Sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu với TP HCM, nước sông Nhà Bè vẫn chảy chia hai

Nhà Bè nước chảy chia hai/Ai về Gia Định, Đồng Nai thì về

Câu ca dao nhắc ta nhớ về cuộc di dân vĩ đại đưa Việt từ miền Bắc vào Nam Bộ khẩn hoang lập ấp, mở mang bờ cõi theo đường biển thời các chúa nhà Nguyễn, vua nhà Nguyễn.

Khi vào đến cái ngã ba sông ấy, ai muốn về Đồng Nai thì rẽ sang bên phải, ai muốn về Gia Định thì rẽ bên trái. Bên phải là sông Đồng Nai, bên trái là sông Sài Gòn.

Nhà Bè xưa là một quận thuộc tỉnh Gia Định, nằm ở phía nam Sài Gòn nay là một huyện ven đô thuộc Thành phố Hồ Chí Minh.

Sông Đồng Nai chảy từ Phước Thành theo hướng bắc nam xuống Gia Định đến làng Thạnh Mỹ Lợi thuộc quận Nhà Bè chia ra làm hai nhánh. Một nhánh là sông Nhà Bè và một nhánh là sông Lòng Tàu.

Gia Định là một tỉnh cũ của Việt Nam được thành lập năm 1835 thời nhà Nguyễn (đổi tên từ tỉnh Phiên An thành lập năm 1832) và cuối cùng giải thể vào năm 1975 khi sáp nhập với Sài Gòn để thành lập thành phố Sài Gòn – Gia Định, nay là Thành phố Hồ Chí Minh.

Hai con sông lớn là sông Đồng Nai và sông Sài Gòn hợp lưu ở một đoạn sông gọi là sông Nhà Bè.

Mỗi dạo con nước lên, ghe thương hồ từ miệt Cửu Long lên hay dân sông nước ở Cần Giờ, Nhà Bè đi lại sinh hoạt giao thương, có thể về hai hướng: xuôi Biên Hòa theo sông Đồng Nai hay rẽ qua Gia Định, vì thế nên có câu ca: “Nhà Bè nước chảy chia hai/Ai về Gia Định, Đồng Nai thì về”. Đó là giả thuyết thứ nhất để giải thích câu ca xưa lưu truyền trong dân gian.

Kết nối giao thông đường thủy, đường bộ trên địa phận huyện Nhà Bè, TP HCM.

Theo tư liệu hàng hải xưa nay, sông Nhà Bè chỉ kéo dài khoảng 10 km. Cũng giống như đường bộ, có con đường liên quận rồi rẽ 2 nhánh ở phạm vi một quận, còn có những con đường hợp lại với nhau ở một giao lộ, rồi rẽ ra 2 hoặc 3 hướng về các quận.

Tên địa danh Nhà Bè có từ khi nào?

Vào khoảng nửa đầu thế kỷ XVIII, tên gọi Nhà Bè xuất hiện, khi công cuộc khẩn hoang được các chúa nhà Nguyễn đẩy mạnh với quy mô lớn.

Nhiều cư dân Đàng Ngoài xuôi thuyền vào tới sông Soài Rạp gặp dòng nước ngược nên đã kết bè trên sông, làm nơi nấu nướng, sinh hoạt cho cả đoàn thuyền.

Lòng thuyền chật hẹp nấu nướng khó khăn nên có một người tên Võ Thủ Hoằng đã nảy ra sáng kiến cho đốn tre kết làm bè neo trên sông, làm nơi nấu nướng, sinh hoạt cho cả đoàn thuyền.

Về sau, nhiều người cũng kết thành hai ba chục chiếc bè làm chỗ buôn bán, trao đổi hàng hoá. Khoảng sông này ngày càng tấp nập đông vui và địa danh Nhà Bè được ra đời.

Trong quyển Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức có nhắc tới việc lý giải địa danh Nhà Bè.

