Đoạn video trên YouTube có tiêu đề “A Day in the Life: Salaryman at a Black Company” (tạm dịch“Một ngày làm việc của nhân viên văn phòng tại công ty đen” – PV), đăng tải bởi tài khoản Salaryman Tokyo, đã thu hút gần 1,1 triệu lượt xem. Trong đó, anh ghi lại lịch trình từ 7h sáng cho đến khi ăn tối lúc 23h50.

Ở Nhật Bản, “công ty đen” là cụm từ dùng để chỉ những doanh nghiệp có môi trường làm việc tồi tệ. “Salaryman” là từ tiếng Anh người Nhật dùng để chỉ nhân viên văn phòng nói chung. Người đàn ông trong video thức dậy lúc 7h sáng, rời nhà lúc 7h16 với lời thở dài: “Hôm nay chẳng muốn đi làm gì cả. Lại bắt đầu rồi đây”. Sau đó, anh trải qua hành trình đi làm kéo dài 90 phút, đến văn phòng lúc 8h53 và thốt lên: “Trò chơi bắt đầu”.

Người đàn ông này làm việc liên tục từ 9h sáng đến khoảng 13h, chỉ nghỉ uống cà phê lúc 11h35 nhưng cũng phải “vội vàng”. Anh chia sẻ: “Nhiều “công ty đen” ưu tiên tuyển sinh viên mới ra trường vì họ ít kinh nghiệm và khó phản kháng lại điều kiện làm việc khắc nghiệt”.

Sau giờ nghỉ trưa 45 phút, anh quay lại làm việc lúc 14h và tiếp tục tới tận 20h15. “Bạn có biết không? Một số “công ty đen” sẽ bêu riếu nhân viên nếu họ có ý định nghỉ việc, sử dụng áp lực tập thể hay gọi họ là kẻ phản bội”, anh nói thêm.

Rời văn phòng lúc 20h15 trong tình trạng “kiệt sức”, anh than thở: “Làm việc nhiều không đồng nghĩa với năng suất cao”. “Tôi nghe nói Nhật đang thử nghiệm tuần làm việc 4 ngày. Có vẻ chỉ là tin đồn. Lịch làm việc của tôi chẳng thay đổi gì năm nay cả”, anh nói thêm.

Trở về nhà lúc 22h45 sau khi đi mua sắm và di chuyển thêm 90 phút, anh nấu bữa tối lúc 23h30 và lên giường lúc 1h15 sáng.

Video khiến cư dân mạng bàng hoàng. Một người bình luận: “Con người không được sinh ra để sống như thế này”. Người khác viết: “Khách du lịch: Nhật Bản thật tuyệt vời. Công dân Nhật: Cuộc sống là địa ngục”. Một bình luận khác viết: “Trời đất ơi, bạn còn tự nấu ăn lúc 11 giờ đêm sau khi thức dậy từ 7 giờ sáng. Tôi thật sự cạn lời. Tôi còn than phiền vì không có thời gian đi tập gym, nhưng thế này thì đúng là ở một đẳng cấp khác”.

Một người mô tả cuộc sống của nam nhân viên trên là “vòng lặp hút cạn linh hồn”. “Và người ta còn thắc mắc vì sao tỷ lệ sinh ở Nhật lại thấp? Thử tưởng tượng bạn phải nuôi dạy một đứa trẻ, chứ chưa nói đến nhiều đứa trong hoàn cảnh công việc như thế này”, một cư dân mạng cho hay.

“Văn hóa làm việc quá sức” tại Nhật Bản không phải là điều mới. Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, nhân viên trong nhiều ngành từ văn phòng đến y tế đều phải chịu áp lực lớn, làm việc nhiều giờ và luôn đặt lợi ích công ty lên trên cá nhân.

Giáo sư Hiroshi Ono từ Đại học Hitotsubashi nhận định: “Xã hội Nhật Bản tập thể và phân cấp rõ ràng. Vì vậy, nhiều người không dám nghỉ phép nếu sếp không nghỉ, hay sợ việc nghỉ sẽ phá vỡ sự hài hòa chung”.

Hiện tượng này phổ biến đến mức người Nhật có hẳn một từ riêng để chỉ nó – karoshi – nghĩa là “chết vì làm việc quá sức”, thường do đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc tự sát vì áp lực công việc kéo dài.

Theo nghiên cứu năm 2021 của Tổ chức Y tế Thế giới và Tổ chức Lao động Quốc tế, có đến 750.000 người trên toàn cầu chết vì hội chứng karoshi sau khi làm việc trên 55 giờ mỗi tuần.

Nhiều trường hợp mắc hội chứng này tại Nhật đã gây chấn động dư luận.

Năm 2022, bác sĩ trẻ Takashima Shingo (26 tuổi) ở thành phố Kobe đã tự sát sau khi làm việc liên tục hơn 100 ngày và làm thêm 207 giờ chỉ trong một tháng trước khi qua đời.

Gia đình anh sau đó đã kêu gọi cải cách môi trường làm việc ở Nhật. Mẹ anh, bà Junko Takashima, xúc động kể lại: “Nó nói với tôi là mọi chuyện quá sức chịu đựng, và không ai giúp đỡ. Tôi nghĩ chính môi trường đó đã đẩy con tôi đến bước đường cùng”. Bà Junko hy vọng môi trường làm việc cho các bác sĩ sẽ được cải thiện “để bi kịch này không lặp lại”.

×