Phần Lan có đường biên giới dài 1.340 km với Nga là đường biên giới dài nhất so với bất kỳ thành viên nào của Liên minh châu Âu.

Việc xây dựng hàng rào biên giới là một sáng kiến của lực lượng biên phòng đã được chính phủ của Thủ tướng Sanna Marin chấp thuận trong bối cảnh được hỗ trợ chính trị rộng rãi vào năm ngoái. Các quan chức biên giới Phần Lan cho biết, mục đích chính của hàng rào thép cao 3m với phần mở rộng dây thép gai phía trên là để ngăn chặn việc nhập cư bất hợp pháp từ Nga và giúp chính quyền có thời gian phản ứng.

Trong năm 2015-2016, Moscow đã cố gắng gây ảnh hưởng đến Phần Lan bằng cách tổ chức một số lượng lớn người xin tị nạn đến các điểm giao cắt phía bắc Phần Lan ở vùng Lapland Bắc Cực. Chính quyền Nga được cho là đang cố tình đưa hàng nghìn người xin tị nạn - chủ yếu đến từ Iraq, Afghanistan và các quốc gia Trung Đông khác - tới các cửa khẩu biên giới đó.

Động thái này được coi là màn phô diễn sức mạnh của Moscow. Vấn đề đã được giải quyết khi Tổng thống Phần Lan Sauli Niinistö có cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Dòng người di cư dừng lại ngay sau đó.

Đây là kịch bản mà Phần Lan - quốc gia 5,5 triệu dân chính thức trở thành thành viên NATO từ ngày 4/4 - muốn tránh lặp lại. Tuy nhiên, các quan chức biên giới nhanh chóng thừa nhận rằng chính cuộc chiến của Nga vào Ukraine vào ngày 24/2/2022 là  lý do chính khiến Phần Lan nhanh chóng thúc đẩy gia nhập NATO sau nhiều thập kỷ không liên kết quân sự - đã thúc đẩy việc xây dựng hàng rào biên giới.

"Hàng rào biên giới không phải là chủ đề chính trị trước chiến tranh (ở Ukraine). Và thực ra, đó không phải là kế hoạch của lực lượng biên phòng Phần Lan", Tướng Jari Tolppanen, người đứng đầu bộ phận kỹ thuật của Bộ đội Biên phòng Phần Lan, nói với hãng tin AP. "Tất cả đã thay đổi sau cuộc tấn công của Nga chống lại Ukraine", ông nói.

Hàng rào biên giới giữa Phần Lan, bên trái và Nga được nhìn thấy trong một khu rừng gần cửa khẩu biên giới Pelkola ở Imatra, đông nam Phần Lan ngày 14/4/2023. Ảnh AP

Phần thí điểm của hàng rào dự kiến sẽ được hoàn thành vào mùa hè này, trong khi hàng rào cuối cùng sẽ được kéo dài tối đa 200 km. Nó sẽ bao gồm các khu vực chủ yếu ở phía đông nam Phần Lan gần các điểm biên giới chính với Nga nhưng nó cũng sẽ có các phần ở phía bắc Bắc Cực ở Lapland.

Tướng Tolppanen nói: "Trong tình hình mới này, chúng ta phải có sự kiểm soát biên giới đáng tin cậy hơn và độc lập hơn nhiều. Chúng ta cần tăng cường nguồn lực của mình. Và hàng rào là cần thiết để quản lý một số vấn đề ví dụ như nhập cư bất hợp pháp quy mô lớn".

Imatra nằm cách thị trấn công nghiệp Svetogorsk của Nga ở vùng Karelia chỉ 7km và cách thành phố thứ hai của Nga là St. Petersburg vài giờ lái xe. Thị trấn có lịch sử lâu đời trong việc giao dịch với người Nga như  khách du lịch, khách du lịch trong ngày cũng như cư dân thường trú.

Antero Lattu, phó chủ tịch Hội đồng thành phố Imatra cho biết: "Ở Imatra, chúng tôi không quá e ngại người Nga vì biên giới luôn ở đó và chưa bao giờ được mở rộng như giữa các nước châu Âu. Ông nhấn mạnh rằng người dân địa phương không sợ người Nga "nhưng chúng tôi rất vui vì hàng rào đó".

Erkki Jouhki, người làm công việc quy hoạch thị trấn, đồng ý nhưng cũng nhấn mạnh khả năng quân sự của Phần Lan. Tư cách thành viên NATO mang lại cho Phần Lan "sự hỗ trợ mạnh mẽ nhưng chúng tôi có một quân đội rất mạnh, được trang bị vũ khí rất tốt… đó là một đội quân rất hiện đại ở đây nhờ nước Nga".

Dự án hàng rào biên giới ước tính trị giá tổng cộng 380 triệu euro (422 triệu USD) và dự kiến hoàn thành vào năm 2026.

Biên giới dài phía đông của Phần Lan chủ yếu chạy qua những khu rừng rậm rạp. Ở một số nơi, biên giới Phần Lan-Nga chỉ được đánh dấu bằng các cột gỗ với hàng rào thấp nhằm ngăn chặn gia súc đi lạc.