Nhỏ nhưng có võ – Ruốc sông làm nên hương vị quê nhà

Trên những bãi triều nước lợ dọc ven sông Hải Phòng, khi con nước rút xuống, để lộ ra lớp bùn mềm mịn, cũng là lúc người dân tất bật bước vào mùa đánh bắt ruốc sông – loài giáp xác nhỏ bé, nhìn thoáng qua chẳng khác nào những hạt cát hồng li ti, nhưng lại mang trong mình một hương vị đậm đà, trở thành đặc sản nức tiếng của vùng đất cảng. 

Chẳng cần màu mè, chẳng cần hào nhoáng, ruốc sông dung dị như chính những người dân nơi đây, âm thầm góp mặt trong bữa cơm quê, để rồi ai một lần thưởng thức cũng chẳng thể quên.

Nhìn bề ngoài, ruốc sông nhỏ bé, chẳng có gì bắt mắt, thân hình chỉ bằng hạt cát nhưng lại có màu sắc đa dạng, từ nâu đỏ, nâu sậm cho đến nâu hồng. Người dân sành ăn vẫn bảo, ruốc nâu đỏ là ngon nhất, thịt dày và chắc, trong khi ruốc màu nâu sậm đã già, còn ruốc nâu hồng thì quá non, vị sẽ không được đậm đà. 

Loài ruốc này cũng như con nước, về theo mùa, xuất hiện nhiều từ tháng 9 âm lịch đến đầu tháng 2 năm sau. Cứ đúng độ, từng mẻ ruốc lại theo dòng nước mà tràn về, báo hiệu một mùa bội thu, một vụ đánh bắt nhộn nhịp của người dân vùng sông nước.

Vì kích thước nhỏ xíu, ruốc sông không thể đánh bắt theo cách thông thường. Ngư dân Hải Phòng đã sáng tạo ra một dụng cụ đặc biệt, gọi là "đáy" – một loại túi vải mỏng, hình phễu, được cố định trên những cọc tre hoặc gỗ đóng sẵn ở xa bờ. Con nước lên xuống sẽ đẩy ruốc trôi vào đáy, mắc lại và chờ người dân đến thu hoạch. Những mẻ ruốc tươi roi rói, còn nhảy lách tách trong tay, được nhanh chóng mang về sơ chế, bắt đầu hành trình từ một sinh vật bé nhỏ đến những món ăn dân dã nhưng đầy mê hoặc.

Nếu đánh bắt ruốc đã vất vả thì công đoạn làm sạch còn gian nan hơn nhiều. Những con ruốc nhỏ như hạt cát cần phải được lọc kỹ qua nhiều lần nước. Người làm phải đổ ruốc vào rây hoặc khăn xô, nhẹ nhàng thả vào chậu nước, khuấy đều để loại bỏ hết bùn đất bám vào. 

Quá trình này lặp lại 2-3 lần cho đến khi nước trong veo, ruốc sạch mịn như nhúm bột, mới có thể đem đi chế biến. Ai lần đầu làm ruốc cũng đều ngán ngẩm, nhưng ai quen rồi thì lại thấy đó là một phần thú vị của món quà mà thiên nhiên ban tặng.

Người Hải Phòng chẳng cầu kỳ khi chế biến ruốc sông. Chỉ cần một chút hành phi thơm, một quả cà chua dầm nhuyễn, thêm lát gừng, chút rau răm, khế chua thái mỏng rồi trút ruốc vào đảo nhanh tay, là đã có ngay một đĩa ruốc xốt cà chua nóng hổi, thơm phức. Vị chua dịu của khế, hương thơm nhẹ của gừng, cái ngậy ngậy đặc trưng của ruốc hòa quyện tạo nên một món ăn dân dã mà cuốn hút đến lạ. 

Có người thích ruốc rang khô, để dành ăn dần, chỉ cần phi chút riềng, gừng, muối, đảo trên lửa nhỏ cho đến khi ruốc tơi xốp, thơm lừng. Món ruốc rang này để lâu cũng chẳng hề mất ngon, mỗi bữa chỉ cần một nhúm nhỏ ăn kèm cơm nóng cũng đủ khiến người ta xao xuyến nhớ về quê hương.

Ruốc sông – Nhỏ xíu mà ngon "hết nước chấm"!

Người miền Bắc có câu "mùa nào thức nấy", và ruốc sông cũng vậy, gắn liền với nhịp điệu thiên nhiên, với con nước lớn ròng của vùng cửa sông ven biển. 

Những người con Hải Phòng xa quê, mỗi lần trở về, đều không quên tìm mua ruốc sông, gói ghém mang đi như một chút hương vị quê nhà. 

Bởi ruốc không chỉ là một món ăn, mà còn là ký ức, là một phần của tuổi thơ, của những ngày thơ bé theo mẹ ra chợ, nhìn những rổ ruốc tươi rói, nghe tiếng dao thớt lách cách trong gian bếp nhỏ, chờ đợi món ruốc xốt cà chua nóng hổi dọn ra mâm.

Không chỉ là món ăn ngon, ruốc sông còn được biết đến với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Giàu protein, ít chất béo, lại chứa nhiều khoáng chất quan trọng như canxi, sắt, kẽm, ruốc không chỉ giúp bổ sung dinh dưỡng mà còn hỗ trợ tiêu hóa, kích thích vị giác, giúp bữa cơm thêm ngon miệng.

Người ta vẫn bảo, ruốc sông nấu canh với khế chua không chỉ thanh mát, giải nhiệt mà còn giúp kích thích tiêu hóa, đặc biệt tốt cho những ngày oi bức. Một món ăn vừa ngon, vừa bổ dưỡng, lại gắn bó sâu sắc với văn hóa ẩm thực địa phương, chẳng trách ruốc sông lại được người Hải Phòng yêu mến đến vậy.

Mỗi mùa ruốc về, chợ quê lại rộn ràng hơn, những người phụ nữ dậy sớm, tay thoăn thoắt nhặt ruốc, rửa sạch, rồi vừa bán vừa vui vẻ trò chuyện.

Ruốc sông Hải Phòng, nhỏ bé nhưng đầy sức hút, giản dị nhưng đậm đà, là món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất cửa biển. Ảnh: Song Anh.

Những câu chuyện về con nước, về mùa vụ, về những mẻ ruốc tươi ngon nhất cứ thế nối tiếp, như một phần không thể thiếu trong đời sống người dân vùng biển. 

Để rồi khi mùa qua đi, khi con nước không còn mang ruốc về bãi triều nữa, người ta lại bùi ngùi tiếc nuối, mong chờ một mùa ruốc mới, một lần nữa được thưởng thức hương vị đậm đà, dung dị nhưng đầy quyến rũ của đặc sản quê nhà.

Ruốc sông Hải Phòng, nhỏ bé nhưng đầy sức hút, giản dị nhưng đậm đà, là món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất cửa biển. 

Một món ăn không chỉ khiến người ta mê mẩn bởi hương vị, mà còn gợi lên cả những ký ức, những tình cảm gắn bó với quê hương. Bởi thế, dù đi xa đến đâu, hễ nhắc đến ruốc sông, lòng người Hải Phòng lại thấy nao nao, như nhớ về một mảnh hồn quê mộc mạc nhưng sâu đậm chẳng thể nào quên.

×