Sữa là mặt hàng tự công bố sản phẩm

Phát biểu tại một buổi Tọa đàm về sữa tại Hà Nội mới đây, bà Trần Việt Nga – Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết: Về chức năng quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm hiện nay, có 3 Bộ chính quản lý: Y tế, Công Thương, Nông nghiệp.

Tại Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm đã tập trung vào hậu kiểm, phân quyền cho doanh nghiệp.

Theo quy định, các nhóm cần đăng ký và nộp hồ sơ gồm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe, y học và dùng cho chế độ ăn đặc biệt; trẻ nhỏ dưới 36 tháng tuổi và phụ gia thực phẩm không thuộc trong danh mục phụ gia được phép sử dụng do Bộ Y tế quy định.

Các sản phẩm khác được tự công bố, doanh nghiệp tự xây dựng hồ sơ, các quy định, quy chuẩn của nhà sản xuất để tự công bố sản phẩm trước khi sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, bà Nga cũng thừa nhận: “Từ năm 2018 đến nay, có nhiều ý kiến đánh giá về việc cho phép doanh nghiệp tự công bố. Điều này dẫn đến việc tạo thuận lợi cho một số doanh nghiệp, tiết kiệm thời gian. Bên cạnh đó, xuất hiện một số trường hợp doanh nghiệp làm ăn không chân chính, lợi dụng sự thông thoáng, quảng cáo các sản phẩm không đúng quy định của nhà nước”.

Trao đổi với Dân Việt, Luật sư Hoàng Anh Sơn – Đoàn Luật sư TPHCM phân tích: Do được xếp ở danh mục thực phẩm nên quy trình sản xuất và đưa ra thị trường kinh doanh của các sản phẩm sữa hiện nay được quy định tại Điều 4 Nghị định 15/2018/NĐ-CP về tự công bố sản phẩm.

Theo đó, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm thực hiện tự công bố thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ chứa đựng thực phẩm, vật liệu bao gói tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm (sau đây gọi chung là sản phẩm) trừ các sản phẩm quy định tại khoản 2 Điều 4 và Điều 6 Nghị định 15/2018/NĐ-CP.

Hồ sơ và trình tự tự công bố sản phẩm sữa quy định tại Điều 5 Nghị định 15/2018/NĐ-CP có quy định về hồ sơ và trình tự tự công bố sản phẩm.

Hồ sơ tự công bố sản phẩm bao gồm: Bản tự công bố sản phẩm theo Mẫu số 01 Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Phiếu kết quả kiểm nghiệm an toàn thực phẩm của sản phẩm trong thời hạn 12 tháng tính đến ngày nộp hồ sơ được cấp bởi phòng kiểm nghiệm được chỉ định hoặc phòng kiểm nghiệm được công nhận phù hợp ISO 17025 gồm các chỉ tiêu an toàn do Bộ Y tế ban hành theo nguyên tắc quản lý rủi ro phù hợp với quy định của quốc tế hoặc các chỉ tiêu an toàn theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn tương ứng do tổ chức, cá nhân công bố trong trường hợp chưa có quy định của Bộ Y tế (bản chính hoặc bản sao chứng thực).

Việc tự công bố sản phẩm được thực hiện theo trình tự: Tổ chức, cá nhân tự công bố sản phẩm trên phương tiện thông tin đại chúng hoặc trang thông tin điện tử của mình hoặc niêm yết công khai tại trụ sở của tổ chức, cá nhân và công bố trên Hệ thống thông tin dữ liệu cập nhật về an toàn thực phẩm.

Trong trường hợp chưa có Hệ thống thông tin dữ liệu cập nhật về an toàn thực phẩm thì tổ chức, cá nhân nộp 01 bản qua đường bưu điện hoặc trực tiếp đến cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền do UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ định để lưu trữ hồ sơ và đăng tải tên tổ chức, cá nhân và tên các sản phẩm tự công bố trên trang thông tin điện tử của cơ quan tiếp nhận.

Trường hợp tổ chức, cá nhân có từ 02 cơ sở sản xuất trở lên cùng sản xuất một sản phẩm thì tổ chức, cá nhân chỉ nộp hồ sơ tại một cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương có cơ sở sản xuất do tổ chức, cá nhân lựa chọn. Khi đã lựa chọn cơ quan quản lý nhà nước để nộp hồ sơ thì các lần tự công bố tiếp theo phải nộp hồ sơ tại cơ quan đã lựa chọn trước đó.

Ngay sau khi tự công bố sản phẩm, tổ chức, cá nhân được quyền sản xuất, kinh doanh sản phẩm và chịu trách nhiệm hoàn toàn về an toàn của sản phẩm đó.
Theo luật sư Hoàng Anh Sơn, các quy định về quản lý đối với mặt hàng sữa trước khi sản xuất kinh doanh cũng đã hướng tới hậu kiểm, nên doanh nghiệp tự công bố và chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc đã công bố.

Điều kiện để sản xuất kinh doanh sữa đưa ra thị trường hiện nay đã tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp và doanh nghiệp là đơn vị chịu trách nhiệm đối với sản phẩm của họ.

