Bình luận
0
Cái chết và sự thanh bạch hiếm có của Hoàng giáp Nguyễn Đăng Huân khiến vua Minh Mạng cảm thán: "Tiếc rằng triều đình mất người hiền lương ấy, nay sao có thể làm cho sống lại ở chín suối được".
Qua đời tại nhiệm sở khi mới 34 tuổi, trong túi không một đồng xu, duy có chiếc áo mới được ban cấp dùng để khâm liệm, cái chết của nhà khoa bảng - vị quan thanh liêm Nguyễn Đăng Huân từng gây chấn động trong triều ngoài nội. Vì thương xót bề tôi hiền lương, vua Minh Mạng đã ban tặng 8 chữ: "Thanh bạch tự trì, thế chi liêm lại".
Nguyễn Đăng Huân tự là Hy Khiêm, sinh năm Ất Sửu (1805), người xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây (nay là xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất, Hà Nội). Gia đình ông có nhiều người đỗ đạt, cụ nội và ông nội đều đỗ Sinh đồ triều Hậu Lê.
Cha ông là Nguyễn Đình Thực vào năm Tân Dậu (1801), niên hiệu Bảo Hưng đã thi trúng Quốc Tử Giám thượng đường Giám sinh. Cụ nổi tiếng là người theo lẽ phải, ghét thói gian tà. Sau khi ở Quốc Tử Giám về quê, cụ mở trường dạy học, có hàng trăm học trò, nhiều người sau này đỗ đạt.
Tương truyền khi Nguyễn Đăng Huân còn nhỏ, có vị quan họ Bùi là bạn của cha ông - Giám sinh Nguyễn Đình Thực đến chơi nhà, thấy cậu bé Huân thông minh, lanh lợi liền ra một vế đối thử tài: "Nhị thân cư đồng hương, hà địa bất sinh tài, hà tài bất tư thế" (Hai người ở cùng làng, đất nào chẳng sinh người tài, người tài nào chẳng giúp đời). Nguyễn Đăng Huân liền đối lại: "Nhất cử đăng khoa đệ, tự Hương dĩ cập Hội, tự Hội dĩ chí Đình" (Một lèo thi đều đỗ, từ thi Hương rồi thi Hội, từ thi Hội đến thi Đình).
Nguyễn Đăng Huân học giỏi và nhanh chóng nổi tiếng khắp tỉnh Sơn Tây xưa. Các kỳ tập văn của ông đều được thầy phê hạng bình và ưu. Có lần ông đi ăn giỗ nhà ông ngoại, người cậu của ông ra câu đối trêu rằng: "Thịt mỡ dưa hành đi miếng một".
Ông liền ứng khẩu: "Lọng vàng quân kiệu kéo hàng đôi". Suốt những năm đi học, Nguyễn Đăng Huân luôn để trong người một thẻ bài ghi hai chữ Trung - Hiếu. Năm 16 tuổi, Nguyễn Đăng Huân thi đỗ nhị trường; năm 18 và 22 tuổi, ông đều thi đỗ nhất trường. Năm Minh Mạng thứ 9 (Mậu Tý, 1828), ông thi đỗ Cử nhân. Năm sau (1829), ông đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân Đệ nhất danh (Hoàng giáp).
Bài đối sách thi Đình của Nguyễn Đăng Huân hiện được lưu chép trong "Lịch khoa Hội Đình văn tuyển" (Thư viện Viện nghiên cứu Hán Nôm, Hà Nội, ký hiệu: A.1759/2). Tên tuổi, quê quán của ông được khắc trên bia đá tại Văn Thánh Huế. Kỳ thi này, triều Nguyễn không lấy Tam khôi mà Nguyễn Đăng Huân lại đỗ Đệ nhất giáp nên được xếp hàng Đình nguyên Hoàng giáp.