Chuyện đại khái là do vùng sông nước đi lại khó khăn nên có một tên nhà giàu tên là Thủ Huồng (tên thật là Võ Hữu Hoằng nhưng do phạm húy hay theo Đại Nam nhất thống chí thì tên bị dân đọc trại ra thành Thủ Huồng) kết tre thành bè, che chắn an toàn, chuẩn bị củi gạo, thổi cơm cho những người lỡ chuyến đò từ Trấn Biên (Biên Hòa) đến Gia Định.

Sau này, người dân kết bè lại lên đến 20, 30 chiếc nhóm thành chợ trên sông. Nên xứ ấy sau này gọi là Nhà Bè.

Nhưng vốn nơi đó là một vùng hoang vu nhiều kinh rạch chằng chịt. Hà cớ gì một tay giàu có lại phát tâm từ bi mà giúp đỡ người dân đi lại như vậy. Câu chuyện về sự tích Nhà Bè này mang một màu sắc huyền bí và cũng có thể là một bài học về nhân quả báo ứng mà người xưa muốn kể để răn dạy con cháu.

Tuy là huyện ngoại thành, nhưng huyện Nhà Bè là một trong các khu vực có tốc độ đô thị hóa cao, thị trường bất động sản sôi động.

Trong thời kỳ Pháp thuộc, Nhà Bè thuộc tỉnh Gia Định và đóng vai trò là một trong những cửa ngõ giao thương quan trọng dẫn vào Sài Gòn. Khu vực này có vị trí chiến lược với hệ thống sông ngòi chằng chịt, giúp thuận tiện trong việc vận chuyển hàng hóa.Người Pháp cũng đã thiết lập các cảng và hệ thống giao thông thủy quan trọng ở Nhà Bè, tạo điều kiện cho phát triển thương mại, đặc biệt là các hoạt động vận tải đường thủy.

Nhà Bè từng là căn cứ kháng chiến quan trọng trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Với vị trí chiến lược gần trung tâm Sài Gòn, Nhà Bè là nơi diễn ra nhiều trận đánh ác liệt và cũng là căn cứ hậu cần của lực lượng cách mạng. Người dân Nhà Bè nổi tiếng với tinh thần yêu nước và truyền thống đấu tranh kiên cường.

Sau năm 1975, đất nước thống nhất, Nhà Bè trở thành một huyện ngoại thành của Thành phố Hồ Chí Minh.

Lúc này, kinh tế huyện chủ yếu dựa vào nông nghiệp, với các hoạt động như trồng lúa, chăn nuôi, và đánh bắt thủy sản.Hạ tầng giao thông và cơ sở vật chất còn lạc hậu, Nhà Bè lúc này vẫn là một khu vực nghèo nàn, chậm phát triển so với các khu vực khác của thành phố.

Diện tích đất nông nghiệp của huyện Nhà Bè (TP HCM) chỉ khoảng 3.429ha, chiếm 34% tổng diện tích tự nhiên toàn huyện. Ảnh: Nam Bình

Từ những năm 1990 trở đi, Nhà Bè bắt đầu chuyển mình mạnh mẽ nhờ chính sách đổi mới của Nhà nước.

Với vị trí gần khu vực trung tâm và hệ thống cảng biển, Nhà Bè trở thành khu vực được đầu tư phát triển cả về công nghiệp lẫn đô thị.Nhiều khu đô thị mới, khu công nghiệp, và dự án giao thông được xây dựng, biến Nhà Bè thành một khu vực ngoại ô hiện đại và năng động.

Hiện tại, Nhà Bè là một trong những khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh của Thành phố Hồ Chí Minh.

Huyện này đang dần chuyển từ một vùng nông thôn thành một khu vực ngoại thành hiện đại với các khu dân cư cao cấp, trung tâm thương mại và cơ sở hạ tầng phát triển.

