Sự cần thiết của Luật Bảo vệ môi trường 2020

Trao đổi với phóng viên Dân Việt, luật sư Hoàng Văn Hà, Giám đốc công ty luật ARC Hà Nội cho biết, sự cần thiết của Luật Bảo vệ môi trường được thể hiện trên nhiều phương diện, cả từ góc độ pháp lý, kinh tế lẫn đạo đức xã hội xuất phát từ quyền hiến định.

Điều 43 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: "Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường". Từ đó Luật Bảo vệ môi trường được ban hành nhằm cụ thể hóa quyền con người này, xây dựng hành lang pháp lý bảo vệ lợi ích cộng đồng, phòng ngừa các hành vi gây ô nhiễm, suy thoái tài nguyên thiên nhiên.

Thực hiện cam kết quốc tế Việt Nam là thành viên của nhiều điều ước quốc tế về môi trường như: Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), Hiệp định Paris 2015, Công ước Đa dạng sinh học (CBD)... Luật nội địa hóa các cam kết này, góp phần nâng cao uy tín quốc tế và thúc đẩy các hành động chống biến đổi khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học. Bảo đảm công bằng xã hội và phát triển bền vững.

Ô nhiễm môi trường thường gây ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến các nhóm dân cư yếu thế (người nghèo, trẻ em...). Luật môi trường nhằm bảo đảm rằng các quyết định phát triển kinh tế không đánh đổi sức khỏe và quyền lợi của cộng đồng.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 ra đời với triết lý quản lý hiện đại: Chuyển mạnh từ "quản lý sau hậu quả" sang "kiểm soát ngay từ đầu", nhấn mạnh nguyên tắc "người gây ô nhiễm phải trả tiền".

"Để tạo môi trường pháp lý minh bạch cho doanh nghiệp Luật Bảo vệ môi trường giúp các doanh nghiệp xác định rõ các nghĩa vụ về môi trường trong quá trình sản xuất, kinh doanh, đồng thời hạn chế rủi ro pháp lý, chi phí xử lý vi phạm sau này. Điều này đặc biệt cần thiết trong bối cảnh hội nhập và yêu cầu cao về tiêu chuẩn môi trường trong thương mại quốc tế", luật sư Hà nhận định.

Thuật ngữ Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là gì?

Nhắc đến pháp luật Bảo vệ môi trường, người ta thường nhắc tới thuật ngữ: Đánh giá tác động môi trường (ĐTM). Vậy ĐTM là gì?

Theo luật sư Hà, thuật ngữ “ĐTM” thường được sử dụng phổ biến để áp dụng cho các dự án, hồ sơ xin cấp phép hoạt động của các cá nhân hoặc công ty.

Theo quy định tại khoản Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 (Luật số 72/2020/QH14). Đánh giá tác động môi trường là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đưa ra biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người, sinh vật và tự nhiên.

Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đến môi trường; ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, cải thiện chất lượng môi trường; sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thành phần môi trường là yếu tố vật chất tạo thành môi trường gồm đất, nước, không khí, sinh vật, âm thanh, ánh sáng và các hình thái vật chất khác.

ĐTM đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát các yếu tố môi trường ngay từ khâu lập dự án, nhằm ngăn ngừa những thiệt hại tiềm ẩn cho hệ sinh thái, cộng đồng dân cư và phát triển bền vững.

Việc lập báo cáo ĐTM là nghĩa vụ bắt buộc đối với các dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường, như xây dựng khu công nghiệp, nhà máy, hạ tầng giao thông lớn... (theo Phụ lục II, III Nghị định 08/2022/NĐ-CP).

Nội dung chính của báo cáo đánh giá tác động môi trường là gì?

Căn cứ khoản 1 Điều 32 Luật Bảo vệ môi trường 2020 nội dung chính của báo cáo đánh giá tác động môi trường gồm:

- Xuất xứ của dự án đầu tư, chủ dự án đầu tư, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt dự án đầu tư; căn cứ pháp lý, kỹ thuật; phương pháp đánh giá tác động môi trường và phương pháp khác được sử dụng (nếu có);

- Sự phù hợp của dự án đầu tư với Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và quy định khác của pháp luật có liên quan;

- Đánh giá việc lựa chọn công nghệ, hạng mục công trình và hoạt động của dự án đầu tư có khả năng tác động xấu đến môi trường;

- Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, đa dạng sinh học; đánh giá hiện trạng môi trường; nhận dạng các đối tượng bị tác động, yếu tố nhạy cảm về môi trường nơi thực hiện dự án đầu tư; thuyết minh sự phù hợp của địa điểm lựa chọn thực hiện dự án đầu tư;

- Nhận dạng, đánh giá, dự báo các tác động môi trường chính, chất thải phát sinh theo các giai đoạn của dự án đầu tư đến môi trường; quy mô, tính chất của chất thải; tác động đến đa dạng sinh học, di sản thiên nhiên, di tích lịch sử - văn hóa và yếu tố nhạy cảm khác; tác động do giải phóng mặt bằng, di dân, tái định cư (nếu có); nhận dạng, đánh giá sự cố môi trường có thể xảy ra của dự án đầu tư;

- Công trình, biện pháp thu gom, lưu giữ, xử lý chất thải;

- Biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực khác của dự án đầu tư đến môi trường; phương án cải tạo, phục hồi môi trường (nếu có); phương án bồi hoàn đa dạng sinh học (nếu có); phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường;

- Chương trình quản lý và giám sát môi trường;

- Kết quả tham vấn;

- Kết luận, kiến nghị và cam kết của chủ dự án đầu tư.

×