Đào tạo nghề, tạo việc làm giúp người lao động thoát khỏi vòng luẩn quẩn của đói nghèo – ít học – không có việc làm – nghèo đói, đồng thời làm tăng trưởng kinh tế nói chung.

Trong khi đó, các hộ nghèo hiện nay có nhiều loại khác nhau và nguyên nhân nghèo của các hộ cũng khá đa dạng. Trong đó nhiều người nghèo là do không có vốn sản xuất, kinh doanh, không có đất canh tác. Việc tạo việc làm cho người dân thoát nghèo không đơn giản. Thực tế cho thấy đâu phải ai có “cần câu” cũng đều biết cách câu.

Những vấn đề này được các chuyên gia về giảm nghèo chia sẻ tại Tọa đàm “Tạo việc làm, đưa “cần câu” giúp giảm nghèo bền vững” do Báo Dân Việt tổ chức vừa diễn ra.

Tại buổi Tọa đàm, ông Ngô Xuân Liễu, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Quốc gia việc làm thuộc Cục Việc làm, Bộ Nội vụ, cho biết, Việt Nam hiện nay đang có khoảng 52,9 triệu người trong độ tuổi lao động thì có đến hơn 51,8 triệu người có việc làm, một tỷ lệ rất cao.

Tuy nhiên, để tạo việc làm cho người nghèo cần có những phương pháp cụ thể riêng. Thời gian qua, đã có khoảng 6000 dự án giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm dành cho người nghèo, trong đó đối tượng hưởng lợi là gần 60.000 người thuộc hơn 100.000 hộ nghèo tham gia.

“Phải khẳng định, đây là còn số tích cực để thấy rằng những chương trình, dự án mà chúng ta đã và đang thực hiện rất có hiệu quả.  Bên cạnh, chúng ta còn có dự án 4 nằm trong Chương trình Mục tiêu Quốc gia về giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 về phát triển giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm bền vững”, ông Liễu nói.

Ông Liễu chia sẻ thêm, riêng đối với phát triển giáo dục nghề nghiệp cho người dân vùng nghèo, vùng khó khăn thì Cục Việc làm cũng đã và đang triển khai. Hiện cơ quan chức năng đang tổng kết, đánh giá hiệu quả cụ thể của Dự án này. Tính sơ bộ, chương trình này đã có sự tham gia của gần 200.000 người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo.

Ngoài ra, chương trình cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng được cải thiện, nâng cấp; Các giáo trình, giáo án và cái hỗ trợ hỗ trợ đào tạo nâng cao cái năng lực cho giáo viên cũng đã được triển khai thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nghề, tạo việc làm cho người nghèo.

Bên cạnh đó, chúng tôi không chỉ hỗ trợ tạo việc làm cho người nghèo, người khó khăn ở trong nước mà còn hỗ trợ cho vay vốn để người nghèo đi làm việc ở nước ngoài.

Thời gian qua đã có khoảng 7.000 đến 10.000 lượt người lao động sinh sống trên địa bàn các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn, vùng bãi ngang ven biển, hải đảo được hỗ trợ đào tạo và làm các thủ tục để đưa 1 phần lao động đi làm việc ở nước ngoài.

Theo ông Liễu, thời gian qua, các cấp tạo việc làm và bố trí, sắp xếp giao dịch, kết nối việc làm để đưa người nghèo ở những vùng khó khăn về các khu công nghiệp, nơi có nhu cầu lao động cao.

Không chỉ dịch chuyển người lao động ở trong vùng mà còn đưa từ miền Bắc vào miền Nam… , cứ nơi đâu cần lao động là sẽ tư vấn và hỗ trợ người lao động đến đó làm việc.

“Về việc làm chúng ta không đáng lo ngại lắm nhưng vấn đề cần hết sức quan tâm trong thời gian tới là chất lượng việc làm, năng suất lao động, thu nhập của người lao động”

Làm sao để chất lượng việc làm gắn với năng suất lao động và thu nhập của người lao động, giúp người lao động an tâm làm việc khi cuộc sống được đảm bảo. Như vậy sẽ tạo ra tính ổn định cao trong công việc, tránh người lao động bỏ việc, nhảy việc vì thu nhập quá thấp.

Như vậy, sẽ lãng phí nguồn lực của xã hội khi mất công, mất của tạo việc làm cho người nghèo nhưng việc làm đó lại không đảm bảo cuộc sống cho họ, khiến người dân khó khăn lại khó khăn hơn. Do đó, theo tôi, các chương trình, chính sách trong thời gian tới phải nhấn mạnh vào điều này”, ông Liễu chia sẻ.

