Trồng rừng gắn với sinh kế: Mô hình sống từ thiên nhiên

Từ năm 2021 đến nay, huyện Thái Thụy triển khai mô hình trồng rừng phòng hộ ven biển kết hợp sinh kế cho người dân, đặc biệt ưu tiên các hộ nghèo. Xã Thụy Trường là một trong những điểm sáng. Trên nền đất ngập mặn ven biển, người dân đã cùng chính quyền và các tổ chức hỗ trợ trồng mới hàng chục ha rừng ngập mặn với các loài như sú, vẹt, đước...

Không chỉ đơn thuần trồng rừng để giữ đất, giữ nước, mô hình này còn tạo ra chuỗi sinh kế xanh: hộ nghèo được thuê chăm sóc cây, tuần tra rừng, thu hái cây giống và được tập huấn kỹ thuật bảo tồn rừng bền vững. Mỗi hộ tham gia có thêm từ 2–4 triệu đồng/tháng, tùy theo khối lượng công việc và mùa vụ.

Bên cạnh đó, những hộ biết khai thác sản phẩm phụ từ rừng như lá vẹt khô, cành sú, vỏ đước cũng có thêm nguồn thu từ việc chế biến làm phân hữu cơ hoặc làm chất đốt sạch. Những hoạt động tưởng như nhỏ lẻ nhưng khi tích hợp lại, đã trở thành nền kinh tế phụ trợ bền vững ngay trong rừng phòng hộ.

Tính đến đầu năm 2025, tổng diện tích rừng ven biển của Thái Bình đã vượt 1.200ha, trong đó riêng ba xã Thụy Trường, Thụy Duyên và Nam Thịnh đã chiếm hơn 500ha. Nhiều diện tích trong số đó đang được mở rộng từ nguồn hỗ trợ của Chương trình mục tiêu quốc gia về ứng phó biến đổi khí hậu giai đoạn 2021–2025.

Một nét mới từ các vùng trồng rừng ven biển là sự phát triển của du lịch sinh thái gắn với bảo tồn và trải nghiệm thiên nhiên. Xã Nam Thịnh đang thử nghiệm mô hình "câu cá ven rừng" và homestay trong cộng đồng. Du khách được chèo thuyền vào rừng, tìm hiểu hệ sinh thái ngập mặn, trải nghiệm đánh bắt cá bằng lưới tay và thưởng thức đặc sản địa phương.

Mỗi hộ dân tham gia được tập huấn bài bản, hỗ trợ cải tạo nhà cửa làm nơi lưu trú đơn giản. Một số bạn trẻ địa phương cũng trở thành hướng dẫn viên bán thời gian, tạo thêm thu nhập và việc làm tại chỗ.

Ngoài ra, một số nhóm hộ đang khởi động dự án nuôi ngao, sò lông dưới tán rừng ven biển một mô hình sản xuất kết hợp sinh thái đang được kỳ vọng mở rộng trong năm 2025.

Theo ước tính của Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Thái Thụy, nếu các mô hình này đi vào ổn định, mỗi năm có thể thu hút 3.000–5.000 lượt khách nội tỉnh và tạo việc làm trực tiếp cho hơn 200 lao động địa phương, chủ yếu là hộ cận nghèo và phụ nữ không có nghề nghiệp ổn định.

Chính sách đồng hành, đòn bẩy để nhân rộng mô hình

Không thể thiếu trong thành công của trồng rừng ven biển là sự hỗ trợ từ các chính sách cấp tỉnh và Trung ương. Ngoài nguồn vốn từ chương trình mục tiêu quốc gia, Thái Bình còn đẩy mạnh kêu gọi doanh nghiệp và tổ chức xã hội tham gia các dự án xanh. Các ngân hàng chính sách xã hội địa phương cũng ưu tiên giải ngân nhanh cho hộ nghèo tham gia mô hình lâm, ngư kết hợp, với lãi suất ưu đãi, thời hạn vay linh hoạt.

Đặc biệt, các lớp tập huấn cộng đồng về biến đổi khí hậu và quản lý rừng cộng đồng đã thay đổi nhận thức của người dân ven biển: không còn xem rừng như vật cản mà coi đó là nguồn sống. Những hộ từng phá rừng để làm muối nay đã tự nguyện trồng lại và chăm sóc rừng như tài sản của chính mình.

Dù vẫn còn một số khó khăn như biến động khí hậu bất thường, kiến thức bảo vệ rừng chưa đồng đều nhưng mô hình rừng ven biển gắn với sinh kế đang cho thấy tính hiệu quả rõ rệt: vừa tăng độ che phủ rừng, vừa trực tiếp cải thiện thu nhập, từng bước giảm nghèo một cách bền vững.

Khi thiên nhiên được bảo vệ và sinh kế người dân được đảm bảo, hành trình giảm nghèo không còn đơn độc. Mô hình trồng rừng ven biển ở Thái Bình là minh chứng sống động cho sự hòa hợp giữa bảo tồn và phát triển. Không chỉ dừng lại ở hiện tại, tỉnh đang đặt mục tiêu nâng diện tích rừng ven biển lên 1.500ha vào năm 2030, đồng thời mở rộng các mô hình sinh kế dưới tán rừng như nuôi trồng thủy sản, du lịch sinh thái và sản xuất phụ phẩm xanh.

Với định hướng lồng ghép phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, cùng chính sách hỗ trợ sát sao từ trung ương đến địa phương, hàng trăm hộ nghèo và cận nghèo ven biển Thái Bình sẽ có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị sinh thái, xanh và bền vững. Đó không chỉ là chiến lược ứng phó biến đổi khí hậu, mà còn là hành trình tái kiến tạo tương lai cho những vùng đất từng chịu nhiều thiệt thòi nhất. Một chiến lược giảm nghèo kiểu mới, nơi người dân là trung tâm, là chủ thể, và là người gìn giữ chính cánh rừng, tài sản xanh vô giá của quê hương mình.

×