Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Tại buổi Tọa đàm “Tạo việc làm, đưa “cần câu” giúp giảm nghèo bền vững” do Báo Dân Việt tổ chức vừa diễn ra, bà Phạm Minh Thu – chuyên gia giảm nghèo (Bộ Nội Vụ) cho biết, muốn giảm nghèo cần nâng cao thu nhập của người nghèo. Hay nói một cách khác chúng ta cần đưa cho người nghèo “cần câu” để họ câu được “con cá” mới là cách “kiếm cơm” lâu dài và bền vững nhất.

Theo bà Thu, xuyên suốt trong nhiều chương trình, chính sách giảm nghèo từ trước đến nay thì phần chính cốt yếu, chỉ đứng sau đầu tư về cơ sở hạ tầng, chính là tạo việc làm, phát triển sinh kế cho người nghèo, người khó khăn.

Nhà nước đã đầu tư rất nhiều cho việc giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm cho người nghèo và nhìn nhận rằng việc làm không chỉ đơn thuần là cung cấp 1 việc làm mà còn có nhiều hoạt động xung quanh đó để đảm bảo người nghèo có việc làm bền vững, thu nhập cố định và từ đó giảm nghèo bền vững.

Nói riêng về đào tạo nghề, muốn giảm nghèo cho người dân, chúng ta không chỉ đơn thuần là cung cấp một việc làm mà nguồn gốc để có được việc làm tốt chính là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

“Chúng ta phải ghi nhận rằng, trong những năm qua, Chương trình giảm nghèo của nhà nước ta đã đạt được nhiều thành tựu, nhiều hộ dân thoát nghèo, tỷ lệ hộ nghèo ở các địa phương cũng giảm qua từng năm.

Có được điều này có phần đóng góp quyết định của chính sách về việc làm và phát triển sinh kế đặc biệt. Đáng nói, chính sách này được triển khai đồng bộ trên tất cả các địa phương, đặc biệt là những địa phương nghèo, vùng sâu vùng xa, vùng hải đảo, miền núi.

Có thể thấy ở nhiều huyện nghèo, xã nghèo, vùng khó khăn đã chú trọng đến công tác giáo dục nghề nghiệp, tạo sinh kế cho người dân, đặc biệt là hộ nghèo, hộ khó khăn. Nhiều mô hình phát triển thành công đã giúp hàng nghìn người thoát nghèo trên khắp cả nước.

Việc làm cũng rất đa dạng, trong rất nhiều các lĩnh vực chứ không đơn thuần là chỉ trong nông nghiệp như dịch vụ, chế biến sản xuất… Thời gian qua cộng đồng quốc tế cũng đã ghi nhận rất nhiều nỗ lực của Việt Nam trong cái việc giảm nghèo thông qua các cái chính sách về việc làm”, bà Thu nhận định.

Ông Nguyễn Trần Lâm, Chuyên gia IFAD- Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp (International Fund for Agriculture Development) chia sẻ sự đồng tình với đánh giá của bà Thu.

Đồng thời, ông cũng chỉ ra nhiều khó khăn trong việc tạo việc làm, sinh kế cho các hộ nghèo hiện nay.

“Khó khăn đầu tiên thuộc về chủ quan của chính người nghèo, người khó khăn. Dù là người dân tộc thiểu số hay các đối tượng yếu thế (người khuyết tật, phụ nữ đơn thân, người neo đơn”… đều có những thói quen, tập tục khó thay đổi. Cũng có một số người chưa thực sự nỗ lực để thoát nghèo nên việc giáo dục nghề nghiệp, nâng cao kiến thức, tạo sinh kế cho họ còn khó khăn.

Khó khăn thứ 2 là về nguồn lực. Mặc dù Nhà nước đã chú trọng xây dựng đường, trường, trạm nhưng trong bối cảnh khí hậu thay đổi, môi trường thay đổi, nhiều dịch bệnh, người dân gặp khá nhiều khó khăn trong việc chăn nuôi, trồng trọt.

Khó khăn thứ 3 là về chính sách và sự điều phối của các cơ quan. Mặc dù chính sách của Việt Nam đã rất tốt nhưng sự điều phối của các cơ quan còn chồng chéo, dẫn đến việc dạy nghề, tạo sinh kế cho hộ nghèo còn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn”, ông Lâm lý giải.

Để hoàn thiện tốt hơn nữa công tác đào tạo nghề, tạo việc làm cho lao động nghèo để “cần câu” có thể phát huy hiệu quả tốt nhất, tạo thu nhập ổn định, giúp thoát nghèo bền vững, ông Liễu cho rằng, người nghèo cần phải phát huy nội lực, chủ động tham gia tích cực. Nếu người dân chỉ học nghề một cách thụ động sẽ khs nâng cao năng lực kỹ năng, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số, có nhiều sự thay đổi về kiến thức và công nghệ.

Bà Thu cũng nhấn mạnh: “Khi mà nói đến câu chuyện việc làm bền vững thì không chỉ là việc có việc làm lâu dài mà còn phải đảm bảo việc làm đó cho thu nhập thỏa đáng để người lao động có thể sống tốt, đảm bảo các tiêu chí về nhà ở, giáo dục, y tế… Nó cũng cần phải đảm bả điều kiện làm việc và được bảo hiểm để tránh rủi ro.

Cụ thể như nếu lao động mất việc hoặc bị sa thải thì phải có hệ thống an sinh đảm bảo để người lao động ứng phó với khó khăn ngắn hạn. Điều này Việt Nam cũng đã có. Đó là câu chuyện về bảo hiểm thất nghiệp, tức là mất việc thì lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Quan trọng hơn là lao động mất việc cũng được tạo điều kiện để tái đào tạo, tìm cơ hội để quay trở lại thị trường lao động. Lao động phải có việc làm thì mới có thu nhập, đảm bảo cuộc sống ổn định để tránh tái nghèo trở lại…

Đồng tình với ý kiến của ông Liễu, bà Thu chia sẻ thêm rằng việc bám sát “nhu cầu nội tại” trong đào tạo nghề và tạo sinh kế là rất quan trọng.

“Chúng ta phải xác định nhu cầu của thị trưởng. Phải biết rõ thị trường cần lao động gì, cần hàng hóa gì, dịch vụ gì để đào tạo và hướng nghiệp cho bà con. Nhà nước cũng cần thể hiện vai trò quan trọng trong việc xác định để kết nối được giữa cung với cầu.

Làm sao để kết nối người nghèo đến với nhu cầu của thị trưởng mới có thể giúp họ tạo được việc làm có thu nhập thỏa đáng. Hay nói cách khác, đây là cách giúp “cần câu” hiệu quả hơn, “câu” được cá to, kiếm được đủ sống và tích lũy để thoát nghèo”, bà Thu nhấn mạnh.

Tạo việc làm, tăng thu nhập được xem là phương thức chính giúp giảm nghèo bền vững. Tạo việc làm không đơn giản chỉ là trao “cần câu”, mà nó còn giúp khơi dậy khả năng, năng lực nội tại của người nghèo, giúp họ có động lực vương lên thoát nghèo bền vững.

Thực tế đã chứng minh, theo báo cáo của Ban chỉ đạo quốc gia Giảm nghèo bền vững, trong giai đoạn 2016-2020, 38% hộ gia đình được hỗ trợ học nghề ngắn hạn, tạo việc làm đã thoát nghèo, 53% trở thành hộ khá, và 90% sau khi học nghề trung cấp, cao đẳng đã có việc làm ổn định, thu nhập tốt. Điều này khẳng định việc dạy nghề, tạo việc làm đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong công tác giảm nghèo bền vững.

×