Chúng tôi không nghèo khó như trước nữa

Hơn chục năm trước, bản Lô Lô Chải trong trí nhớ của chúng tôi vốn là vùng đất nghèo khó. Vài ba mái nhà lợp tôn xi măng nằm đìu hiu dưới thũng lũng cột cờ, vài mảnh vườn nhỏ với dăm hàng ngô được trồng xung quanh.

Hiện nay, bản Lô Lô Chải đã khác xa một trời một vực. Những vất vả, nhọc nhằn của một thời đã lùi dần để nhường chỗ cho sự trù phú, đủ đầy.

Cách cột cờ Quốc gia Lũng Cú chỉ hơn 1km, bản Lô Lô Chải từng là một trong những làng nghèo nhất vùng Cao nguyên đá Đồng Văn. Trước đây, người dân chủ yếu sống dựa vào nương rẫy, chăn nuôi nhỏ lẻ và đời sống phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên khắc nghiệt. Cả bản chỉ có vài ba mái nhà trình tường, lợp ngói âm dương rêu phong, hầu hết thiếu thốn đủ bề.

“Ngày ấy chẳng ai nghĩ sẽ có khách du lịch lên đây chơi, chứ nói gì đến làm du lịch mà sống, cuộc sống của bà con rất khó khăn”, ông Sình Dỉ Gai – Trưởng thôn Lô Lô Chải nhớ lại.

Từ năm 2016, các dự án hỗ trợ làm du lịch cộng đồng bắt đầu được triển khai tại Lô Lô Chải. Với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và tổ chức phi chính phủ, người dân được tập huấn kỹ năng đón khách, làm dịch vụ homestay, bảo tồn trang phục và nghi lễ dân tộc Lô Lô.

Ông Sình Dỉ Gai, Trưởng thôn Lô Lô Chải cho biết, thôn hiện có 30 hộ làm dịch vụ lưu trú cộng đồng homestay. Những hộ không có điều kiện làm dịch vụ lưu trú thì đồng bào nuôi lợn, gà, trồng rau cung cấp cho những hộ làm dịch vụ lưu trú. Đồng bào trong thôn nếu phải trùng tu, xây dựng lại nhà cửa đều thống nhất làm theo nếp cũ, vừa giữ được nét văn hóa truyền thống, vừa tạo cảnh quan thống nhất để thu hút khách tham quan.

Bà Vàng Thị Đay, xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, Hà Giang chia sẻ: “Trước đây không kiếm được tiền bây giờ biết làm du lịch và kiếm được tiền, vui lắm. Cuộc sống của chúng tôi không nghèo khó như trước nữa rồi”.

Ấn tượng mà bản Lô Lô Chải mang đến cho chúng tôi còn là sự sạch đẹp của từng ngôi nhà, từng con ngõ, đường làng và không khí mát mẻ, yên bình. Anh Sình Dỉ Gai chính là người đầu tiên làm du lịch cộng đồng tại thôn.

Anh Gai bồi hồi nhớ lại: “Hơn 10 năm trước, người dân bản Lô Lô Chải chỉ biết làm nông nghiệp, trồng ngô và chăn nuôi nhỏ lẻ. Điều kiện tự nhiên khó khăn, đất đai ít, chủ yếu là núi đá tai mèo. Vì thế, dù có cố gắng, chăm chỉ người dân cũng rất khó để thoát nghèo”.

Ông Lý Cáo Sình là một trong những hộ cải tạo nhà trình tường truyền thống thành homestay. “Ban đầu cũng sợ lắm, mình không biết chữ, không biết nói tiếng phổ thông, lấy gì mà làm du lịch. Nhưng rồi cứ học từng chút một, khách lên thấy lạ, thấy thích, rồi từ từ quen dần”, ông kể.

“Lên đời” từ những giá trị truyền thống

Ngày nay, Bản Lô Lô Chải có 114 hộ dân, đồng bào dân tộc Lô Lô chiếm 80%, số ít còn lại là đồng bào Mông. Hiện nay, hơn 1/3 số hộ dân đã chuyển sang làm du lịch, thường xuyên đón khách nghỉ lại qua đêm trong các homestay với dịch vụ theo chuẩn 3 sao du lịch cộng đồng OCOP, mỗi năm đón hàng nghìn lượt khách trong và ngoài nước.