Sau khi đỗ, Nguyễn Đăng Huân được nhận chức Hàn lâm viện ty soạn, sau bổ là Tri phủ Điện Bàn (Quảng Nam). Ông có lòng nhân ái bao dung luôn lo cho dân chúng, nổi tiếng là người làm quan công bằng, liêm chính. Ngay cả với tội phạm, khi xét xử ông cũng tìm đường sống cho họ, để họ có cơ hội làm lại cuộc đời.
Vì vậy, ông rất được dân chúng trong vùng kính nể. Khi về nhà lo tang cha, dân chúng đưa đến nhiều tặng vật nhưng ông đều từ chối không nhận. Sau đó, ông được triệu về kinh giữ chúc Hàn lâm viện thị giảng. Năm sau, được thăng Lang trung bộ Lễ, Thanh lại tư viên ngoại lang, phụng chỉ vua soạn bộ "Minh Mệnh chính yếu".
Trong dịp theo hầu vua kinh lý vào Điện Bàn, dân chúng đón tiếp và tặng vị quan cũ của mình nhiều vật phẩm quý giá, nhưng Nguyễn Đăng Huân đều từ chối. Hành vi thanh liêm khi còn tại vị chức Tri phủ Điện Bàn từng khiến dân chúng cảm động, nay sự thanh bạch vẫn giữ nguyên càng khiến dân chúng địa phương rơi nước mắt, chỉ còn biết lưu luyến mãi không thôi.
Theo gia phả và các nguồn sử liệu, Nguyễn Đăng Huân luôn sống một cuộc đời thanh bạch, chỉ một mình tại nhiệm sở, còn vợ con vẫn ở quê nhà. Trong thời gian ở kinh thành Huế, ông vẫn quan tâm đến công việc làng xã. Ông chính là người viết bài ký tạc trên chuông chùa làng Hương Ngải xưa (đúc năm 1835 và hiện còn lưu giữ tại chùa) và một số câu đối được lưu lại tại các nơi thờ phụng chung của làng.
Năm Đinh Dậu, Minh mệnh thứ 18 (1837), Hoàng giáp Nguyễn Đăng Huân đột ngột mất tại nhiệm sở khi mới 34 tuổi. Nhà vua cử các quan khoa đạo và quan nội các vào xem xét và chỉ thấy một cái túi trong đó đựng một số bộ quần áo cũ, chỉ có một chiếc áo rét mới được ban cấp, không có đồng tiền nào và cũng không cất giữ bất cứ thứ gì quý giá.
Ngự sử tâu lên triều, nhà vua rất thương tiếc truy tặng Thị lang và phong Trung Thuận đại phu, tước Hương Đình bá, lại ban tặng 8 chữ: "Thanh bạch tự trì, thế chi liêm lại" (Nghĩa là: Giữ được thanh bạch nên người đời không nguôi nhớ tới ông quan liêm khiết).
Vua còn lệnh cho các nơi có trách nhiệm đưa thi hài Nguyễn Đăng Huân về quê mai táng và quan sở tại phải thường xuyên đến thăm hỏi mẹ già. Từ kinh thành Huế về đến quê nhà Hương Ngải, thi hài đi đến đâu đều được các nơi tổ chức đón rước và đưa tiễn trọng thể. Ở quê nhà, người dân cũng tổ chức lễ tang, khắc bia ghi lại công đức.
Việc này, sách "Đại Nam thực lục" có chép: "Sớ dâng lên, vua thương tiếc lắm, truy thụ Lang trung bộ Lễ, thưởng cho 100 quan tiền, sai bắt thuyền đưa (thi hài) về quê và thưởng cho 100 quan để nuôi vợ con viên ấy. Lại nghe nói hãy còn mẹ già, thưởng thêm 100 quan tiền và sắc cho quan địa phương thời thường thăm hỏi".
