Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết: "Tôi không diễn để thay Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Nga"

Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Nga (tên thật Juliette Nguyễn Thị Nga) sinh năm 1942 tại Tây Ninh. Cha của bà là Nguyễn Văn Lợi, mẹ của bà là Nguyễn Thị Thơ, tức bà bầu Thơ, trưởng đoàn hát Thanh Minh - Thanh Nga nổi tiếng một thời.

Được sinh trưởng trong gia đình có truyền thống nghệ thuật, ngay từ nhỏ, Thanh Nga đã được thừa hưởng tố chất của một người nghệ sĩ. Tên tuổi của nữ nghệ sĩ tên gắn liền với nhiều vở cải lương gây tiếng vang như: Tiếng trống Mê Linh; Nửa đời hương phấn; Bên cầu dệt lụa; Phụng Nghi đình; Thái hậu Dương Vân Nga; Tiếng sóng Tiêu Tương...

Được ưu ái gọi là "Nữ hoàng sân khấu", Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Nga không chỉ nổi tiếng về tài sắc mà còn được hầu hết công chúng nghệ thuật mến mộ tính cách thùy mị và lòng nhân hậu.

Ngày 26/11/1978, khi diễn xong vở cải lương Thái hậu Dương Vân Nga ở một rạp hát tại TP.HCM, nghệ sĩ Thanh Nga đã bước lên chiếc xe định mệnh và vĩnh viễn ra đi ở tuổi 36, sau phát súng của một kẻ lạ mặt.

Dù đã hơn 40 năm rời cõi tạm nhưng những ký ức về nữ nghệ sĩ tài sắc vẫn nguyên vẹn trong lòng khán giả, đồng nghiệp.

Mới đây, Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết trải lòng về việc bà gắn bó với vai diễn Thái hậu Dương Vân Nga. "46 năm trước, khi NSƯT Thanh Nga - người nghệ sĩ tài sắc vẹn toàn bị ám sát ngay sau đêm diễn Thái hậu Dương Vân Nga, tôi chết lặng. Đó không chỉ là một mất mát cá nhân mà là cú đánh mạnh vào trái tim cải lương miền Nam. Một tượng đài ngã xuống và trong tiếng khóc nghẹn, tôi hiểu: Anh chị em nghệ sĩ phải đứng lên. Không phải để thay thế mà để giữ lấy ngọn lửa ấy không tắt.

Đêm hôm đó, tôi không ngủ. Tôi nghe từng hơi thở của sân khấu cải lương, nghe tiếng trống chầu như vỗ vào tim mình. Và tôi nhận lời, một lời hứa không bằng văn bản, không bằng hợp đồng mà bằng danh dự của người nghệ sĩ. Nhận vai Thái hậu Dương Vân Nga không chỉ là nhận một vai diễn. Đó là tiếp nhận một sứ mệnh", NSND Bạch Tuyết bày tỏ.

Nữ nghệ sĩ gạo cội cho biết, từ năm 1979, bà bước vào hành trình "giữ lửa" nghệ thuật khi gắn bó với vai diễn Thái hậu Dương Vân Nga. Chia sẻ về cảm xúc khi hóa thân vào vai diễn để đời của Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Nga, NSND Bạch Tuyết cho biết: "Mỗi lần hóa thân thành Thái hậu, tôi đều mang theo trong lòng hình bóng của chị Thanh Nga. Tôi không cố làm giống chị, tôi không diễn để thay chị. Tôi diễn để giữ vững một tinh thần, một tinh thần bất khuất, yêu nước, đặt non sông lên trên cả máu thịt.

46 năm qua, tôi đã diễn vai Thái hậu Dương Vân Nga hàng trăm lần. Ở trong nước, ngoài nước, trên sân khấu lớn, nhỏ. Mỗi lần khoác áo bào, vấn tóc, đeo mão ngọc, là một lần tôi nhắc chính mình: Cải lương không phải là quá khứ. Nó đang sống, đang hiện diện trong từng hơi thở người nghệ sĩ".

