Tổng thống Mỹ Donald Trump nói về thuế quan với hàng Việt, chuyên gia nêu chi tiết quan tâm hàng đầu

Chia sẻ nhanh với PV Dân Việt sáng nay 3/7 ngay sau thông tin Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết tại cuộc điện đàm vào ngày 2/7 (giờ Việt Nam), Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump hoan nghênh việc hai đoàn đàm phán của hai nước đã thống nhất Tuyên bố chung Việt Nam - Mỹ về khuôn khổ hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng, TS. Bùi Quý Thuấn cho biết kết quả đang được đặc biệt quan tâm, cùng đón đợi từ doanh nghiệp và dư luận.

Lợi thế khi Việt Nam giải quyết vướng mắc và thoả thuận thương mại sớm nhất với Mỹ

Tối qua Bộ Ngoại giao đưa tin về cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong đó thông tin bước đầu Mỹ sẽ cắt giảm đáng kể thuế đối ứng được đưa ra trước đó dành cho hàng Việt vào Mỹ, trong khi Việt Nam sẵn sàng bỏ thuế về 0% cho hàng Mỹ vào Việt Nam? Ông đánh giá thế nào về thông tin này?

- Theo thông tin của Bộ Ngoại Giao, 20h00 ngày 2/7/2025 (giờ Hà Nội, Việt Nam), Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ và đàm phán về thuế đối ứng giữa hai nước.

Hai nhà lãnh đạo đã trao đổi và thống nhất đánh giá cao hai đoàn đàm phán của hai nước đã thống nhất Tuyên bố chung Việt Nam – Hoa Kỳ về Khuôn khổ Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng.

Trong đó, Việt Nam cam kết dành quyền tiếp cận thị trường ưu đãi cho hàng hóa của Hoa Kỳ với mức thuế đối ứng bằng 0% và Việt Nam cũng mở cửa cho hàng hóa xe ô tô phân khối lớn mà trước đây Việt Nam hạn chế.

Phía Hoa Kỳ sẽ cắt giảm đáng kể thuế đối ứng cho nhiều hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Phía Mỹ cũng sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam trong giải quyết những vướng mắc ảnh hưởng đến quan hệ thương mại song phương, nhất là trong các lĩnh vực mà hai bên ưu tiên.

Đây là một thông tin tốt cho Việt Nam khi đoàn đàm phán của Việt Nam đã rất nỗ lực giải quyết những bất đồng trong giải quyết các vấn đề thương mại giữa hai quốc gia. 

Trong khi đó còn rất nhiều đối tác thương mại lớn của Hoa Kỳ như EU, Nhật Bản, Ấn Độ, Canada, Mexico, Hàn Quốc, Trung Quốc (đã kết thúc đàm phán nhưng chưa ký thỏa thuận toàn diện) hay các quốc gia trong ASEAN,…chưa đạt được thỏa thuận thuế quan với Hoa Kỳ và chính quyền Trump sẽ thông báo áp thuế cao đối với các đối tác này sau ngày 9/7/2025.

Mức thuế chính thức chưa được công bố, song nếu bằng hoặc thấp hơn các nước đối tác, đối thủ cạnh tranh trực tiếp, chúng ta sẽ có lợi? Quan điểm của ông về mức thuế suất mà Mỹ có thể áp lên hàng hoá Việt Nam nếu thoả thuận thương mại được xác lập?

- Trên trang cá nhân Truth Social tối qua (ngày 2/7/2025, giờ Việt Nam), ông Trump hé lộ một số thông tin về mức thuế quan mà hàng Việt Nam phải chịu khi vào Mỹ (đây là thông tin chưa chính thức), đồng thời hàng Mỹ được hưởng 0% khi tiếp cận thị trường Việt Nam.

Doanh nghiệp Mỹ giờ có thể bán hàng sang Việt Nam 0% thuế (nghĩa là, người Việt giờ có thể mua hàng Mỹ rẻ hơn). Trong khi đó, nếu mức thuế lớn hơn với hàng Việt Nam, người tiêu dùng Mỹ phải trả thuế cao hơn cho hàng từ Việt Nam (kịch bản mức thuế quan sẽ áp cho hàng hóa có xuất xứ và sản xuất tại Việt Nam sẽ là 20%, 40% cho các mặt hàng xuất khẩu vào Mỹ trung chuyển (transshipping) qua Việt Nam, điều này làm cho Việt Nam khó bán hàng qua Mỹ hơn.

