Đoàn Chính Nghiêm – Nhân Tuyên Hoàng Đế nước Đại Lý

Trong lịch sử từng tồn tại một nhân vật có tên Đoàn Hòa Dự, lại có tên khác là Đoàn Chính Nghiêm. Ông là hoàng đế thứ 16 của Đại Lý, là con trai của Văn An Đế Đoàn Chính Thuần. Đoàn Hòa Dự tại vị 39 năm, là vị hoàng đế Đại Lý tại vị lâu nhất.

Sách "Điền Khảo" ghi lại rằng: "Đoàn Chính Nghiêm chăm việc triều chính, yêu người dân, gần người hiền, lo nghĩ hết việc trong ngoài khiến phương xa mến mộ". Thế nhưng cuộc đời vị vua có thể coi là mẫu mực này lại gặp nhiều bất trắc cả trên triều đường và trong cung điện.

Sách "Điền Vân Lịch Niên Truyện" đánh giá: "Vua phấn đấu suốt 40 năm nhưng không dập được sạch họa trong ngoài, xét một đời như dòng nước đi xuống".

Hai vấn đề lớn nhất trong thời gian ông trị vì là nhà họ Cao chuyên quyền và các con trai tranh giành ngôi thái tử. Vậy những vấn đề ấy đã ảnh hưởng như thế nào đến Đoàn Hòa Dự? Ông đã chọn cách giải quyết thế nào để rồi nhận được bình luận "xét một đời như dòng nước đi xuống"?

Biến động

Đặc điểm lớn nhất của thời gian Đoàn Hòa Dự trị vì là biến động và thịnh vượng đan xen. Chỉ trong mười năm đầu thế kỷ XI, triều đình Đại Lý vừa ghi nhận cảnh "Tết Trung Nguyên nơi xa đến chầu, vàng bạc ngọc ngà chất đầy kho", đồng thời cũng chứng kiến cuộc nổi dậy của "Ba mươi bảy bộ phía Đông". Dẹp yên cuộc nổi dậy này là tướng quốc Cao Minh Thái. Sau đó, con trai Cao Minh Thái là Cao Trí Xương mắc tội, bị đi đày nơi xa rồi mất. Người cùng tộc là Cao Hà, Cao Y muốn báo thù nên đã âm mưu ám sát hoàng đế. Đến khi sự việc thất bại, hai kẻ họ Cao bị bắt nhưng cuối cùng lại được chính Đoàn Hòa Dự tha tội với lý do "mến sự trung nghĩa nên tha".

Mỗi lần biên thùy Đại Lý có loạn, họ Cao đều nắm giữ quân đội, chỉ huy trấn áp. Dù nhiều thành viên trong gia tộc tử trận khi dẹp loạn nhưng cũng vì vậy mà họ Cao luôn cầm chắc quyền chỉ huy toàn quân. Đây cũng là tiền đề để họ Cao tham gia cuộc đấu tranh giành ngôi Thái Tử khi các con của Đoàn Hòa Dự trưởng thành.

Xuất gia

Trong hơn 150 năm họ Đoàn trị vì Đại Lý, Đoàn Hòa Dự có thể được xếp hàng đầu về tài năng và đức độ. Thế nhưng một loạt những biến động đã khiến ông dần trở nên mệt mỏi, nảy sinh ý định nhường ngôi để xuất gia.

Cùng với sự trưởng thành của các hoàng tử là cuộc đấu tranh quyền lực ngày càng khốc liệt. Đằng sau mỗi hoàng tử lại là một phe trong nhà họ Cao. Đến năm 1147, hoàng tử Đoàn Chính Hưng giành được quyền kế vị với sự ủng hộ của quyền thần Cao Lượng Thành. Đoàn Hòa Dự xuống chiếu: "Vì các con trong tranh ngoài phản nên nhường ngôi xuất gia".

Sau khi nhường ngôi, Đoàn Hòa Dự trở thành một cao tăng đắc đạo. Ông viên tịch năm 94 tuổi, miếu hiệu Hiến Tông, thụy hiệu Tuyên Nhân Hoàng Đế.

×