Theo kết luận điều tra mới ban hành, cảnh sát cáo buộc giai đoạn 2019 – 2023, Đoàn Văn Huấn, Giám đốc Công ty Thái Dương, chỉ đạo, tổ chức khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ đất hiếm Yên Phú (tỉnh Yên Bái) với tổng trị giá hơn 864 tỷ đồng.

Trong đó, Công ty Thái Dương đã bán trái phép hơn 10.292 tấn quặng hàm lượng TREO 18-20%, trị giá 403 tỷ đồng và 280.846 tấn quặng sắt, trị giá 333 tỷ đồng, hưởng lợi bất chính 736 tỷ đồng. Hành vi này phạm vào tội "Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên".

Khu vực khai thác đất hiếm của Công ty Thái Dương, thời điểm chưa khởi tố vụ án.

Ngoài ra, bị can Huấn chỉ đạo cấp dưới xuất hóa đơn bán quặng đất hiếm và quặng sắt ghi đơn giá thấp hơn giá bán thực tế; qua đó khai man, không kê khai nộp thuế, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 9,6 tỷ đồng.

Với tội "Gây ô nhiễm môi trường", cảnh sát cáo buộc tại mỏ đất hiếm Yên Phú, Đoàn Văn Huấn xây dựng và vận hành 2 hệ thống nhà xưởng gồm: Hệ thống xưởng nghiền, tuyển quặng đất hiếm do Nguyễn Văn Lai, Phó Giám đốc xưởng điều hành và Hệ thống xưởng thuỷ luyện đất hiếm do Lê Văn Cẩn, Quản đốc xưởng điều hành.

Hai hệ thống nhà xưởng này khi vận hành sẽ sinh ra bùn thải cùng thải thạch cao bẩn. Theo quy định, Công ty Thái Dương phải thực hiện đầy đủ nội dung Báo cáo đánh giá tác động môi trường (TĐTM).

Doanh nghiệp này cũng phải xây dựng hồ chứa bùn thải quặng và 3 hồ lắng bùn thải trên nền đá vững, trải lớp đất sét 0,5m chống thấm bên dưới… Tương tự, nhà máy thủy luyện cũng cần đảm bảo các yêu cầu về môi trường, không gây ra hiện tượng thẩm thấu các chất ô nhiễm.

Tuy nhiên, Đoàn Văn Huấn đã xây dựng các hệ thống hồ chứa không đúng theo quy định và không xây dựng hồ chứa bùn thải lẫn thạch cao.

Mặt khác, nước thải sau khi xử lý được xả thải ra ngoài môi trường cần bảo đảm: "Tống hoạt độ phóng xạ anpha (A) tối đa cho phép: 0,1 Bq/l; Tổng hoạt độ phóng xạ beta (B) tối đa cho phép 1,0 Bq/l".

Tuy nhiên, kết luận điều tra thể hiện, nước thải từ mỏ đất hiếm của Thái Dương có: "Hoạt độ phóng xạ đều vượt ngưỡng an toàn cho phép. Hồ lắng 1 có hoạt độ anpha là 2,134 Bq/L, hoạt độ beta là 2,056 Bq/L; hồ lắng 2 có hoạt độ anpha là 0,425 Bq/l.

Ngoài ra, do Công ty Thái Dương không xây dựng khu vực hồ chứa, nên bùn thải lẫn thải thạch cao từ nhà máy thủy luyện được đổ thành đống trực tiếp ra môi trường, tại các vị trí xung quanh khu vực mỏ Yên Phú. Chúng không được che chắn, có thể phát tán ra môi trường xung quanh.

Điều tra xác định, dù chưa đủ điều kiện để xả thải ra môi trường nhưng Đoàn Văn Huấn vẫn chỉ đạo Nguyễn Văn Lai, Phó Giám đốc điều hành xưởng đất hiếm, thực hiện bơm, xả 348.770 tấn bùn thải ra khu vực hồ chứa không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật.

Xưởng thuỷ luyện đất hiếm của Công ty Thái Dương cũng đổ 2.425 tấn thải thạch cao lẫn bùn thải ra các khu vực không được phép tại mỏ Yên Phú.

Bị can Nguyễn Văn Lai khai đã yêu cầu công nhân vận hành máy bơm, xả lên khu vực bãi chứa đất đá và hồ thải. Các địa điểm này không có biển cảnh báo chất thải nguy hại, không có vật che chắn.

Quá trình điều tra, cảnh sát trưng cầu giám định của Bộ Khoa học Công nghệ nhằm xác định có hay không sự tồn tại của các chất phóng xạ trong các mẫu giám định thu được tại các địa điểm có liên quan; nồng độ, hàm lượng của các chất phóng xạ đó, có vượt quá tiêu chuẩn cho phép hay chưa…

Bộ Khoa học Công nghệ công bố kết quả giám định cho thấy toàn bộ các mẫu chất thải tại mỏ đất hiếm Yên Phú đều có phóng xạ nhưng ở mức thấp. Tuy nhiên, kết quả giám định mẫu nước thu tại các hồ chứa nước thải xác định chúng có tổng hoạt độ alpha, beta "vượt ngưỡng an toàn cho phép".

Trong vụ án này, ông Nguyễn Thế Phước, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, có lời khai thể hiện, ông là người ký văn bản gửi Bộ TNMT, đề nghị gia hạn giấy phép cho Công ty Thái Dương.

Tuy nhiên, việc theo dõi, quản lý hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty Thái Dương do Sở TNMT trực tiếp thực hiện theo chức năng được phân công nhưng cơ quan này không phản ánh các sai phạm của doanh nghiệp. Mặt khác, ông Phước không nhận được các kiến nghị hoặc tố giác của nhân dân liên quan đến sai phạm tại mỏ Yên Phú.

×