Cái chết của vị quan thanh liêm lúc còn rất trẻ đã làm rung động trong triều ngoài nội, khiến muôn dân đương thời xúc động. Sử nhà Nguyễn cũng ghi rằng, quan khoa đạo là Nguyễn Tự, Lê Văn Thực làm sớ đem sự trạng của Nguyễn Đăng Huân tâu lên và nói:
"Quan lại trị dân quý hồ thanh bạch, làm quan thanh liêm ở triều đình, cố nhiên không thiếu người, nhưng tìm được người đặc biệt thì trước có Nguyễn Hữu Hoàng - Tri phủ Anh Sơn (Nghệ An), nay có Nguyễn Đăng Huân, phẩm hạnh tiết tháo không những dân hạt đều biết, mà sĩ phu không ai là không biết. So với người xưa, tưởng chẳng kém gì, xin lượng gia ơn điển, khiến cho người liêm được cảm kích phấn khởi".
Vua Minh Mạng tới triều, hỏi sự trạng Nguyễn Đăng Huân khi làm quan, Phan Huy Thực đem những điều được nghe biết tâu trả lời. Vua bảo rằng: "Tiếc rằng triều đình mất người hiền lương ấy, nay sao có thể làm cho sống lại ở chín suối được?".
Lại hỏi sự trạng Nguyễn Hữu Hoàng, Hà Quyền đem cả đầu cuối tâu lên. Vua bảo rằng: "Thế thời Nguyễn Hữu Hoàng trước đã nêu thưởng rồi", nhân ngoảnh lại hỏi Trương Đăng Quế rằng: "Ngươi có biết Nguyễn Hữu Hoàng, Nguyễn Đăng Huân không?".
Quế thưa rằng: "Tiết tháo thanh liêm của hai người ấy, thần cũng có nghe biết, nhưng người ta giữ được tiết tháo, có khi lúc đầu hơi biết cố gắng, mà về sau không trọn vẹn, cầu được người có trước có sau ít lắm, cho nên tuy hoặc có nghe biết cũng ít khi dám khinh thường tâu lên".
Vua bảo rằng: "Phàm người ta, tự việc mình làm ra, còn không thể tự tin, huống chi người khác, nếu thấy có việc thực, bèn phải tâu lên, có gì là không nên, sau nếu thay đổi tiết tháo, là hắn tự chịu, há nên đoán trước là sau này không thể giữ được, mà không đề tâu cho để phải bỏ sót người hiền ư?".
Hơn 20 năm sau, niên hiệu Tự Đức thứ 5 (1852), sử quán triều Nguyễn soạn bộ "Đại Nam liệt truyện", tiếp tục thuật gốc ngọn trước sau về Nguyễn Đăng Huân: Ông "tính người thanh liêm cẩn thận, bình dị gần dân, mỗi khi đi thường đi bộ (không dùng cáng), xử đoán hết tình, thường có người kiện về ruộng, trước hết mở bảo cho hai bên biết, rồi chỉ nói một câu là xử đoán xong, hai bên nguyên - bị đều phục; việc khác cũng thế.
Coi chức vài năm, người trong quận yêu như bố mẹ. Vì có tang bố xin về, ai đưa đồ tiễn biếu đều khước từ. Sau lĩnh Lang trung bộ Lễ, theo xa giá đi tuần qua hạt cũ, nhân dân đón đường yết kiến, nhiều người đưa biếu tiền lụa, đều không nhận. Rồi chết, túi làm quan vẫn rỗng tuếch, duy có một cái áo mùa đông mới ban cho để khâm liệm.
Đại thân (Ngự sử đài) đem việc tâu lên, vua rất tiếc nói rằng: "Đáng giận là lúc Đăng Huân sống không có ai đề cử đến, truy thụ cho hàm Lang trung, sai hậu cấp cho gia đình; lại sai quan có chức trách ở địa phương thường hỏi thăm người mẹ. Sau dân Điện Bàn truy nhớ phụ thờ vào Văn từ của bản phủ. Con là Điện do quân công được bổ Tri huyện".
