Ở nước Mỹ, tổng thống được bầu cứ 4 năm một lần và như thế đồng nghĩa với việc cũng cứ 4 năm là nước Mỹ lại một lần đắm chìm trong cuộc vận động tranh cử của các ứng cử viên tổng thống thuộc mọi đảng phái chính trị khác nhau nhưng chủ yếu giữa ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hoà và Đảng Dân chủ, như năm nay giữa tổng thống đương nhiệm Donald Trump và cựu phó tổng thống Joe Biden. Trong lịch sử bầu cử tổng thống ở nước Mỹ từ trước đến nay chỉ có rất ít lần chủ đề nội dung đối ngoại quyết định kết cục cuối cùng của cuộc bầu cử nhưng ở lần bầu cử tổng thống nào thì tác nhân đối ngoại cũng đóng vai trò nhất định.

Tại đại hội đảng toàn quốc vừa rồi của hai đảng lớn nói trên để chính thức đề cử các ứng cử viên của các đảng này vào cương vị tổng thống và phó tổng thống, cả ông Trump lẫn ông Biden đều không thấy đưa ra cương lĩnh tranh cử và chương trình cầm quyền hoàn chỉnh. Có thể trong thời gian hai tháng tới, hai vị này sẽ phát hiện ra và khai thác chủ đề nội dung đối ngoại nào đấy nữa cho cuộc vận động tranh cử chứ còn ở vào thời điểm hiện tại mà nói thì ông Biden gần như không có chủ ý chơi con chủ bài đối ngoại nào trong khi ông Trump chơi con bài Trung Quốc.

Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc từ đầu năm đến nay đã xấu đi một cách liên tục với mức độ rất nghiêm trọng và chiều hướng diễn biến ấy vẫn tiếp tục. Chính quyền của ông Trump đã có những điều chỉnh chiến lược và chính sách rất cơ bản và rõ ràng đối với Trung Quốc, đồng thời trên nhiều phương diện khác nhau. Chưa khi nào kể từ khi Mỹ và Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với nhau vào năm 1979, mối quan hệ song phương này ở trong tình trạng thê thảm như hiện tại. Dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra, Tổ chức Y tế thế giới, Đài Loan, người theo đạo Hồi ở vùng Tân Cương, Hồng Công, Trung Quốc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với một số nước láng giềng, đặc biệt ở khu vực Biển Đông, các doanh nghiệp của Trung Quốc hoạt động sản xuất kinh doanh trên thị trường Mỹ như Huawei hay Tiktok... - đấy là những từ khoá nổi bật nhất chỉ cho thấy những lĩnh vực hay vấn đề mà Mỹ và Trung Quốc hiện bất đồng quan điểm sâu sắc và xung khắc lợi ích cơ bản rất quyết liệt bên cạnh cuộc xung khắc thương mại.

Ông Trump hiện tại chơi con bài Trung Quốc phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống cụ thể trên những phương diện sau đây.

Thứ nhất là dùng việc làm găng với Trung Quốc trên mọi lĩnh vực quan hệ song phương, đặc biệt về kinh tế, thương mại, đầu tư, tiền tệ và sở hữu trí tuệ, làm bằng chứng trước cử tri ở Mỹ về kiên định phương châm và khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết" cũng như về hiệu quả cụ thể của phương châm và khẩu hiệu này đối với nước Mỹ từ việc xử lý lại toàn bộ quan hệ của Mỹ với Trung Quốc. Tác động và hiệu ứng dân tuý của chiêu thức này  không hề nhỏ và ông Biden rất khó có thể đối phó.

Thứ hai là cáo buộc Trung Quốc để cho bùng phát dịch bệnh, bưng bít thông tin về nguồn gốc và diễn biến của dịch bệnh ở Trung Quốc, ứng phó không tốt nên dịch bệnh lây lan ra thế giới và vì thế nước Mỹ bị ảnh hưởng tai hại. Ông Trump dùng cụm từ "Virus Trung Quốc" để chỉ virus corona. Bằng cách đổ lỗi hết cho Trung Quốc như thế, ông Trump hy vọng cử tri ở Mỹ sẽ không soi xét nhiều vào cách thức xử lý không thành công cuộc khủng hoảng dịch bệnh này của ông Trump. Kết quả thăm dò dư luận mới đây nhất ở Mỹ cho thấy có tới hơn 60% người Mỹ cho rằng ông Trump đã xử lý không tốt và không thành  công vấn đề dịch bệnh này. Nếu không đánh lạc hướng được sự quan tâm để ý của cử tri Mỹ ra khỏi việc ông Trump ứng phó dịch bệnh và không làm cho cử tri ở Mỹ tin rằng không phải tổng thống đương nhiệm mà Trung Quốc mới là thủ phạm khiến nước Mỹ bị thiệt hại bởi dịch bệnh như hiện tại thì cơ may của ông Trump được tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm nay ở nước Mỹ sẽ nhanh chóng trở nên rất mong manh.

Thứ ba là dùng chuyện quan điểm chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc để công kích trực diện ông Biden. Ông Trump và cộng sự công khai coi ông Biden là "người của Bắc Kinh" và phục vụ cho lợi ích của Trung Quốc, tạo sự tương phản là ông Trump thì cứng rắn với Trung Quốc vì lợi ích của nước Mỹ trong khi ông Biden yếu kém trước Trung Quốc và vì thế gây tổn hại cho nước Mỹ.

  Chưa có khi nào kể từ năm 1979 đến nay, chuyện chính sách và quan hệ của Mỹ với Trung Quốc lại nhạy cảm về đối nội ở Mỹ như hiện tại. Ông Trump chơi con chủ bài Trung Quốc vì thế. Thật ra, phía Mỹ làm găng với Trung Quốc và điều chỉnh chiến lược, chính sách đối với Trung Quốc vì nhận thấy rằng cần phải cạnh tranh chiến lược quyết liệt hơn và kiên quyết không khoan nhượng hơn với Trung Quốc nếu không sẽ quá muộn đối với Mỹ. Nhưng một khi nhân tố Trung Quốc có thể đắc dụng cho chuyện vận động tranh cử tổng thống thì ông Trump xử lý lại quan hệ của Mỹ với Trung Quốc chẳng phải là nhất cử lưỡng tiện hay sao? Ông Trump phải tận dụng tác dụng của con bài này để cử tri ở Mỹ năm nay không nhìn nhận cuộc bầu cử tổng thống là cuộc trưng cầu dân ý về thành quả cầm quyền đến nay của ông Trump mà là sự lựa chọn giữa Donald Trump và Joe Biden.

×