Đưa kiến thức, tăng cường năng lực, tạo dựng sự tự tin

Cùng trăn trở về vấn đề tạo việc làm bền vững cho người nghèo, tại buổi Tọa đàm, ông Nguyễn Trần Lâm, Chuyên gia IFAD- Quỹ Quốc tế về phát triển nông nghiệp (International Fund for Agriculture Development) cho biết: “Qua việc thực hiện các dự án về giảm nghèo trong thời gian qua, tôi cũng thấy rằng “cần câu” mà người dân cần chính là kiến thức và năng lực và sau đó nữa là sự tự tin, có ba chữ đấy thôi.

Khi có kiến thực và năng lực thì họ sẽ cảm thấy tự tin hơn, sẽ làm được nhiều việc và chủ động trong việc tìm việc làm, nâng cao thu nhập cho bản thân. Đó chính là chiếc “cần câu cơm” tốt nhất.

Như vậy, cho dù là thực hiện dự án gì, đối tượng nào hoặc trong hoàn cảnh nào thì cũng cần cung cấp đủ cho người nghèo kiến thức, năng lực. Chúng ta cần có chính sách, thể chế, tạo nguồn lực cho người nghèo phát triển”.

Theo ông Lâm, “nguồn lực” đối với người nghèo, người nông dân mà nhiều người nghĩ đến chỉ đơn giản là con bò, con lợn, cây giống. Nhưng nếu chỉ cung cấp nguồn lực như vậy là không đủ. Đôi khi, người dân vẫn lệ thuộc vào "ông trời" nên khi khí hậu biến đổi, thiên tai khiến cây cối mất mùa, con giống bị chết, người dân nghèo lại rơi vào khó khăn.

Ông Lâm cắt nghĩa: Về chủ quan khi có dự án tặng bò, tặng lợn, tặng cây cho người nghèo cần phải nghiên cứu đó là giống gì, có phù hợp với điều kiện thời tiết, môi trường ở đó không? Người dân cần kiến thức chăn nuôi, trồng trọt tương ứng thế nào để cây phát triển tốt, lợn bò lớn nhanh...

Nếu có dịch bệnh, thiên tai cần phải ứng phó thế nào, mùa đông cần giữ ấm, mùa hè cần làm mát như nào...

"Tất cả những điều này đều liên quan đến kiến thức và tôi nghĩ rằng khuyến nông của Việt Nam hiện nay đã làm rất tốt. Nhưng chúng ta vẫn cần điều chỉnh việc giáo dục kiến thức nhất là đối với thế hệ thanh thiếu niên và cần làm tốt từ trong trường học.

Trong trường cần hướng nghiệp cho các em từ lớp 8, lớp 9, đồng thời lồng ghép hướng nghiệp vào các môn học, giúp các em định hướng về việc làm cho mình trong tương lai.

Không chỉ riêng môn giáo dục công dân mới cần lồng ghép hướng nghiệp mà các môn học khác cũng cần lồng ghép. Ví dụ môn toán, lý, công nghệ thì lồng ghép nghề nghiệp về công nghệ vào. Khi dạy nghề cho các em cũng nên mời các chuyên gia về nghề nào đó về nói về xu hướng nghề nghiệp, kỹ năng chọn lựa công việc....

Như vậy, ngay từ nhỏ các em đã có định hướng nghề nghiệp cho riêng mình, khi ra đời cũng có lựa chọn nghề chính xác hơn, đảm bảo nghề nghiệp ổn định và có thu nhập đảm bảo đời sống...", ông Lâm chia sẻ.

Ngày 18/01, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 90/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2021-2025.
Trong đó Dự án 4: Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững (Bao gồm 03 Tiểu dự án)
- Tiểu dự án 1: Phát triển giáo dục nghề nghiệp vùng nghèo, vùng khó khăn. Phát triển giáo dục nghề nghiệp cả về quy mô và chất lượng đào tạo, hỗ trợ đào tạo nghề cho người nghèo, người dân sinh sống ở vùng nghèo, vùng khó khăn, gắn kết chặt chẽ giáo dục nghề nghiệp với tạo việc làm, sinh kế bền vững, tăng thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống.

- Tiểu dự án 2: Hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Đẩy mạnh hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài ở các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo; hỗ trợ hoạt động đào tạo nâng cao trình độ ngoại ngữ, kỹ năng nghề cho người lao động trước khi đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững, nhất là người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người lao động thuộc vùng nghèo, vùng khó khăn.

- Tiểu dự án 3: Hỗ trợ việc làm bền vững. Cung cấp thông tin thị trường lao động, đa dạng hóa các hoạt động giao dịch việc làm, kết nối cung cầu lao động, hỗ trợ tạo việc làm bền vững cho người lao động, ưu tiên người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; người lao động vùng nghèo, vùng khó khăn.

×