Cũng nhờ sự quan tâm, giúp đỡ kịp thời của triều đình nên hai người con của Hoàng giáp Nguyễn Đăng Huân được học hành và thành danh. Con trai cả là Nguyễn Đăng Tích được phong Lục phẩm Suất đội và bổ hàm Lục phẩm Văn giai, sau này được làm Tri huyện ở Gia Lộc (Hải Dương), rồi thăng dần làm Tri châu Mai Đà (Đà Bắc và Mai Châu ngày nay).
Con thứ của Nguyễn Đăng Huân là Nguyễn Đăng Bảng làm nghề dạy học, có nhiều học trò theo học, nhiều người thành đạt và hữu dụng. Hiện nay, tại bàn thờ tư gia dòng đích tôn còn treo đôi câu đối học trò mừng thầy Nguyễn Đăng Bảng như sau: "Thanh bạch truyền gia sơn đầu ngưỡng/ Văn chương quán thế thạch bi tôn" (nghĩa là: Gia đình truyền thống thanh liêm, núi cao cũng ngưỡng vọng/ Văn chương bao trùm thiên hạ, bia đá ghi danh còn tồn tại mãi).
Các bộ chính sử của triều Nguyễn như "Đại Nam thực lục", "Đại Nam liệt truyện", "Đại Nam nhất thống chí", sau khi kể công danh hành trạng đã dùng những câu chữ đẹp nhất để ca ngợi Nguyễn Đăng Huân. Tiếc thay một con người tài cao, đức độ, được vua tin dân mến lại đoản mệnh, và ngày càng ít người biết tới.
Hãn Quốc Nhu Nhiên là một chi của tộc Tiên Ti, có cuộc sống du mục trên cao nguyên Mông Cổ từ thế kỷ thứ năm đến thế kỷ thứ sáu. Lúc nước Nhu Nhiên cường đại nhất, lãnh thổ kéo dài từ phía bắc Cương Vực đến hồ Baikal, từ nam Cương Vực đến miền Sơn Nam Lộc, từ phía đông bắc Cương Vực đến Đại Hưng An Lĩnh, từ phía tây Cương Vực cùng Chuẩn Cát Nhĩ ngăn cách bởi một bồn địa.
Mai Phương Thúy, Thùy Dung, Trương Thị May đều kín tiếng trong chuyện đời tư. Họ chưa từng lên xe hoa hoặc công khai xác nhận "nửa kia" của mình.
Chia sẻ
Cầu thủ Việt kiều Pháp Jessy Nguyen đã có mặt ở Việt Nam và chuẩn bị thử việc tại một số đội bóng để hướng tới khả năng được thi đấu trong môi trường V.League vào mùa 2025/2026.
Chia sẻ
Một báo cáo sơ bộ của Cục Điều tra Tai nạn Hàng không Ấn Độ (AAIB) công bố hôm 12/7 cho biết nguồn cung cấp nhiên liệu cho động cơ của chiếc máy bay Air India bị cắt chỉ vài giây sau khi cất cánh, dẫn đến vụ tai nạn thảm khốc khiến 260 người thiệt mạng.
Chia sẻ
Mới đây, Ngọc Hà – vợ của Nghệ sĩ Nhân dân Công Lý – đã lên tiếng phản bác một bài viết lan truyền trên mạng xã hội với nội dung sai lệch, bóp méo phát ngôn của cô liên quan đến cuộc sống gia đình.
Chia sẻ
Lần đầu tiên sau 63 năm kể từ ngày thành lập, Vườn quốc gia Cúc Phương chính thức được cấp điện lưới quốc gia vào vùng lõi – trung tâm giữa rừng (hay còn gọi là trung tâm Bống).
Chia sẻ
Theo quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, ông Nguyễn Tiến Dũng được bổ nhiệm làm Giám đốc Sở GDĐT, thời hạn 5 năm kể từ 1/7.
