Từ chuồng bò nhỏ, giấc mơ lớn dần thành hình

Một buổi sáng đầu hè, nắng nhè nhẹ rọi qua từng tán cây ven con đường dẫn vào thôn Phố, xã Quang Trung. Dưới chân đồi, nơi khung cảnh vẫn còn nguyên nét mộc mạc, chúng tôi tìm đến nhà ông Nguyễn Khắc Hòa, một trong những hộ đầu tiên được cấp bò giống từ chương trình “Tặng bò cái sinh sản cho hộ nghèo, cận nghèo năm 2024”. Dù ông Hòa không có nhà, nhưng người dì là bà Nguyễn Thị Bé niềm nở đón khách và dẫn chúng tôi ra khu chuồng bò sau nhà.

“Vợ chồng nó chăm bò kỹ lắm. Ngày nào cũng chịu khó chăn bò, cắt cỏ, thái thêm rau chuối cho bò ăn. Con bò khoẻ mạnh, béo tốt lắm, ai đến cũng khen,” bà Bé vừa nói vừa xoa đầu con bò lai Sind đang nhai cỏ nhởn nhơ.

Bò giống được cấp trong chương trình là bò lai Sind, một giống bò có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu miền Bắc, cho năng suất cao và dễ chăm sóc. Mỗi con có trọng lượng trung bình từ 120 - 140kg, được tiêm phòng đầy đủ trước khi bàn giao cho các hộ dân. Tính đến tháng 5/2025, toàn bộ 31 con bò trao tặng cho 31 hộ nghèo, cận nghèo tại xã Quang Trung đều sống khỏe mạnh, không con nào bị chết, bị giết thịt hay bị bán đi.

Cán bộ xã cho biết, mỗi hộ được giao bò đều phải cam kết chăm sóc nghiêm túc, không được tự ý bán và được hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi. Đặc biệt, sau khi bò đẻ lứa đầu tiên, nếu có chính sách xoay vòng bê con cho các hộ khó khăn khác, sẽ càng mở rộng hiệu quả giảm nghèo.

Đưa chúng tôi đến thôn Bình Minh, nơi có thêm nhiều hộ hưởng lợi từ chương trình, ông Nguyễn Viết Diện – Trưởng thôn, dừng chân tại nhà bà Nguyễn Thị Ngọc đúng lúc bà vừa dắt bò về từ bãi cỏ. Bà Ngọc gầy gò, làn da sạm nắng, nhưng ánh mắt lại ánh lên niềm vui khi nhắc đến con bò của mình.

“Bò được gần 10 tháng rồi, giờ khỏe mạnh, mượt lông, nhìn thích lắm. Mình làm nông cả đời mà có con vật nào quý như nó đâu,” bà Ngọc nói, rồi vuốt ve con bò như một người bạn.

Gia đình bà Ngọc thuộc diện cận nghèo. Chồng mất sớm, một mình bà nuôi hai con nhỏ, trong đó cháu lớn không may bị bệnh tim bẩm sinh kèm chứng máu khó đông, không thể phẫu thuật. “Cháu năm nay 13 tuổi mà chỉ như đứa lớp 1. Bệnh tật khiến gia đình càng kiệt quệ,” ông Diện cho biết thêm. “Chúng tôi từng tính đưa cháu tham gia chương trình 'Trái tim cho em' nhưng rồi đành chịu.”

Dù được hỗ trợ bò giống, gia đình bà Ngọc vẫn chưa thể thoát khỏi diện cận nghèo – nhưng với bà, đây là điểm tựa quý giá giữa những chật vật mưu sinh.

Tín hiệu tích cực từ một mô hình nhân văn

Chương trình “Tặng bò cái sinh sản cho hộ nghèo, cận nghèo năm 2024” do UBND huyện Tân Yên triển khai tại ba xã: Lan Giới, Quang Tiến và Đại Hóa cũ (nay là xã Quang Trung), với tổng kinh phí 95% từ nguồn ngân sách nhà nước và 5% đối ứng của người dân. Mỗi hộ nhận 1 con bò trị giá 17–18 triệu đồng, có phiếu xuất kho, giấy tiêm phòng đầy đủ.

Dù mới khởi động từ tháng 11/2024, chương trình đã cho thấy nhiều điểm sáng. Tỷ lệ sống của bò đạt 100%, sức khỏe tốt, tỷ lệ phối giống lứa đầu ước đạt 70%, hứa hẹn sẽ sớm sinh bê con trong năm tới. Quan trọng hơn, mô hình giúp các hộ nghèo, cận nghèo chủ động sản xuất, giảm dần phụ thuộc vào hỗ trợ đơn thuần.

Từ góc độ xã hội, chương trình tạo ra sự lan tỏa tích cực. Các hộ dân trong thôn, xã thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi, học hỏi lẫn nhau. Nhiều người dân mong muốn có thêm chính sách tiếp nối, như xây dựng mô hình “xoay vòng bê con”, hoặc liên kết với doanh nghiệp thu mua để ổn định đầu ra khi bò sinh sản.

Theo số liệu từ UBND xã Quang Trung, tính đến cuối năm 2024, số hộ nghèo đã giảm từ 89 hộ xuống còn 58 hộ (giảm 31 hộ); hộ cận nghèo giảm từ 174 hộ xuống còn 113 hộ (giảm 61 hộ). Dù không thể nói mô hình cấp bò là nhân tố duy nhất tạo nên kết quả này, nhưng rõ ràng đây là một mảnh ghép quan trọng trong bức tranh giảm nghèo địa phương.

Ông Vũ Mạnh Hà, cán bộ công chức văn hóa xã hội được UBND xã Quang Trung phân công theo dõi dự án khẳng định: “Điều chúng tôi mừng nhất không phải là số lượng bò tăng hay giảm, mà là nhận thức của người dân thay đổi. Họ hiểu rằng muốn thoát nghèo thì phải lao động, chăm chỉ, và phải biết giữ lấy những cơ hội quý như con bò này.”

Tác động kinh tế trực tiếp của dự án hiện chưa thể đo đếm cụ thể vì chưa có hộ nào bán bò hay có bê con để nhân đàn. Tuy nhiên, xét về dài hạn, khi bò bắt đầu sinh sản, người dân có thể bán bê hoặc nhân giống, xoay vòng vốn. Đây chính là phương án “nuôi vốn bằng tài sản sống”, phù hợp với điều kiện nông thôn và dễ quản lý.

Tác động môi trường hiện chưa được ghi nhận cụ thể, nhưng về lâu dài, nếu không quy hoạch chuồng trại, xử lý phân thải đúng cách, có thể sẽ phát sinh vấn đề. Do đó, chính quyền xã đang phối hợp với cán bộ thú y và hội nông dân để hướng dẫn bà con cách xử lý vệ sinh môi trường chăn nuôi.

Chương trình tặng bò sinh sản tại xã Quang Trung tuy còn trong giai đoạn đầu, nhưng đã thắp lên nhiều hy vọng. Không chỉ là “cần câu” thay vì “con cá”, mô hình này còn tạo động lực lao động, kết nối cộng đồng và mở ra con đường thoát nghèo bền vững. Để thành công hơn nữa, cần sự theo dõi sát sao, hỗ trợ kỹ thuật và cả niềm tin từ chính những người thụ hưởng.

×