Thời tiết thất thường

Sầu riêng là loại cây đặc sản, rất khó tính và nhạy cảm với thời tiết. Đặc biệt là giai đoạn chuẩn bị “làm hoa”, chỉ cần thời tiết có thay đổi nhỏ cũng sẽ ảnh hưởng đến quá trình ra hoa, đậu quả. Diễn biến thời tiết thất thường vào những tháng đầu năm 2025 tại nhiều địa phương trong tỉnh là nguyên nhân chính khiến nhiều vườn sầu riêng đối diện với nguy cơ mất mùa.

Cuối năm 2024, vườn sầu riêng 200 cây của gia đình ông Lê Hùng (thôn 2, xã Nghĩa Hòa, huyện Chư Păh) có dàn lá sum suê, là điều kiện tốt để chuẩn bị “làm hoa”. Tuy nhiên, do chịu ảnh hưởng bởi đợt sương muối hồi đầu năm 2025, vườn cây bị rụng trụi lá nên không thể “làm hoa” đợt 1. Tiếp đó, khí hậu thay đổi nhanh chóng, đột ngột chuyển lạnh cộng với gió mạnh do ảnh hưởng của không khí lạnh đã gây tổn thương cho vườn sầu riêng.

Chính vì thế, đến thời điểm này, vườn sầu riêng của gia đình ông vẫn còn ra hoa lác đác. Tình trạng vườn cây ra hoa không đồng loạt khiến việc chăm sóc gặp nhiều khó khăn (mỗi giai đoạn nuôi quả sẽ được bón phân, phun thuốc khác nhau).

“Đến nay, tôi đã bỏ cả trăm triệu đồng đầu tư phân bón, thuốc men cho vườn cây nhưng thời tiết năm nay khắc nghiệt quá, rất khó “làm hoa”. Thời điểm này năm ngoái, sầu riêng bước vào giai đoạn chuẩn bị thu hoạch, thậm chí có vườn đã thu hoạch nhưng năm nay thì mới bắt đầu ra hoa, đậu quả.

Theo kinh nghiệm thì đợt này, nếu đậu quả, không bị rụng thì đến thời điểm thu hoạch lại trúng vào thời điểm mưa dầm, cơm sầu riêng dễ bị sượng, không bán được giá cao mà chỉ có thể bán làm kem với giá rẻ, giảm 60-70% giá trị”-ông Hùng buồn rầu nói.

Cụ thể, vào tháng 1 và 2-2025, không khí lạnh phía Bắc tràn vào kèm gió mạnh và sương muối khiến cây sầu riêng rụng lá rất nhiều nên không thể “làm hoa”. Chính vì thế, nhiều vườn cây phải “làm hoa” đợt 2, 3. Tuy nhiên, những tháng sau đó, thời tiết nắng nóng kéo dài (có sự chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm cao) khiến cây ra hoa, đậu quả không đều, thậm chí bị rụng quả non.

Cuối năm 2024, vườn sầu riêng 200 cây của gia đình ông Lê Hùng (thôn 2, xã Nghĩa Hòa, huyện Chư Păh) có dàn lá sum suê, là điều kiện tốt để chuẩn bị “làm hoa”. Tuy nhiên, do chịu ảnh hưởng bởi đợt sương muối hồi đầu năm 2025, vườn cây bị rụng trụi lá nên không thể “làm hoa” đợt 1. Tiếp đó, khí hậu thay đổi nhanh chóng, đột ngột chuyển lạnh cộng với gió mạnh do ảnh hưởng của không khí lạnh đã gây tổn thương cho vườn sầu riêng.

Chính vì thế, đến thời điểm này, vườn sầu riêng của gia đình ông vẫn còn ra hoa lác đác. Tình trạng vườn cây ra hoa không đồng loạt khiến việc chăm sóc gặp nhiều khó khăn (mỗi giai đoạn nuôi quả sẽ được bón phân, phun thuốc khác nhau).