Chia sẻ
Hà Nội - đối với tôi, giống như những đứa trẻ thuộc lứa 8X, 9X ngày nào. “Đứa trẻ ấy” lớn lên với những kỉ niệm khó quên từ thuở còn khó khăn, vừa được hưởng sự phát triển như vũ bão của công nghệ.
Chia sẻ
Ngày 12/7, thông tin từ UBND xã Hàm Tân, tỉnh Lâm Đồng cho biết, lực lượng cứu hộ trong đêm tối đã xuống sông tìm kiếm một thanh niên nhảy cầu Láng Gòn. Tuy nhiên người này sau đó lại bơi vào bờ khiến lực lượng cứu hộ phải tốn nhiều công sức.
Chia sẻ
Từ năm 2021 đến giữa năm 2025, chương trình giảm nghèo bền vững không chỉ mang đến những con số tích cực, mà còn tạo ra thay đổi thực chất trong cuộc sống và tư duy của hàng triệu người dân. Chính sách không dừng lại ở hỗ trợ vật chất, mà đã chạm đến trái tim bằng sự thấu hiểu, trao quyền và khơi dậy nội lực vươn lên thoát nghèo.
Chia sẻ
Các đơn vị công an tham gia vụ giải cứu một nạn nhân bị bắt giữ trái pháp luật tại xã Hàm Liên (tỉnh Lâm Đồng) đã được Bộ Công an khen thưởng.
Chia sẻ
Vàng Gạ Lơ, đối tượng trốn truy nã nguy hiểm với tội tàng trữ ma túy, cuối cùng đã "sa lưới" sau 7 năm lẩn trốn, vượt biên sang Trung Quốc lập gia đình, sinh con để tránh thi hành án.
Chia sẻ
Khu nghĩa trang Trần Hưng (phường Mai Dịch cũ, nay là phường Phú Diễn, Hà Nội) có lịch sử hơn 200 năm, là nơi yên nghỉ của nhiều thế hệ. Tuy nhiên, kể từ cuối tháng 6/2025, cả khu vực biến thành “ao tù” do bị rào tôn chắn kín các lối ra vào, cống thoát nước bị lấp, khiến nhiều phần mộ ngập…
Chia sẻ
Từ một cặp chim công ban đầu mua với giá 15 triệu đồng, đến nay anh Trần Văn Dũng (phường Nam Triệu, TP Hải Phòng) đã phát triển thành một trang trại nuôi chim công nổi tiếng trong cả nước. Từ mô hình nuôi loài chim quý hiếm xuất xứ từ Ấn Độ có tên trong sách Đỏ, trung bình mỗi năm gia đình anh Dũng lãi từ 500-600 triệu đồng.
Chia sẻ
Các chuyên gia nhận định, làn sóng tấn công bằng UAV gần đây của Nga vào Ukraine cho thấy Moscow đang áp dụng chiến lược mới. Theo đó, lực lượng Nga đang tăng cường tấn công từ đông sang tây nhằm làm kiệt sức lực lượng phòng không Ukraine.
Chia sẻ
Với những kết quả khả quan, mô hình thí điểm nuôi biển công nghệ cao do Tập đoàn Vingroup tài trợ tiếp tục triển khai mở rộng trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. Nhiều ngư dân đăng ký tham gia và bắt đầu hành trình vươn ra vùng biển khơi để nuôi trồng thủy sản.
Chia sẻ
Một nhóm người đã có hành vi chống đối, cản trở lực lượng chức năng thi hành công vụ khi bị kiểm tra nồng độ cồn vào đêm 11/7. Vụ việc xảy ra tại xã Bà Điểm (TP.HCM) khiến khu vực náo loạn, mất trật tự công cộng.
