Chi phí kiểm nghiệm cao, thiếu mã số vùng trồng và cơ sở kiểm dịch cản trở xuất khẩu sầu riêng

Ngành sầu riêng Việt Nam đang đối mặt nhiều thách thức như chi phí kiểm nghiệm cao, thiếu mã số vùng trồng và cơ sở kiểm dịch chưa hoàn chỉnh.

Việc triển khai các giải pháp đồng bộ từ quản lý vùng trồng đến nâng cao chế biến sâu sẽ giúp ngành hàng này vượt qua khó khăn, mở rộng thị trường và có thể nâng kim ngạch xuất khẩu lên đến 5 tỷ USD trong thời gian tới.

Tại “Hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững” tổ chức ngày 24/5 tại tỉnh Đắk Lắk, nhiều vấn đề của chuỗi sản xuất, xuất khẩu sầu riêng đã được đưa ra thảo luận.

Trong đó, nổi bật là thực trạng thiếu mã số vùng trồng, chi phí kiểm nghiệm cao, năng lực sau thu hoạch yếu và những rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe từ thị trường Trung Quốc, nơi đang tiêu thụ tới 97% sản lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy trao đổi với ông Trần Quốc Vĩnh – Chủ tịch UBND huyện Krông Pắc – về thực trạng và tiềm năng phát triển cây sầu riêng tại địa phương, nơi được xem là "thủ phủ sầu riêng" của tỉnh Đắk Lắk.

Đáng chú ý, ông Vũ Phi Hổ, đại diện Công ty Cổ phần Sầu riêng Tây Nguyên (Sarita), chia sẻ chi phí kiểm nghiệm là gánh nặng lớn đối với doanh nghiệp, đặc biệt với những đơn vị xuất khẩu có quy mô lớn.

Cụ thể, chi phí kiểm nghiệm mỗi container có thể lên tới 40 triệu đồng do phải lấy hàng chục mẫu. Với kế hoạch xuất khẩu 200 container/năm, chi phí kiểm nghiệm có thể chạm ngưỡng hàng chục tỷ đồng, một con số khổng lồ đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Điều đáng nói là các cơ sở kiểm nghiệm hiện vẫn tập trung tại thành phố lớn, khiến các doanh nghiệp ở vùng nguyên liệu như Tây Nguyên vừa tốn kém, vừa đối mặt với nguy cơ chậm trễ giao hàng.

Không chỉ dừng lại ở chi phí, việc thiếu mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói được phê duyệt cũng đang là một rào cản lớn.

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dù diện tích sầu riêng cả nước đã đạt gần 180.000 ha, nhưng chỉ khoảng 20-25% được cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu.

Cùng với đó, các doanh nghiệp cũng phản ánh tình trạng một số cơ sở chưa được cấp phép nhưng vẫn hoạt động, thậm chí sử dụng mã số của đơn vị khác để hợp thức hóa hàng hóa, gây nhiễu loạn thị trường và ảnh hưởng đến uy tín quốc gia.

Bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu, nhận định sầu riêng Việt Nam có nhiều lợi thế hơn Thái Lan về điều kiện tự nhiên, kỹ thuật canh tác và thu hoạch.

Để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu ngày càng cao, cần quản lý đồng bộ từ chính quyền và doanh nghiệp, tăng cường hướng dẫn nông dân sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng cách để đảm bảo an toàn thực phẩm.

Cùng với đó, xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng Việt Nam để tăng nhận diện với người tiêu dùng, đầu tư công nghệ bảo quản sau thu hoạch đáp ứng yêu cầu xuất khẩu ngày càng cao.

Chuẩn hóa quy trình từ trồng đến chế biến sâu là chìa khóa mở rộng thị trường sầu riêng

Tại hội nghị, nhiều đại biểu cho rằng giải pháp căn cơ để giảm áp lực tiêu thụ quả tươi trong thời gian ngắn chính là đẩy mạnh chế biến sâu.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, CEO tập đoàn Nafood Group, nhận định ngành sầu riêng Việt Nam cần gia tăng giá trị thông qua các sản phẩm như sầu riêng đông lạnh, kem sầu riêng, thực phẩm chế biến.

Nếu làm tốt chế biến, giá trị xuất khẩu có thể tăng từ hơn 3 tỷ USD hiện nay lên 5 tỷ USD trong thời gian tới.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa điều đó, hệ thống xử lý sau thu hoạch của Việt Nam cần được đầu tư mạnh mẽ.

Theo thống kê, hiện chỉ khoảng 10% cơ sở có đủ năng lực cấp đông, tách múi, trong khi đây là yếu tố then chốt để cạnh tranh với các nước như Thái Lan và Malaysia.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng yếu cũng là nguyên nhân khiến doanh nghiệp trong nước gặp bất lợi khi bước vào các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, nơi yêu cầu khắt khe về truy xuất, vệ sinh an toàn thực phẩm và quy cách đóng gói.

Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt, nhận định để giữ vững thị trường, Việt Nam cần đồng bộ ba nhóm giải pháp.

Trước mắt, phải nâng cao năng lực kiểm soát an toàn thực phẩm, tăng cường phòng thử nghiệm đạt chuẩn quốc tế, đồng thời hoàn thiện cơ sở pháp lý trong toàn chuỗi.

Về lâu dài, cần cơ cấu lại ngành sầu riêng theo hướng tăng sản phẩm cấp đông, mở rộng thị trường ngoài Trung Quốc và phát triển thương hiệu quốc gia.

Trước thực trạng trên, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy khẳng định, quản lý mã số là nền tảng để xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, đảm bảo chất lượng.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy nhấn mạnh cần đẩy mạnh đầu tư kho lạnh, trung tâm logistics và cơ sở sơ chế hiện đại để nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế.

“Bộ đang khẩn trương lấy ý kiến để ban hành Thông tư hướng dẫn quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói với các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt hơn. Trong đó, sẽ tăng cường phân cấp cho địa phương trong cấp, giám sát và thu hồi mã số khi có vi phạm”, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho biết.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ đồng hành với doanh nghiệp, không chỉ trong việc rà soát quy định, mà còn trong đàm phán với các đối tác nhập khẩu để tháo gỡ các rào cản kỹ thuật.

Cùng với đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã giao Cục Trồng trọt và Cục Bảo vệ thực vật phối hợp với các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp để xây dựng chuỗi ngành hàng bền vững, từ sản xuất, chế biến, tiêu thụ đến xây dựng thương hiệu quốc gia.

×