao Dương công chúa là cô ruột. Những tưởng với mối quan hệ huyết thống này, bà có thể sống yên ổn. Nhưng không, tham vọng và những tính toán chính trị đã khiến công chúa tiến vào một con đường không thể quay đầu.

Năm Vĩnh Huy thứ 4 (653), Cao Dương công chúa xúi giục chồng là Phòng Di Ái tranh tước vị với anh cả là Phòng Di Trực, đồng thời tố cáo Phòng Di Trực có hành vi bất kính với mình – một chiêu bài nhằm giành lấy vị thế chính trị trong dòng họ Phòng. Tuy nhiên, âm mưu này nhanh chóng bị vạch trần.

Đường Cao Tông cử Trưởng Tôn Vô Kị – quyền thần có ảnh hưởng lớn lúc bấy giờ – đứng ra điều tra. Nhưng cuộc điều tra lại phơi bày một âm mưu động trời: Phòng Di Ái cùng Cao Dương công chúa có dính líu tới kế hoạch lập Kinh vương Lý Nguyên Cảnh làm hoàng đế, thay thế chính Đường Cao Tông Lý Trị.

Vụ việc không chỉ dừng lại ở mưu phản, mà còn kéo theo nhiều nhân vật khác như Tiết Vạn Triệt, Sài Lệnh Võ, Ngô vương Lý Khác và Ba Lăng công chúa – một công chúa khác của nhà Đường.

Cái giá phải trả là cực kỳ nặng nề. Phòng Di Ái cùng các đồng mưu bị xử chém, còn Cao Dương công chúa cùng Ba Lăng công chúa bị ép tự vẫn để giữ thể diện hoàng tộc. Đây được xem là một trong những vụ án chính trị nghiêm trọng nhất những năm đầu triều Đường Cao Tông, thể hiện sự khốc liệt của đấu đá nội bộ trong hoàng gia nhà Đường.

Danh vọng sau cái chết và hình ảnh trong hậu thế

Dù chết vì tội mưu phản, nhưng đến thời Hiển Khánh – dưới triều Đường Cao Tông, Cao Dương công chúa lại được truy phong là Hợp Phổ công chúa. Việc truy phong này được cho là nhằm xoa dịu hoàng tộc, hoặc thể hiện sự tiếc nuối đối với một người từng là công chúa được sủng ái nhất thời Đường Thái Tông.

Hình ảnh của Cao Dương công chúa sau này hiện lên như một nhân vật đầy mâu thuẫn. Một mặt, bà là hình mẫu phụ nữ hoàng tộc đầy khí chất, thông minh, có bản lĩnh, biết lựa chọn – không cam chịu sống đời khuôn mẫu. Nhưng mặt khác, bà cũng là người vượt khỏi mọi giới hạn lễ giáo, sống theo cảm xúc, bất chấp hậu quả và để lại hậu vận bi thảm.

Một số nhà nghiên cứu hiện đại nhìn nhận bà như nạn nhân của nền chính trị phong kiến hà khắc: bị trói buộc trong những cuộc hôn nhân chính trị, không được tự do sống với cảm xúc thật, dẫn đến phản kháng bằng những cách cực đoan.

Một đời hoa lệ, một cái chết bi thảm

Cao Dương công chúa là biểu tượng của vẻ đẹp, trí tuệ, và cũng là hiện thân của sự phản kháng trong cung đình nhà Đường. Câu chuyện đời bà từ vị thế “công chúa được vua cha sủng ái nhất” đến “kẻ phản nghịch bị ép chết” là một bi kịch thấm đẫm mùi chính trị, danh vọng và tình cảm.

Trong bức tranh đa sắc của lịch sử nhà Đường, bà là một nhân vật phức tạp và độc đáo, người mà cuộc đời như tấm gương phản chiếu rõ nhất mối quan hệ rối ren giữa tình thân, quyền lực và danh vọng trong chốn hoàng cung xa hoa mà khắc nghiệt. Dù hậu thế phán xét bà ra sao, cái tên Cao Dương công chúa vẫn mãi là một dấu lặng khó quên trong lịch sử nhà Đường đầy sóng gió.

×