Chia sẻ
Nhờ tiêm vaccine dịch tả lợn châu phi DACOVAC-ASF2, đàn lợn thịt của ông Đỗ Văn Lê ở xã Nam Hòa, tỉnh Thái Nguyên đã thoát được "án tử" dịch bệnh. Sau khi xuất bán hết lứa lợn này, vợ chồng ông Lê đang lên kế hoạch để tăng đàn, mở rộng quy mô chăn nuôi lớn hơn.
Chia sẻ
ĐT bóng chuyền Việt Nam có chiến thắng bất ngờ trước Thái Lan tại SEA V.League 2025 dù bị đánh giá thấp hơn. Lượt trận cuối, Ngọc Thuân và các đồng đội sẽ đụng Indonesia và nếu thắng, chúng ta hoàn toàn có thể giành chức vô địch...
Chia sẻ
Nhờ ứng dụng công nghệ AI, mộc bản Triều Nguyễn đã được Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV lưu trữ một cách khoa học, giúp cho du khách, công chúng dễ dàng tiếp cận.
Chia sẻ
Nhiều xác heo chết bị vứt bừa bãi xuống kênh tưới Văn Phong, đoạn qua hai xã Bình Hiệp và Bình An (tỉnh Gia Lai) khiến dòng nước bốc mùi hôi thối, đe dọa sức khỏe người dân.
Chia sẻ
So với các tỉnh, thành phố trong cả nước, tỉnh Thái Bình là một trong những địa phương có nhiều di tích lịch sử văn hóa và di tích lịch sử cách mạng, kháng chiến...
Chia sẻ
Từ Tây Nguyên xuống biển, từ cao nguyên đá đến đại ngàn rừng sâu - tất cả đều trở nên liền mạch, thuận lợi và đầy hứa hẹn cho mùa trekking mới.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tỉnh Phú Thọ vừa phát hiện và xử lý xe tải vận chuyển 190 con lợn nhiễm dịch tả lợn châu Phi.
Chia sẻ
Một doanh nghiệp vừa gửi đến Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Trần Văn Lâu một giải pháp chống ngập trong nội ô mà đơn vị cho là có cơ sở khoa học, vừa tiết kiệm, vừa có tính khả thi cao đó là gắn thêm hệ thống thu gom nước mưa ở những điểm thường xuyên ngập.
Chia sẻ
Cầu Chợ là tuyến huyết mạch nối liền dân sinh tại xã Phú Trạch (tỉnh Quảng Trị), hiện đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông bất cứ lúc nào.
Chia sẻ
Với tinh thần “làm rõ việc, rõ người, rõ trách nhiệm”, tỉnh Gia Lai đang tăng tốc tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn. Đặc biệt là các dự án năng lượng, công nghiệp, hạ tầng và du lịch, để tạo đột phá sau sáp nhập và mở rộng không gian phát triển.
Chia sẻ
Phương Tây sẽ phát động một cuộc chiến tranh hỗn hợp tinh vi chống lại Moscow sau một thỏa thuận ở Ukraine, nhà báo Andrew Korybko viết trong một bài báo đăng trên tạp chí L'AntiDiplomatico của Ý .
Chia sẻ
3 con giáp này có bước chuyển mình mạnh mẽ vào cuối tháng 6 Âm lịch, sau thời gian dài miệt mài nỗ lực, không ngại khó khăn.
Chia sẻ
Nguyên Hạo là người tàn bạo, đa nghi, thường xuyên tùy tiện giết hại công thần. Đặc biệt, vị hoàng đế này cực háo sắc.
Chia sẻ
Chi cục Thống kê TP.HCM vừa thông báo các chỉ số, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM (cũ) trong 6 tháng đầu năm 2025. Với các thành quả đạt được, trong giai đoạn 6 tháng cuối năm 2025, sau khi sáp nhập với 2 tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, "siêu đô thị" TP.HCM mới sẽ tiếp tục là đầu tàu tăng trưởng của cả nước.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV (Theo Giáo Dục và Thời Đại) 
