Thách thức và bối cảnh giảm nghèo đa chiều ở vùng DTTS

Đồng bào DTTS, chiếm khoảng 14,6% dân số cả nước, chủ yếu sinh sống ở những vùng địa hình hiểm trở, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, và hạ tầng kinh tế - xã hội còn nhiều hạn chế. Đảng và Nhà nước thường xuyên quan tâm, đã ban hành nhiều chính sách ưu tiên.

Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo trong vùng DTTS vẫn cao hơn đáng kể so với mức bình quân cả nước.

Việc tiếp cận nguồn lực phát triển, đặc biệt là vốn sản xuất, kinh doanh, gặp không ít khó khăn do thiếu tài sản thế chấp, trình độ dân trí còn hạn chế và tập quán sản xuất lạc hậu. Chương trình giảm nghèo đa chiều đã chuyển từ việc chỉ tập trung vào thu nhập sang xem xét toàn diện các yếu tố thiếu hụt khác như y tế, giáo dục, nhà ở, tiếp cận thông tin và việc làm.

Điều này đòi hỏi các giải pháp giảm nghèo phải đồng bộ, toàn diện và mang tính bền vững cao hơn. Trong đó, việc hỗ trợ vốn để đồng bào DTTS phát triển sản xuất, tạo sinh kế được coi là một trong những trụ cột quan trọng nhất.

Kể từ khi thành lập vào năm 2002, Ngân hàng chính sách xã hội (Ngân hàng CSXH) đã khẳng định vị thế là một trong những kênh dẫn vốn chủ lực của Chính phủ, thực hiện các chính sách tín dụng ưu đãi nhằm giúp người nghèo và các đối tượng chính sách dễ dàng tiếp cận nguồn vốn. Đối với đồng bào DTTS, NHCSXH đã và đang triển khai nhiều chương trình tín dụng chuyên biệt, phù hợp với đặc thù vùng miền và nhu cầu của từng hộ gia đình.

Thông qua mạng lưới điểm giao dịch rộng khắp, tới tận cấp xã, Ngân hàng CSXH đã đưa nguồn vốn ưu đãi đến với hàng triệu hộ DTTS. Theo số liệu từ Cổng thông tin Ngân hàng Chính sách xã hội, tổng dư nợ cho vay đối với hộ đồng bào DTTS tính đến cuối năm 2024 đã đạt hàng trăm nghìn tỷ đồng, với hàng triệu lượt hộ được vay vốn. Các chương trình cho vay tiêu biểu bao gồm: Cho vay hộ nghèo, cận nghèo: Hỗ trợ phát triển sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt, kinh doanh nhỏ lẻ, tạo việc làm, tăng thu nhập; Cho vay nước sạch vệ sinh môi trường nông thôn: Cải thiện điều kiện sống, nâng cao sức khỏe;

Cho vay nhà ở xã hội, nhà ở cho hộ nghèo: Giúp đồng bào an cư lạc nghiệp; Cho vay học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn: Tạo điều kiện cho con em đồng bào được tiếp cận giáo dục, nâng cao dân trí;

Các chương trình tín dụng đặc thù như hỗ trợ phát triển sản xuất tại các vùng đặc biệt khó khăn, vùng DTTS, gắn với quy hoạch và định hướng phát triển của địa phương.

Ngân hàng CSXH áp dụng phương thức cho vay trực tiếp, thông qua các tổ tiết kiệm và vay vốn, với sự tham gia tích cực của các tổ chức chính trị - xã hội như Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh. Điều này không chỉ giúp đồng bào dễ dàng tiếp cận vốn mà còn tăng cường sự giám sát, hỗ trợ lẫn nhau, đảm bảo việc sử dụng vốn đúng mục đích và hiệu quả. Các cán bộ tín dụng của Ngân hàng CSXH thường xuyên bám sát cơ sở, hướng dẫn bà con về thủ tục, tư vấn phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp với điều kiện thực tế.

