TAND TP.Hà Nội vừa ra quyết định ngày 12/5 tới sẽ mở phiên sơ thẩm xét xử 27 bị cáo trong vụ án Công ty Thái Dương và các đơn vị liên quan khai thác trái phép đất hiếm ở mỏ Phù Yên (Yên Bái).

Trong các bị cáo, Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương, bị cáo buộc 3 tội danh gồm “Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Gây ô nhiễm môi trường”

Nhóm 7 người là cựu lãnh đạo, nhân viên Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) và Sở TNMT tỉnh Yên Bái bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.

Số này gồm Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ TNMT; Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Lê Duy Phương, cựu Chuyên viên chính Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái; Lê Công Tiến, cựu Phó giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái ; Bùi Đoàn Như, cựu Phó chi cục Bảo vệ Môi trường, Sở TNMT tỉnh yên Bái.

Ông Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường.

Các bị cáo khác trong vụ bị truy tố về các hành vi như buôn lậu; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; gây ô nhiễm môi trường; vi phạm quy định kế toán…

Theo cáo trạng, Đoàn Văn Huấn trong vai trò lãnh đạo Công ty Thái Dương đã tổ chức, chỉ đạo khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) trong thời gian từ 2019 – 2023.

Số khoáng sản bị khai thác trái phép có tổng giá trị hơn 864 tỷ đồng và trong đó, bị cáo Huấn cùng đồng phạm đã tiêu thụ được số quặng trị giá hơn 763 tỷ đồng.

Ông Huấn còn chỉ đạo lập 2 hệ thống sổ sách kế toán, gây thiệt hại hơn 9,6 tỷ đồng tiền thuế cho Nhà nước.

Trong vụ án, cơ quan tố tụng xác định năm 2012, Bộ TNMT có quyết định giao Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc được chỉ đạo, giải quyết lĩnh vực địa chất, khoáng sản và phụ trách Tổng cục Địa chất và Khoáng sản - là đơn vị có nhiệm vụ tiếp nhận, thẩm định hồ sơ cấp Giấy phép khai thác khoáng sản.

Trước đó, từ năm 2011, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản nhận hồ sơ xin cấp phép khai thác đất hiếm tại mỏ Yên Phú của Công ty Thái Dương nên ông Ngọc ký báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về việc cấp giấy phép, nêu rõ “hồ sơ đề nghị cấp phép đã đủ điều kiện”.

Các bị cáo Đoàn Văn Huấn và Nguyễn Văn Chính, lãnh đạo Công ty Thái Dương.

Do vậy, Văn phòng Chính phủ có công văn giao các bộ chỉ đạo Chủ đầu tư lập dự án đầu tư chế biến sâu đất hiếm, báo cáo đánh giá tác động môi trường... Thủ tướng cũng có chỉ thị về việc tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản.

Theo ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Công ty Thái Dương đã lập Dự án Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm gồm Nhà máy thủy luyện để chế biến oxit đất hiếm tại Yên Bái và Nhà máy chiết tách - chế biến oxit đất hiếm tại Đình Vũ (Hải Phòng).

Biết sai vẫn cấp phép

Ngày 14/12/2012, Văn phòng Chính phủ có công văn gửi Bộ TNMT, Bộ Công Thương, UBND tỉnh Yên Bái thông bảo ý kiến của Thủ tướng Chính phủ: “Đồng ý về nguyên tắc việc khai thác, chế biển quặng đất hiếm Yên Phú với điều kiện: quặng đất hiếm phải chế biến sâu, không xuất khẩu quặng thô và thực hiện các nghĩa vụ theo quy định của pháp luật về khoáng sản; không chuyển nhượng quyền khai thác cho tổ chức, cá nhân nước ngoài”.

Nhận văn bản trên, Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc chỉ đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản hoàn thiện hồ sơ cấp phép cho Công ty Thái Dương.

Tại thời điểm này, Dự án đã thay đổi cả về quy mô và tính chất; không chỉ có Dự án khai thác, tuyển quặng như khi xin cấp phép năm 2011 mà bao gồm cả 3 Dự án không thể tách rời, gồm: Dự án khai thác, tuyển quặng; Dự án nhà máy thủy luyện Yên Bái và Dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng.

Tuy nhiên, hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương chỉ có Giấy chứng nhận đầu tư Dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp năm 2011 (hết hạn năm  2012) nhưng chưa được gia hạn hoặc cấp mới; không có Giấy chứng nhận đầu tư nhà máy thủy luyện Yên Bái và nhà máy chiết tách Hải Phòng.

Đồng thời, vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương không đảm bảo tỷ lệ bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án (chỉ có 200 tỷ đồng còn tổng mức đầu tư 1.953 tỷ), việc này vi phạm luật khoáng sản.

Tuy nhiên, nhóm cán bộ tại Tổng cục Địa chất và Khoáng sản vẫn sử dụng kết quả thẩm định cũ từ năm 2011 để trình hồ sơ. Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc khi đọc và nghiên cứu hồ sơ, biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện nhưng vẫn ký chấp nhận cấp giấy phép vào năm 2013.

Hành vi của nhóm lãnh đạo, cán bộ Bộ TNMT như trên góp phần giúp Đoàn Văn Huấn tổ chức khai thác, tiêu thụ trái phép quặng đất hiếm, quặng sắt có tổng trị giá 736 tỷ đồng.

Quá trình khai thác, Công ty Thái Dương có loạt sai phạm khác gồm khai thác khi chưa đủ điều kiện; không đúng quy định về việc đăng ký, thông báo ngày bắt đầu xây dựng mỏ, ngày bắt đầu khai thác mỏ: vi phạm trong việc đăng ký, thông báo ngày bắt đầu xây dựng mỏ; vi phạm về đất đai, môi trường…

Nhóm lãnh đạo, cán bộ Sở TNMT tỉnh Yên Bái gồm Hồ Đức Hợp, Lê Công Tiến, Bùi Đoàn Như biết Công ty Thái Dương đã bắt đầu khai thác, tiêu thụ đất hiếm từ năm 2020 và mắc những sai phạm nêu trên.

Tuy nhiên, họ không ngăn chặn và thậm chí năm 2021, khi Công ty Thái Dương nộp hồ sơ xin Gia hạn Giấy phép khai thác khoảng sản, nhóm này còn báo cáo UBND tỉnh nội dung doanh nghiệp: “Đã chấp hành các quy định pháp luật trong hoạt động khai thác”.

×