“Đến nay, tôi đã bỏ cả trăm triệu đồng đầu tư phân bón, thuốc men cho vườn cây nhưng thời tiết năm nay khắc nghiệt quá, rất khó “làm hoa”. Thời điểm này năm ngoái, sầu riêng bước vào giai đoạn chuẩn bị thu hoạch, thậm chí có vườn đã thu hoạch nhưng năm nay thì mới bắt đầu ra hoa, đậu quả.

Theo kinh nghiệm thì đợt này, nếu đậu quả, không bị rụng thì đến thời điểm thu hoạch lại trúng vào thời điểm mưa dầm, cơm sầu riêng dễ bị sượng, không bán được giá cao mà chỉ có thể bán làm kem với giá rẻ, giảm 60-70% giá trị”, ông Hùng buồn rầu nói.

Tuy không bị ảnh hưởng bởi sương muối nhưng vườn sầu riêng hơn 200 cây của anh Nguyễn Thiện Nhật (thôn Hòa Lộc, xã Ia Phang, huyện Chư Pưh) cũng chịu tác động bởi nắng nóng kéo dài. Ban ngày, nhiệt độ có thời điểm lên tới 37-39 độ C, tối đến thì giảm mạnh khiến vườn sầu riêng bị “sốc nhiệt” gây rụng trái khá nhiều.

Anh Nhật chia sẻ: “Sầu riêng rất nhạy cảm với thời tiết, nhất là sự chênh lệch nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm đã ảnh hưởng rất lớn đến quá trình ra hoa, đậu quả. Vì vậy, cùng với việc sử dụng thêm một số chế phẩm phân bón lá chuyên dùng giúp tăng cường sức chống chịu của cây trồng, tôi cũng chú trọng duy trì độ ẩm cho vườn cây.

Để hạn chế tình trạng “sốc nhiệt” cho vườn cây, tôi tranh thủ tưới vào buổi sáng sớm, tăng cường tưới nước nhỏ giọt. Tuy nhiên, tình trạng rụng quả vẫn diễn ra. Nếu thời tiết vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp như hiện nay thì nguy cơ mất mùa rất cao”.

Còn ông Nguyễn Thế Minh-Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Hòa (huyện Chư Păh) thì cho biết: Vụ này, hầu hết các vườn sầu riêng trên địa bàn đều chịu ảnh hưởng bởi thời tiết. Vườn sầu riêng hơn 100 cây của gia đình ông đến thời điểm này đã phải “làm hoa” đợt thứ 3 nhưng lượng quả còn lại rất ít.

“Thời tiết khắc nghiệt, việc “làm hoa” cho vườn sầu riêng gặp nhiều bất lợi. Nếu như năm ngoái chỉ làm đợt 1 thì năm nay phải “làm hoa” đợt 3 nhưng cũng không mấy khả quan. Chưa kể, thời điểm này chỉ mới xổ nhụy thì phải tới tháng 8-9 mới vào vụ thu hoạch, dính vào giai đoạn trời mưa nhiều, cơm sầu riêng khó tránh khỏi bị sượng. Viễn cảnh mất mùa là không thể tránh khỏi”-ông Minh bộc bạch.

Chủ động ứng phó

Theo nhìn nhận của người trồng sầu riêng, có nhiều nguyên nhân gây rụng quả như: rụng quả non sinh lý, do mất cân bằng dinh dưỡng... Đặc biệt, sầu riêng là loại cây trồng khó tính, nhạy cảm với thời tiết. Thời điểm ra hoa, đậu quả nếu gặp nắng gắt hoặc mưa đột ngột đều sẽ ảnh hưởng rất xấu đến quá trình đậu quả.

Ông Võ Văn Tấn-Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Chư Păh-thông tin: Toàn huyện có hơn 600 ha sầu riêng, chủ yếu trồng xen trong vườn cà phê. Trong đó, khoảng 400 ha đang trong giai đoạn kinh doanh. Thời gian qua, diễn biến thời tiết bất thường dẫn đến hiện tượng sầu riêng bị rụng hoa, quả non, nguy cơ bị giảm năng suất.