Bên cạnh việc cung cấp vốn, Ngân hàn CSXH còn tích cực phối hợp với các sở, ban, ngành, chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể để lồng ghép các chương trình hỗ trợ khác. Điều này bao gồm tập huấn kỹ thuật sản xuất, chuyển giao công nghệ, hướng dẫn tiêu thụ sản phẩm, và tư vấn pháp lý. Sự hỗ trợ toàn diện này góp phần nâng cao năng lực sản xuất, quản lý kinh tế hộ gia đình, giúp đồng bào DTTS không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu chính đáng và bền vững.
Trong bối cảnh giảm nghèo đa chiều, vai trò của NHCSXH càng trở nên quan trọng khi giải quyết các chiều thiếu hụt khác ngoài thu nhập. Nguồn vốn vay ưu đãi giúp đồng bào có điều kiện cải thiện nhà ở, xây dựng công trình nước sạch, cho con em đi học, mua sắm các thiết bị phục vụ sản xuất, và tiếp cận thông tin. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm thiểu các yếu tố thiếu hụt trong các chiều tiếp cận y tế, giáo dục, nhà ở, thông tin, và việc làm.

Đơn cử như một khoản vay để xây dựng chuồng trại chăn nuôi không chỉ giúp tăng thu nhập mà còn cải thiện điều kiện vệ sinh, gián tiếp nâng cao sức khỏe (chiều y tế). Khoản vay cho con em đi học giúp nâng cao trình độ dân trí, tạo cơ hội việc làm tốt hơn trong tương lai (chiều giáo dục, việc làm). Điều này thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của NHCSXH trong việc hỗ trợ giảm nghèo không chỉ về vật chất mà còn về tri thức và cơ hội.

Giải pháp nâng cao hiệu quả

Để tiếp tục phát huy tối đa vai trò của nguồn vốn chính sách trong công cuộc giảm nghèo đa chiều đối với đồng bào DTTS, cần tập trung vào một số giải pháp như: Tiếp tục bổ sung nguồn vốn cho Ngân hàng CSXH, đặc biệt là các nguồn vốn dài hạn, lãi suất ưu đãi, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của đồng bào DTTS.

Nghiên cứu và thiết kế các sản phẩm tín dụng phù hợp hơn với đặc thù sản xuất, kinh doanh và điều kiện sống của từng nhóm DTTS, từng vùng miền, bao gồm cả các gói vay hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển du lịch cộng đồng.

Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ NHCSXH, đặc biệt là các cán bộ công tác tại vùng DTTS, để họ có khả năng tư vấn, hỗ trợ đồng bào một cách hiệu quả hơn.

Triển khai các giải pháp công nghệ số trong quản lý, cho vay và thu nợ, giúp quá trình giao dịch nhanh chóng, minh bạch và thuận tiện hơn, giảm thiểu các rào cản địa lý.

Tiếp tục đẩy mạnh sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng CSXH với các bộ, ngành, địa phương, và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc triển khai các chương trình, dự án giảm nghèo, lồng ghép các chính sách hỗ trợ về đào tạo nghề, khuyến nông, xúc tiến thương mại.

Nâng cao ý thức của người vay: Tăng cường tuyên truyền, giáo dục để đồng bào DTTS nâng cao ý thức về việc sử dụng vốn hiệu quả, hoàn trả đúng hạn, tạo dựng uy tín tín dụng cho bản thân và cộng đồng, hướng tới tự lực, tự cường.

Nguồn vốn chính sách xã hội đã và đang đóng vai trò then chốt trong việc cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giảm nghèo bền vững, đặc biệt là đối với đồng bào DTTS trong bối cảnh thực hiện giảm nghèo đa chiều. Đây là một minh chứng sống động cho hiệu quả của chính sách tín dụng ưu đãi trong việc hỗ trợ các nhóm yếu thế, khẳng định tầm quan trọng của các chính sách của Đảng, Nhà nước, Chính phủ vì mục tiêu an sinh xã hội.

×