Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa ra kết luận, đề nghị Viện kiểm sát truy tố 27 bị can trong vụ án Công ty Thái Dương và các đơn vị liên quan khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái, buôn lậu sang Trung Quốc.

Trong vụ án, bị can Đoàn Văn Huấn (SN 1958, Chủ tịch Công ty Thái Dương) bị đề nghị truy tố về 3 tội danh gồm: "Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên", "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", "Gây ô nhiễm môi trường"

Các bị can: Đoàn Văn Huấn (trái) và Nguyễn Văn Chính, lãnh đạo Công ty Thái Dương.

Nhóm 7 người là cựu lãnh đạo, nhân viên Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) và Sở TNMT tỉnh Yên Bái bị truy tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí".

Số này gồm: Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ TNMT; Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái…

Các bị can khác trong vụ bị đề nghị truy tố về các hành vi khác như: Buôn lậu; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; gây ô nhiễm môi trường; vi phạm quy định kế toán…

Theo kết luận, một số lãnh đạo, cán bộ Bộ TNMT có vi phạm trong việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản số cho Công ty Thái Dương năm 2013.

Cụ thể, doanh nghiệp này được Bộ TNMT cấp phép thăm dò đất hiếm tại mỏ Yên Phú (Yên Bái) từ năm 2009. Đến tháng 5/2011, Công ty Thái Dương nộp hồ sơ xin khai thác quặng đất hiếm nhưng chưa được thông qua.

Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ ra chỉ thị, yêu cầu khai thác khoáng sản nhất thiết phải gắn với chế biến sâu. Công ty Thái Dương phải lập, bổ sung Dự án "Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm" (gọi tắt là: Dự án chế biến sâu đất hiếm), trình các cơ quan có thẩm quyền thẩm định và xin ý kiến Chính phủ.

Sau khi Bộ Công Thương thẩm định Dự án chế biến sâu đất hiếm, đã báo cáo Thủ tướng kết quả là khả thi. Chính phủ do vậy giao Bộ TNMT thẩm định cấp phép cho Công ty Thái Dương.

Tại thời điểm tháng 6/2013, việc cấp phép được thực hiện theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010 nên Dự án khai thác chế biến đất hiếm của Công ty Thái Dương đã thay đổi cả về quy mô và tính chất, không chỉ có Dự án khai thác, tuyển quặng như khi xin cấp phép năm 2011.

Dự án này phải gồm 3 thành phần không thể tách rời là "khai thác, tuyển quặng"; "nhà máy thủy luyện Yên Bái" và "nhà máy chiết tách Hải Phòng". Tuy nhiên, trong hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương mới chỉ có giấy chứng nhận đầu tư Dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp năm 2011, hết hạn năm 2012.

Mặt khác, vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương chỉ có 200 tỷ đồng, không đảm bảo tỷ lệ vốn ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án (1.953 tỷ đồng) theo quy định tại Luật Khoáng sản năm 2010.

Nhóm cán bộ Tổng cục Địa chất và Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ, đứng đầu là bị can Nguyễn Văn Thuấn, Tổng cục trưởng, dù biết Công ty Thái Dương không đủ điều kiện nhưng vẫn đề xuất lãnh đạo Bộ TNMT cấp giấy phép. Bị can Nguyễn Linh Ngọc, Thứ trưởng Bộ TNMT, ký giấy phép này.

Ông Ngọc khai đã nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện nhưng vẫn ký giấy phép cho doanh nghiệp. Quá trình này, ông Ngọc khẳng định không được hưởng lợi gì từ Đoàn Văn Huấn.

Cựu Thứ trưởng thừa nhận hành vi của mình là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỷ đồng.

Bị can Nguyễn Văn Thuấn khai, quá trình giúp Công ty Thái Dương xin giấy phép, được Đoàn Văn Huấn đến phòng làm việc, "cảm ơn" 500 triệu đồng. Ông Thuấn đã nộp lại số này cho Cơ quan điều tra.

Tại tỉnh Yên Bái, kết quả điều tra cho thấy sau khi được cấp phép, Công ty Thái Dương không thực hiện đúng các nội dung theo quy định, đặc biệt là không tinh luyện quặng đất hiếm trước khi bán mà tiêu thụ quặng thô.

Sở TNMT tỉnh Yên Bái biết những sai phạm của Công ty Thái Dương nhưng không tổ chức thanh tra, kiểm tra; không có biện pháp xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý để ngăn chặn, chấn chỉnh.

Năm 2021, khi Công ty Thái Dương làm thủ tục xin gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản số, Giám đốc Sở là bị can Hồ Đức Hợp còn báo cáo không trung thực tới UBND tỉnh, che giấu sai phạm của doanh nghiệp. Do vậy, Công ty Thái Dương tiếp tục khai thác trái phép đất hiếm.

Trong vụ án, ông Nguyễn Thế Phước, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, có lời khai thể hiện, ông là người ký văn bản gửi Bộ TNMT, đề nghị gia hạn giấy phép cho Công ty Thái Dương.

Tuy nhiên, việc theo dõi, quản lý hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty Thái Dương do Sở TNMT trực tiếp thực hiện theo chức năng được phân công nhưng cơ quan này không phản ánh các sai phạm của doanh nghiệp. Mặt khác, ông Phước không nhận được các kiến nghị hoặc tố giác của nhân dân liên quan đến sai phạm tại mỏ Yên Phú.

×