Ở tuổi 80, Nghệ sĩ Nhân dân hiếm hoi là Tiến sĩ vẫn hăng say truyền nghề

Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết thừa nhận, bà không còn bước nhanh được như xưa nhưng trong lòng chưa từng nguội. Bà vẫn hát và sẵn sàng truyền nghề cho thế hệ trẻ. "Tôi và các cộng sự sáng lập Học viện Cải lương không phải để hoài niệm mà để dựng xây tương lai. Học viện là nơi quy tụ các bạn trẻ yêu cải lương nơi các bạn không chỉ học ca diễn mà học cách sống với nghề, sống cùng dân tộc.

Từ mùa đầu tiên năm 2024, chúng tôi đã tìm được 10 gương mặt sáng giá - những “ngọn lửa mới” đang chờ cơ hội cháy bùng. Tôi không làm điều này một mình. Tôi có những cộng sự đồng lòng. Có những người trẻ như thấy chính tôi của năm 16 tuổi - chỉ có sức trẻ “không biết sợ gì”, hồi hộp, lo lắng trước ánh đèn sân khấu đầu tiên.

Tôi nhìn họ và tin rằng: Cải lương chưa chết. Chừng nào còn người biết thương, còn người muốn học thì hồn cốt dân tộc vẫn còn. Tôi dựng nên Học viện Cải lương như dựng một ngôi nhà chung. Không phân biệt ai đến từ đâu, chỉ cần yêu nghệ thuật dân tộc là được bước vào. Ở đó, tôi kể lại chuyện về Thái hậu, về chị Thanh Nga, về lớp nghệ sĩ vàng đã nằm xuống, về sợi dây nối giữa xưa và nay...", Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết bày tỏ.

Nữ nghệ sĩ gạo cội khẳng định, vai diễn Thái hậu Dương Vân Nga là biểu tượng nhưng không chỉ cho riêng bà, mà cho cả thế hệ nghệ sĩ. Điều Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết lo sợ là một ngày cải lương vắng bóng người trẻ. Vì vậy, bà vẫn đứng lớp, vẫn quay hình và nâng từng câu vọng cổ cho thế hệ kế cận.

NSND Bạch Tuyết tiết lộ mong ước giản dị sau 46 năm gắn bó với vai Thái hậu Dương Vân Nga đó là: "Hãy cùng nhau giữ gìn để tiếng đàn, câu ca ấy không tắt, để câu chuyện văn hóa Việt không đứt đoạn. Tôi tin vẫn còn nhiều người trẻ sẽ đi cùng mình".

Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết (sinh năm 1945) được mệnh danh là "Cải lương chi bảo". Nữ nghệ sĩ sinh năm 1945 tại An Giang, trong một gia đình gia giáo, mồ côi mẹ sớm nên phải tự lập từ nhỏ. Bà từng đoạt giải thưởng Thanh Tâm năm 1965, nổi tiếng với các vở kinh điển như: Thái hậu Dương Vân Nga (vai Thái hậu); Đời cô Lựu (vai cô Lựu); Tuyệt tình ca (vai Lê Trường An); Lục Vân Tiên (vai Kiều Nguyệt Nga)...

Nhờ những cống hiến cho nền nghệ thuật nước nhà, nghệ sĩ Bạch Tuyết được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú vào năm 1988. Năm 2012, bà được phong danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.

Năm 1995, nữ nghệ sĩ gạo cội bảo vệ luận án Tiến sĩ với đề tài "Sự thích nghi của nghệ thuật sân khấu dân tộc cổ truyền của các quốc gia Đông Nam Á" và trở thành Tiến sĩ nghệ thuật cải lương đầu tiên của Việt Nam.

Chia sẻ với PV Dân Việt về bí quyết giữ được sức bền và phong độ giọng hát ở tuổi 80, Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết cho biết: "Có lẽ do tôi được sống trọn với nghệ thuật cải lương và thiền định trong suốt nhiều năm qua đã giúp cho tôi có được sự cân bằng, hơi thở thông suốt, các tế bào não làm việc với sự khỏe khoắn nhất định. Và tôi nghĩ, làm việc ở tuổi 80, U90 cũng là điều bình thường do bản thân mình mà thôi.

Tôi học cách yêu thương, trao yêu thương nhiều hơn để cuộc sống tích cực, tâm trí minh mẫn, thông tuệ".

×