Không chỉ dừng lại ở chỗ nghỉ, du khách còn được trải nghiệm các nghi lễ truyền thống như lễ mừng năm mới của người Lô Lô, nghe kể chuyện lịch sử cột cờ Lũng Cú, thưởng thức ẩm thực đặc trưng như thắng cố, rượu ngô men lá và xem biểu diễn trống đồng, nhảy múa quanh lửa trại.

Tuy nhiên, nhờ vị trí địa lý đặc biệt – nằm sát cột cờ thiêng liêng nơi cực Bắc Tổ quốc, cùng bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Lô Lô đen, bản nhỏ này dần lọt vào "mắt xanh" của các nhà làm du lịch cộng đồng và chính quyền địa phương trong hành trình khai mở tiềm năng du lịch văn hóa tại Hà Giang.

Chia sẻ với Phóng viên Báo điện tử Dân Việt, chị Nguyễn Khánh Xuân (Hà Nội) cho biết: “Lô Lô Chải hấp dẫn tôi bởi lối kiến trúc độc đáo của bản làng và lời hứa hẹn vào mùa Xuân với chị chủ homestay, hay món lẩu gà cùng chén rượu ngô đặc trưng của Hà Giang, ly cafe ấm nóng trong thời tiết giá lạnh mùa Xuân, hoặc đơn giản là hít thở không khí trong lành, yên tĩnh nơi đây”.

Nhờ du lịch, thu nhập bình quân của người dân trong bản tăng gấp 3-4 lần so với trước đây. Từ chỗ chỉ đủ ăn, nay nhiều hộ đã có của ăn của để, mua được xe máy, lắp năng lượng mặt trời, cho con em đi học cao hơn.

Không những vậy, ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa cũng được nâng cao rõ rệt. Nhiều thanh niên trong bản trước đây bỏ đi làm thuê ở xa, nay quay về bản để cùng gia đình làm du lịch. Những bộ trang phục Lô Lô đen thêu tay cầu kỳ, từng có lúc bị lãng quên, nay được các bà, các mẹ dệt lại, may bán cho khách du lịch.

Một điểm nhấn thú vị là “Cà phê Cực Bắc” – quán cà phê bằng đất trình tường đầu tiên của người Lô Lô, nằm ngay dưới chân cột cờ Lũng Cú, nay đã trở thành điểm check-in nổi tiếng trên mạng xã hội.

Chính quyền xã Lũng Cú và huyện Đồng Văn đã bắt đầu triển khai kế hoạch kiểm soát phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa. Trong đó, yêu cầu các homestay giữ nguyên kiến trúc truyền thống, hạn chế xây dựng bê tông hóa, đồng thời khuyến khích người dân tham gia các tổ hợp tác du lịch cộng đồng để tăng chất lượng dịch vụ.

“Tôi từng đến đây từ hơn 10 năm trước. Khi quay lại, tôi rất ngạc nhiên bởi tốc độ phát triển và sự thay đổi ở đây. Hệ thống giao thông được cải thiện, cảnh quan sạch đẹp hơn, không gian truyền thống được bảo tồn tốt. Người dân nơi đây vẫn giữ được sự thân thiện, tốt bụng. Các bạn của tôi bị ấn tượng mạnh mẽ bởi đồ ăn ngon, khung cảnh đẹp và thời tiết tuyệt vời” – chị Xuân rất hài lòng với chuyến du lịch của mình.

Bản Lô Lô Chải giờ không còn là làng nghèo heo hút năm nào. Trong nắng sớm cao nguyên đá, những đứa trẻ Lô Lô cười giòn giã trong bộ váy áo sặc sỡ, đón khách từ khắp mọi miền. Giữa mùa hè, bản vẫn mát rượi với những nếp nhà trình tường vững chãi, bên những ruộng ngô non xanh biếc.

Phát triển du lịch một cách bền vững không chỉ mang lại kinh tế, mà còn thắp lên niềm tin cho đồng bào nơi cực Bắc – rằng họ không chỉ đầy lùi cái nghèo, còn hoàn toàn có thể "lên đời", bằng chính những gì truyền thống và gần gũi nhất với mình.

×