"Tuy nhiên, việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh lại có mặt trái là một số đơn vị không công bố chất lượng sản phẩm. Thậm chí, sản xuất hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đưa ra thị trường, trong khi nhãn hàng với hàng trăm loại khiến cho cơ quan chức năng khó kiểm soát", luật sư Sơn cho biết.

Cơ quan nào quản lý mặt hàng sữa?

Thị trường sữa Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây. Theo báo cáo Xu hướng và Tăng trưởng Thị trường sản phẩm sữa toàn cầu, quy mô thị trường sữa dự kiến sẽ tăng từ 613,96 tỷ USD vào năm 2023 lên 840 tỷ USD vào năm 2028.

Theo danh mục các sản phẩm thực phẩm, hàng hóa thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Công Thương quy định tại Phụ lục IV Nghị định 15/2018/NĐ-CP hướng dẫn Luật An toàn thực phẩm 2010, thì các mặt hàng sữa chế biến thuộc Bộ Công Thương quản lý (Không bao gồm các sản phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, thực phẩm chức năng do Bộ Y tế quản lý).

Ngày 15/11/2024, Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Thông tư 33 quy định đặc điểm kinh tế - kỹ thuật đối với sữa và thực phẩm chức năng dành cho trẻ em dưới 06 tuổi thuộc diện bình ổn giá, kê khai giá.

Theo đó, Sữa và thực phẩm chức năng dành cho trẻ em dưới 06 tuổi thuộc diện bình ổn giá, kê khai giá gồm:

Sữa dành cho trẻ em dưới 06 tuổi thuộc diện bình ổn giá, kê khai giá, bao gồm các phân loại sản phẩm sau: Sản phẩm dinh dưỡng công thức cho trẻ đến 36 tháng tuổi theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ Y tế ban hành; Sữa và sản phẩm dinh dưỡng có chứa sữa động vật dưới dạng bột hoặc dạng lỏng có công bố sử dụng cho trẻ em dưới 06 tuổi nhưng không theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ Y tế hoặc Bộ quản lý ngành ban hành.

Thực phẩm chức năng dành cho trẻ em dưới 06 tuổi thuộc diện kê khai giá, bao gồm các phân loại sản phẩm sau: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe; Thực phẩm dinh dưỡng y học (còn gọi là thực phẩm dinh dưỡng dùng cho mục đích y tế đặc biệt); Thực phẩm bổ sung; Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt (không chứa sữa).

Như vậy, ngoài các mặt hàng thực phẩm chức năng, sữa cho trẻ em dưới 6 tuổi thì các loại sữa khác không nằm trong danh mục quy định trên không phải kê khai giá.

Liên quan tới công tác hậu kiểm, hiện có lực lượng Thanh tra y tế của ngành y tế và Quản lý thị trường có chức năng kiểm tra chất lượng các mặt hàng sữa.

Tuy nhiên, theo thống kê chưa đầy đủ hiện có 200 doanh nghiệp sản xuất sữa tại Viện Nam với hàng nghìn nhãn hàng sữa khác nhau. Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, hiện có nhiều mặt hàng thực phẩm, trong đó có sản phẩm sữa được một số doanh nghiệp thuê đơn vị sản xuất, tự công bố sản phẩm và bán trên các gian hàng thương mại điện tử là chính.

Do đó, việc hậu kiểm của các cơ quan chức năng cũng đang gặp không ít khó khăn. Trong đó, để xác định được sản xuất sữa giả, sữa kém chất lương phải mất quy trình lấy mẫu kiểm nghiệm mất nhiều thời gian và tốn kém chi phí kiểm định.

Mặc dù vậy, với một đơn vị sản xuất gần 600 loại sữa giả và đưa ra thị trường trong một thời gian dài mà tới nay mới bị phát hiện và xử lý càng khiến cho người tiêu dùng lo ngại về chất lượng của các sản phẩm thực phẩm như sữa đang lưu thông trên thị trường.

Ngày 11/4, Bộ Công an công bố đã triệt phá một đường dây sản xuất, buôn bán và tiêu thụ sữa bột giả có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, hoạt động trên địa bàn TP.Hà Nội và các tỉnh lân cận.

Cơ quan công an đã khởi tố, bắt tạm giam 08 bị can về tội "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm" và "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng".

Kết quả điều tra bước đầu của Cơ quan công an xác định: Từ tháng 8/2021 đến nay, các đối tượng đã thành lập Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group để sản xuất kinh doanh sữa bột. Đến nay đã sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột các loại. Các loại sữa dành cho những người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai.

Các thành phần công bố như chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó... nhưng trên thực tế, hoàn toàn không có những chất này. Các đối tượng đã bỏ một số nguyên liệu đầu vào và thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia. Cơ quan công an xác định, sữa bột có chỉ tiêu chất lượng một số chất đạt dưới 70% so với mức công bố, đủ điều kiện để xác định là hàng giả.

Trong khoảng 4 năm, các đối tượng đã tiêu thụ sữa các loại ra thị trường,mang lại doanh thu gần 500 tỷ đồng.

×