“Sầu riêng là cây trồng nhạy cảm, khó chăm sóc. Đặc biệt là trong giai đoạn ra hoa, đậu quả nếu gặp các hiện tượng thời tiết cực đoan thì ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng quả. Hiện tượng rụng hoa, rụng quả năm nào cũng xảy ra, nhất là giai đoạn đầu mùa mưa.

Trung tâm cũng đã tập huấn kỹ thuật cho người trồng sầu riêng. Tuy nhiên, trên thực tế cũng khó tránh khỏi tình trạng sầu riêng bị rụng hoa, quả non do tác động bất lợi bởi thời tiết”-Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Chư Păh nói.

Còn theo ông Nguyễn Minh Tứ-Phó Chủ tịch UBND huyện Chư Pưh: Tổng diện tích sầu riêng trên địa bàn huyện khoảng 772 ha, trong đó có khoảng 370 ha đang kinh doanh.

Thời gian qua, người dân đã chủ động đầu tư hệ thống tưới tiết kiệm nước cho cây sầu riêng để cây không bị sốc nhiệt. Vừa qua, một số vườn sầu riêng bị rụng hoa, quả non chủ yếu do rụng sinh lý.

Ủy ban nhân dân huyện đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tổ chức 2 lớp tập huấn xử lý ra hoa, chăm sóc quả non, kiểm soát dịch bệnh gây hại trên cây sầu riêng để người dân nắm bắt quy trình chăm sóc nhằm phòng tránh bị rụng hoa, quả non gây mất mùa, ảnh hưởng đến thu nhập của người dân.

Trao đổi với P.V, ông Hoàng Thi Thơ-Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh (Sở Nông nghiệp và Môi trường) cho rằng: Thời gian qua, do tác động bởi biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng không nhỏ đến diện tích cây sầu riêng trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng kéo dài, gió mạnh, lốc xoáy cục bộ làm rụng hoa, quả sầu riêng non tại một số huyện: Chư Păh, Ia Grai, Chư Pưh, Chư Prông, Đức Cơ…

“Để hạn chế tình trạng rụng quả trên cây sầu riêng trong thời gian cây nuôi quả non, người dân cần tăng cường bón phân lân, kali và các loại phân có bổ sung hàm lượng silic cùng các yếu tố trung-vi lượng như magie, natri… Đồng thời, chú trọng giữ độ ẩm cho vườn cây, tăng cường sử dụng công nghệ tưới nước nhỏ giọt, tiết kiệm và tập trung tưới vào sáng sớm để tránh cây bị sốc nhiệt.

Người dân cũng cần giăng dây, cắm cọc neo các cành xung quanh vào thân cây và tại mỗi cành cố định dưới mặt đất nhằm giữ cây ổn định hơn, giảm độ rung chuyển khi bị gió mạnh, gây gãy cành, rụng quả”-ông Thơ khuyến cáo.

Về lâu dài, Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đã có văn bản đề nghị các địa phương tập trung chỉ đạo triển khai các giải pháp hướng dẫn người dân phát triển cây sầu riêng theo hướng bền vững.

Trong đó, khuyến cáo người dân không tự phát mở rộng diện tích sầu riêng tại các vùng đất, khí hậu không phù hợp. Không chặt bỏ những cây trồng khác để chuyển sang trồng thuần sầu riêng và không nên chuyển đổi vườn cà phê, hồ tiêu hiệu quả sang trồng thuần sầu riêng.

Toàn tỉnh hiện có khoảng 6.387 ha sầu riêng, tập trung chủ yếu tại các huyện: Chư Prông, Chư Sê, Chư Păh, Chư Pưh, Đức Cơ, Đak Đoa... Năm 2024, năng suất sầu riêng bình quân đạt 159 tạ/ha.

×