Trông có vẻ bất hợp lý và có sự bất đối xứng lớn trong quan hệ thương mại giữa Mỹ và Việt Nam – một bên là “mở toang”, bên kia tạo rào cản thuế như chông sắt. Đó là chưa kể trùng điệp tiêu chuẩn, chông gai các loại phòng vệ.

Nhưng theo tôi, đây có thể là một bước đi chiến lược giữa 2 bên và người thắng lớn nhất là ông Trump. Ông ấy có thể nói rằng nhờ sức ép của mình mà người dân Mỹ được lợi. Nhưng Việt Nam cũng có lợi, trên mặt bằng chung đó là Việt Nam là đối tác thương mại lớn của Mỹ với thặng dư thương mại năm 2024 là 106 tỷ USD.

Việt Nam và Mỹ đạt được thoả thuận thương mại sẽ mở đường cho hợp tác sâu hơn, không chỉ về thương mại mà cả các lĩnh vực khác, đặc biệt là hợp tác trong lĩnh vực khoa học công nghệ và chuyển đổi số.

Đây là giá trị chiến lược mà cả hai bên đang mong đợi. Với Việt Nam, điều này càng cho thấy rõ cần phải đa dạng hóa thị trường xuất khẩu nhanh hơn, tận dụng hết các hiệp định thương mại tự do đang có, đặc biệt là nâng năng suất. Cải thiện năng lực cạnh tranh trong bối cảnh cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh và sắp xếp, tinh gọn bộ máy quản lý nhà nước của Việt Nam.

Ngoài ra, Việt Nam cũng sẽ được lợi khi có thể nhập khẩu công nghệ, năng lượng (như LNG) và các sản phẩm giá trị cao từ Mỹ với giá tốt hơn. Đây cũng là một cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất tham gia sâu hơn và vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Kịch bản thuế quan mà ông Trump dành cho hàng Việt khi ông này đưa trên trang cá nhân Truth Social tối qua (ngày 2/7/2025, giờ Việt Nam), theo ông khu vực doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài (FDI) tại Việt Nam sẽ thế nào? Liệu chiến lược tận dụng thuế, độ mở nền kinh tế của VN có còn thế mạnh trong mắt họ hay không? Dự liệu phản ứng của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam ra sao? Có thể có xu hướng rút chạy hàng loạt hay sẽ cùng chống chịu, để kiếm tìm giải pháp quản trị rủi ro như Thủ tướng nói là: “Lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ”?

- Với kịch bản mô phỏng mức thuế 20% Mỹ muốn dành cho Việt Nam (chưa rõ đã bao gồm 10% thuế cơ bản mà Mỹ áp cho các đối tác thương mại) sẽ tác động đến hoạt động thu hút FDI của Việt Nam trong thời gian tới, đặc biệt đối với các doanh nghiệp FDI định hướng xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. 

Trong ngắn hạn: Mức thuế sẽ làm tăng chi phí xuất khẩu, đặc biệt đối với các ngành hàng như dệt may, điện tử, và da giày, vốn phụ thuộc lớn vào thị trường Hoa Kỳ (chiếm khoảng 19% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam năm 2024).

Điều này có thể khiến một số nhà đầu tư FDI xem xét lại chiến lược đầu tư, đặc biệt là các dự án hướng đến thị trường Hoa Kỳ. Một số doanh nghiệp có thể tạm hoãn hoặc giảm quy mô đầu tư mới do chi phí thương mại tăng.

Về trung và dài hạn: Trong bối cảnh địa chính trị và cuộc chiến thuế quan giữa các nước lớn hiện nay, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc vẫn đang tiếp diễn. Và Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn nhờ vị trí địa lý, lao động chi phí thấp, và các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP, RCEP,...

Mặc dù thuế quan làm giảm lợi thế cạnh tranh, nhưng Việt Nam có thể vẫn thu hút FDI vào các lĩnh vực công nghệ cao, bất động sản công nghiệp từ các nhà đầu tư lớn đến từ Đông Bắc Á, ASEAN, EU, Trung Đông. 

Về chiến lược tận dụng thuế cũng như độ mở của nền kinh tế Việt Nam hiện nay: Cụ thể các ưu đãi thuế mà Việt Nam đang áp dụng cho các nhà đầu tư FDI ở mức thuế suất thu nhập doanh nghiệp 10-17%, miễn giảm thuế trong nhiều năm từ lâu là công cụ thu hút FDI tại Việt Nam.

Tuy nhiên, với thuế tối thiểu toàn cầu (GMT) 15% và thuế quan 20%, lợi thế này có thể bị suy giảm, đặc biệt đối với các tập đoàn đa quốc gia lớn như Samsung, Intel, LG,…vốn hưởng ưu đãi thuế thấp. Việt Nam cần chuyển hướng sang các ưu đãi phi thuế như hỗ trợ chi phí đào tạo, chuyển đổi xanh, và cải thiện cơ sở hạ tầng để duy trì sức hút.

