Ở tỉnh Ninh Bình mới có báu vật nghìn năm “so vai” cùng di sản thế giới, chờ ngày vươn tầm UNESCO

Hệ thống văn khắc Hán Nôm trên vách đá núi Non Nước (phường Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) là một kho tàng di sản vô giá, không chỉ phản ánh sự phát triển của di văn Hán Nôm tại đất Cố đô mà còn là biểu tượng của sự giao thoa tinh tế giữa nghệ thuật điêu khắc, văn chương, và tín ngưỡng văn hóa dân tộc.

Núi Non Nước, một Di tích lịch sử và danh thắng quốc gia đặc biệt được Thủ tướng Chính phủ công nhận năm 2019, là nơi lưu giữ 43 văn bia ma nhai (bia khắc trên vách núi tự nhiên) và 12 tư liệu khác qua các bản dập. Trong đó, có 37 bản văn khắc Hán Nôm và 6 văn bia chữ Quốc ngữ, niên đại trải dài từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XX.

Đây là nguồn sử liệu, văn liệu vô cùng phong phú, ghi lại những sự kiện, nhân vật lịch sử quan trọng gắn liền với Ninh Bình và cả nước. Hàng trăm tác phẩm thơ, văn ngự chế của các vị vua, thơ đề vịnh của thi nhân cùng nét đặc sắc thư pháp, văn tự (chữ Nôm, chữ húy) đã tạo nên một bức tranh văn hóa sống động.

Đặc biệt, một số tác phẩm tại đây có giá trị nổi bật trong hệ thống văn bia ma nhai Việt Nam như: Bia "Dục Thúy sơn Linh Tế tháp ký" do Trương Hán Siêu soạn và khắc vào năm 1343 đời vua Trần Dụ Tông; bia "Thánh chỉ" của Thượng hoàng Trần Minh Tông khắc năm 1349; hay những bản khắc của Ngô Thì Sĩ và Ngô Thì Nhậm.

Theo đánh giá của các chuyên gia, văn khắc Hán Nôm núi Non Nước hoàn toàn đáp ứng các tiêu chí khắt khe của UNESCO.

Tiến sĩ Vũ Thị Minh Hương-Phó Chủ tịch Ủy ban Ký ức thế giới UNESCO Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, khẳng định: "Những bản văn khắc ở đây đều đáp ứng các tiêu chí của UNESCO. Ngoài giá trị nội dung, đây còn là những tác phẩm nghệ thuật rất đẹp mà trên đó vẫn còn những hình tượng, hoa văn ghi dấu ấn của một thời đại và cũng là sự phát triển nghề khắc đá Ninh Bình nổi tiếng ngày nay".

Xét trong bối cảnh quốc tế, văn khắc Hán Nôm núi Non Nước có thể sánh ngang với các di sản tư liệu khắc đá nổi bật khác như Văn bia đá Hàn Quốc tại núi Namsan, bia đá cổ tại Ai Cập, hay các bia ký hoàng gia tại Ethiopia. Điều này càng củng cố thêm tiềm năng để di sản này được ghi danh vào Danh mục Di sản Tư liệu Ký ức thế giới.

Phó Giáo sư-Tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp (Cơ quan phát triển Pháp-AFD) nhận định: "Hoàn toàn có thể kết hợp phát huy hệ thống văn khắc núi Non Nước để phát triển du lịch khám phá tri thức.

Trong giáo dục có thể phát triển nơi đây trở thành nơi "giáo dục trải nghiệm" bổ ích, lý thú thông qua tổ chức các chuyến ngoại khóa cho học sinh, sinh viên ở địa phương cũng như trong nước, quốc tế đến tham quan, tìm hiểu và học tập".

Với các giá trị nổi bật về nội dung, hình thức, tỉnh Ninh Bình đang đẩy mạnh công tác bảo tồn, số hóa, và giáo dục để phục vụ hoạt động du lịch, đồng thời lan tỏa các giá trị về truyền thống văn chương hiếu học của cha ông.

Bà Vũ Thanh Lịch-Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình, cho biết Sở đang tích cực tham mưu UBND tỉnh hoàn thiện các dự án bảo tồn, phát huy giá trị Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh núi Non Nước. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh việc phát huy giá trị di sản tư liệu, đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, giáo dục, và nâng cao ý thức giữ gìn di sản văn hóa.

Việc ghi danh văn khắc Hán Nôm núi Non Nước vào Danh mục Di sản Tư liệu Ký ức thế giới của UNESCO khu vực châu Á-Thái Bình Dương không chỉ là sự vinh danh cho một di sản độc đáo của Việt Nam mà còn là sự đóng góp quan trọng vào kho tàng ký ức chung của nhân loại. Đây cũng là nền tảng vững chắc để Ninh Bình phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế, văn hóa - xã hội, khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch thế giới.

×