Kinh tế của Nhà Bè phát triển theo hướng đa dạng hóa, kết hợp giữa công nghiệp, thương mại dịch vụ, và nông nghiệp. Huyện cũng tập trung vào việc phát triển bền vững, cân bằng giữa đô thị hóa và bảo tồn không gian xanh.

Kết quả sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, giữ lại tên địa danh Nhà Bè

Ngày 18/4/2025, Hội đồng Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh ban hành Nghị quyết 25/NQ-HĐND năm 2025 về việc tán thành chủ trương sắp xếp ĐVHC cấp xã của thành phố Hồ Chí Minh.

Theo đó, căn cứ Điều 1 Nghị quyết 25/NQ-HĐND năm 2025 quy định về việc tán thành chủ trương sắp xếp ĐVHC cấp xã của thành phố Hồ Chí Minh.

Tốc độ đô thị hóa cao, hạ tầng giao thông, địa ốc phát triển nhanh, thị trường bất động sản sôi động, trong bối cảnh đó, nông nghiệp đô thị ứng dụng công nghệ cao là hướng đi hiệu quả của nông dân vùng đất Nhà Bè trước sáp nhập cũng như sau sáp nhập tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương với TP HCM.

Ngày 17/4/2025, HĐND huyện Nhà Bè thông qua nghị quyết về việc tán thành chủ trương sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã.

Theo đó, từ những chủ trương và văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Trung ương, Thành phố, sau khi rà soát, thống kê, phân tích, đánh giá về điều kiện tự nhiên, dân số, yếu tố lịch sử, truyền thống văn hóa, kinh tế, địa chính trị, quốc phòng - an ninh, huyện Nhà Bè đề xuất số đơn vị hành chính sau sắp xếp là 2 đơn vị hành chính, đảm bảo tiêu chí theo quy định (giảm 5 đơn vị hành chính cấp xã so với trước sắp xếp, sáp nhập).

Cụ thể, đơn vị hành chính thứ nhất, tên gọi: Xã Nhà Bè. Ranh đơn vị hành chính mới xã Nhà Bè được thành lập trên cơ sở sáp nhập nguyên trạng Thị trấn Nhà Bè, xã Phú Xuân, xã Phước Kiển và xã Phước Lộc.

Trụ sở Trung tâm hành chính xã Nhà Bè đặt tại Trụ sở Trung tâm hành chính huyện Nhà Bè hiện nay.

Đơn vị hành chính thứ hai tên gọi: Xã Hiệp Phước. Ranh đơn vị hành chính mới xã Hiệp Phước trên cơ sở sáp nhập nguyên trạng xã Nhơn Đức, xã Long Thới và xã Hiệp Phước thành 1 đơn vị hành chính cấp xã. Trụ sở Trung tâm hành chính xã Hiệp Phước đặt tại Trụ sở Trung tâm hành chính xã Long Thới hiện nay.

Phương án đề xuất huyện Nhà Bè từ 7 xã, thị trấn còn 2 đơn vị hành chính cấp cơ sở thực hiện đúng theo chỉ đạo chung của Trung ương, Thành phố. Đơn vị hành chính mới đảm bảo hài hòa giữa định hướng quận, huyện chỉnh trang khu dân cư hiện hữu và định hướng quy hoạch phát triển các khu đô thị mới, tạo động lực, dư địa và tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội các đơn vị hành chính mới sau sắp xếp.

Theo kế hoạch, huyện Nhà Bè sẽ chấm dứt hoạt động sau ngày 1/7/2025. Chậm nhất là 15/9/2025 sẽ hoàn thành việc sáp nhập các tỉnh/thành phố, từ 63 tỉnh/thành phố giảm xuống còn 34 tỉnh/thành phố.

Trong đó, việc sáp nhập tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương với TP HCM đang được các cấp ủy của 3 tỉnh/thành phố thực hiện khẩn trương trước thời điểm ngày 15/9/2025.

×