Bản làng Thái Hải: Từ đất nghèo đến làng du lịch tốt nhất thế giới

Radio online: Bản làng Thái Hải - Từ đất nghèo đến làng du lịch tốt nhất thế giới

Trong chuyến về thăm bản làng Thái Hải, chúng tôi có dịp gặp gỡ chị Lê Thị Nga — Phó làng Thái Hải, người đã gắn bó với bản làng Thái Hải ngay từ thuở đầu dựng xây. Tại đây, chị Nga đã chia sẻ câu chuyện đầy tự hào về những ngày đầu gian khó và hành trình cùng cộng đồng đưa ngôi làng nhỏ vươn mình ra thế giới.

- Thưa chị, bản làng Thái Hải đã trở thành một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Thái Nguyên. Đặc biệt, năm 2023, Thái Hải đã được Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) trao tặng Giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2022”. Xin chị cho biết, để đạt được thành công như hiện nay, Thái Hải đã trải qua quá trình hình thành và phát triển đặc biệt như thế nào?

Bản làng Thái Hải không phải là một bản làng có tuổi đời từ 100 năm về trước mà chỉ mới được thành lập bởi bà Nguyễn Thị Thanh Hải - trưởng làng của bản làng Thái Hải.

Trước năm 2002, vùng này là một trong những nơi nghèo nhất của xã Thịnh Đức, thành phố Thái Nguyên (nay là xã Tân Cương, tỉnh Thái Nguyên), không có người vào đây sinh sống. Năm 2002, trưởng làng của bản làng là bà Nguyễn Thị Thanh Hải đã đặt chân về đây. Từ một duyên lành, bà đã mua lại mảnh đất này.

Năm 2003, khi về quê bà ở vùng ATK Định Hóa, bà nhìn thấy đồng bào người dân tộc Tày vùng quê hương bà đang dần bỏ nhà sàn, dỡ nhà sàn và mua gạch về xây nhà một tầng, hai tầng, ba tầng. Người Tày không ở những ngôi nhà sàn truyền thống của cha ông mình để lại nữa. Người Tày không mặc những bộ trang phục truyền thống của người Tày nữa. Người Tày dần dần mai một đi những giá trị văn hóa.

Vì vậy, với tình yêu văn hóa Tày, với tâm huyết gìn giữ lại văn hóa dân tộc, bà Hải đã vay mượn và trở về quê hương, tìm và mua được 30 ngôi nhà sàn truyền thống chuyển về mảnh đất này. Bà dựng lại nguyên bản những ngôi nhà sàn để lập làng.

Lúc đầu, bà Hải lập làng không nghĩ sau này mình sẽ làm du lịch mà chỉ muốn gìn giữ văn hóa truyền thống của người dân tộc Tày. Thế rồi, có đất, có nhà và bắt đầu có người mới tới.

Khi ấy, bà Hải bảo: “Mình chuyển những ngôi nhà sàn về đây không chỉ để dựng lại phần xác của những nhà sàn mà phải thổi vào đó cái hồn, thổi vào đó cuộc sống, văn hóa - đó chính là con người”. Bà nói rằng, người Tày quan niệm không phân biệt vùng miền nào, không phân biệt dân tộc nào và cũng không phân biệt quê hương nào hết. Mọi người ai đến đây cũng được, miễn là mọi người đến đây với lòng yêu mến văn hóa Tày và cùng gìn giữ văn hóa truyền thống của người Tày. Chính vì vậy, từ thời gian đầu, đã có rất nhiều người yêu mến văn hóa Tày tự nguyện về với bản, có cả người Kinh, người Nùng, người Sán Chay.

Mọi người cùng ăn, cùng ở, cùng làm để cùng gây dựng một bản làng mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của người Tày, cùng xây dựng một cộng đồng, một gia đình lớn, không phân biệt vùng miền nào, không phân biệt dân tộc nào hết.

- Theo chị, bí quyết nào đã giúp Thái Hải có được sự đổi thay như ngày hôm nay, từ một khởi đầu còn nhiều khó khăn như vậy?

Thực ra, khi mọi người mới về đây thì cuộc sống còn khó khăn lắm. Có nhà rồi nhưng khi về ở, mọi người cũng phải tự trồng trọt, chăn nuôi, trồng cây gây rừng… Bà con phải tự cung, tự cấp, tự sản, tự tiêu để phục vụ cho đời sống hằng ngày của mình.

Khi ấy, bà Nguyễn Thị Thanh Hải là người nhận được sự hướng dẫn của tâm linh Tày, của gia tộc nhà bà. Bà bảo với bà con là mình về đây sinh sống như một cộng đồng, và một cộng đồng thì phải đoàn kết mới thành công, như lời Bác Hồ từng nói.