Hơn nữa, Việt Nam vẫn duy trì thế mạnh nhờ chính sách hội nhập quốc tế sâu rộng và được nhấn mạnh trong Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, Việt Nam đang tham gia 17 FTA trong đó có nhiều FTA thế hệ mới, và môi trường chính trị ổn định. Tuy nhiên, thuế quan cao có thể làm giảm sức hấp dẫn đối với các dự án FDI có chiến lược xuất khẩu tới thị trường Hoa Kỳ. Để phản ứng trước chính sách thuế của Mỹ, Việt Nam cần đẩy thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào chuỗi cung ứng và đẩy mạnh nội địa hóa, cải thiện chất lượng lao động, và đơn giản hóa thủ tục hành chính để cạnh tranh với các nước như Singapore, Malaysia, Thái Lan,..

Cần chiến lược thích ứng và tầm nhìn dài hạn

Tóm lại, mức thuế quan theo kịch bản đưa ra sẽ tạo ra thách thức ngắn hạn cho dòng vốn FDI tại Việt Nam, đặc biệt trong các ngành và doanh nghiệp xuất khẩu sang Hoa Kỳ. 

Tuy nhiên, với chiến lược thích ứng phù hợp, Việt Nam có thể biến thách thức thành cơ hội để thu hút FDI chất lượng cao, tập trung vào công nghệ và bền vững.

Đặc biệt, doanh nghiệp FDI khó có khả năng rút chạy hàng loạt mà sẽ tìm cách chống chịu và quản trị rủi ro thông qua nội địa hóa, đa dạng hóa thị trường, và hợp tác chặt chẽ với chính phủ và doanh nghiệp nội địa. Việc thực hiện cam kết “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” sẽ là chìa khóa để duy trì sức hấp dẫn của Việt Nam trong mắt các nhà đầu tư FDI.

Theo thông báo của Bộ Ngoại giao, trong nội dung điện đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Mỹ Donald Trump, Việt Nam đã đề nghị Mỹ sớm công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và bỏ hạn chế xuất khẩu đối với một số mặt hàng công nghệ cao. Nếu các thoả thuận này được thực thi, có thể đây là bước tiến lớn cho Việt Nam?

- Trong cuộc điện đàm trao đổi giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng Bí thư Tô Lâm tối qua. Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị phía Hoa Kỳ sớm công nhận Việt Nam là kinh tế thị trường và bỏ hạn chế xuất khẩu đối với một số mặt hàng công nghệ cao, đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại và đầu tư, đặc biệt trong các lĩnh vực có ý nghĩa then chốt, đột phá như khoa học, công nghệ cao.

Đồng thời, trao đổi một số phương hướng, biện pháp lớn thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện trong những năm tới.

Nếu Hoa Kỳ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu đối với một số mặt hàng công nghệ cao (như được đề cập trong cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump ngày 2/7/2025) có thể mang lại những lợi ích đáng kể cho Việt Nam.

Thứ nhất, sẽ giảm rào cản thương mại. Việc Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường sẽ giúp hàng hóa Việt Nam được đối xử công bằng hơn trong các vụ điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp. Hiện tại, do Việt Nam bị liệt vào danh sách "nền kinh tế phi thị trường", Mỹ sử dụng "giá trị thay thế" từ nước thứ ba để tính biên độ bán phá giá, dẫn đến các mức thuế bất lợi (đôi khi lên tới trên 100%). Nếu được công nhận, chi phí sản xuất thực tế của doanh nghiệp Việt Nam sẽ được sử dụng, giảm nguy cơ bị áp thuế cao.

Thứ hai, tăng khả năng cạnh tranh. Các ngành xuất khẩu chủ lực như thủy sản, dệt may, và đồ gỗ sẽ được hưởng lợi lớn, tránh rủi ro bị áp thuế chống bán phá giá.

Quy chế kinh tế thị trường sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, tạo môi trường đầu tư ổn định và minh bạch hơn, từ đó thu hút dòng vốn FDI, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao

Tóm lại, Hoa Kỳ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu công nghệ cao, nếu được thực thi, sẽ là một bước tiến lớn, mang lại lợi ích đáng kể cho xuất khẩu, đầu tư, và phát triển công nghệ tại Việt Nam và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Trân trọng cảm ơn ông vì cuộc trao đổi này!

×