Chính vì vậy, tại bản làng Thái Hải, mọi người quyết định cùng sinh sống, cùng ăn, cùng ở, cùng làm. Mọi người cảm thấy hạnh phúc, cảm thấy bằng lòng, cảm thấy công việc của mình làm không phải chỉ cho cá nhân mình mà còn vì cộng đồng bản làng Thái Hải, mang đến niềm vui cho tất cả những thành viên trong gia đình Thái Hải.

Chúng tôi chọn ăn chung một nồi cơm, tiêu chung một túi tiền. Tất cả công việc là công việc chung và mọi người trong làng không có sự ghen ghét, không có sự đố kỵ, không có nhà nào giàu hơn, không có nhà nào nghèo hơn và không có ai tư lợi cá nhân hết. Tất cả là vì một cộng đồng bản làng Thái Hải.

Đến năm 2014, tỉnh Thái Nguyên ra quyết định công nhận Thái Hải là điểm du lịch địa phương. Lúc ấy, Thái Hải mới định hướng gìn giữ văn hóa gắn với phát triển du lịch. Sau đó, nhận được sự ủng hộ của các cấp sở, ban ngành, chính quyền địa phương, sự yêu mến của mọi người, bản làng Thái Hải mới phát triển được như hôm nay.

- Mô hình “cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng tiêu chung một túi tiền” của bản làng Thái Hải là một mô hình hoạt động thú vị, xin chị chia sẻ thêm về mô hình này?

Tất cả những công việc trong làng đều do bà con, con em trong bản làng Thái Hải thực hiện. Con em, dân làng được trưởng làng, quỹ làng lo nuôi đi học và khi học xong thì các bạn tự nguyện quay trở lại làng.

Trong làng có rất nhiều bộ phận khác nhau để vận hành cộng đồng chung. Ví dụ như bộ phận trồng trọt, chăn nuôi, y tế, giáo dục, thu ngân, kế toán, thủ quỹ, thủ kho, điện, nước, an ninh, xây dựng… đều có người có chuyên môn, đã được đi học về đảm nhận. Ví dụ, bộ phận đón tiếp khách sẽ do một số bạn đã học sư phạm chuyên ngành tiếng Anh đảm nhận. Trồng trọt, chăn nuôi sẽ do các bạn kỹ sư chăn nuôi, trồng trọt chịu trách nhiệm. Bộ phận y tế sẽ do các bạn có chuyên môn về y tế, học ở Đại học Y Hà Nội phụ trách.

Về “ăn chung một nồi cơm” thì 23 năm nay, cả làng đã ăn chung ngày 3 bữa tại khu vực ăn cộng đồng của làng. Người phụ nữ trong làng được giảm thiểu một phần lao động, không cần phải nấu cơm, lo ngày ba bữa mà sẽ có bộ phận bếp của làng lo.

Ngoài ra, tất cả những nguồn tiền mà dân làng kiếm được cuối ngày đều nộp vào quỹ chung của làng chứ không dành riêng cho ai, không dành riêng cho nhà nào. Về công việc, bà con trong bản làng quan niệm, mình giỏi một việc, mình hoàn thành công việc của mình rồi nhưng cũng phải biết nhiều việc để giúp đỡ các bộ phận khác. Cũng giống như trong gia đình của mình, anh em cùng giúp đỡ nhau.

- Với mô hình hoạt động “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” như chị đã chia sẻ, hiện nay nguồn thu nhập chính của người dân Thái Hải đến từ đâu?

Ở trong làng, bà con vẫn tự làm ra các sản phẩm nông nghiệp như thuốc nam gia truyền, chè truyền thống, rượu dân tộc… và nhiều sản phẩm truyền thống của người dân tộc Tày. Ngoài ra, bà con còn tự trồng trọt, chăn nuôi và làm các sản phẩm khác để phục vụ cho đời sống hằng ngày của bà con dân làng cũng như du khách đến đây. Đó là nguồn thu nhập đầu tiên.

Còn nguồn thu nhập thứ hai đã giúp cho đời sống của bà con tốt lên nhiều là nguồn thu nhập từ du lịch cộng đồng, trải nghiệm văn hóa tại bản làng Thái Hải…

Thính giả có thể nghe thêm các sản phẩm Radio Nông dân, Radio online, Radio truyện, Radio trực tuyến hấp dẫn khác tại đây.
Mọi thông tin góp ý, cộng tác bài vở xin gửi về địa chỉ e-mail: [email protected]

×