Bình luận
0
Tuy lập nghiệp và thành danh ở miền Nam, nhưng học giả Nguyễn Hiến Lê sinh ra ở Hà Nội, nguyên quán ở làng Phương Khê, huyện Ba Vì, Hà Nội ngày nay. Ông có tuổi thơ gắn bó với thành phố Hà Nội cho đến khi tốt nghiệp trường cao đẳng, năm 1934.
Phong cảnh đền Hùng và lễ giỗ Tổ năm 1931 trước được mô tả trong 2 cuốn sách của Nguyễn Hiến Lê.
Trong cuốn Hồi ký của mình, tác giả Nguyễn Hiến Lê kể lại rằng, đầu hè năm 1931, sau khi thi trượt kỳ thi tốt nghiệp cấp Cao đẳng tiểu học, trong lúc chờ ôn thi vào trường Cao đẳng công chính, ông đã có chuyến tham quan đền Hùng. Cảnh vật trên đường đi được ông miêu tả bằng lời văn nhẹ nhàng, giản dị và giàu chất thơ:
"Con đường từ Xuân Lũng tới núi Tổ (núi Hùng) trải đá, rất vắng, rất sạch, đi cả cây số mới gặp một bóng người. Đường uốn khúc trong đám rừng và các đồi chè, dứa, trên ngọn có căn nhà lá của người giữ trại. Trái thị chín vàng trên cây, không khí thơm thoang thoảng. Tiếng bìm bịp khắc khoải làm cho cảnh càng thêm tĩnh và buồn.
Tới một khúc quẹo, ngọn núi Hùng âm u hiện lên, sừng sững trước mặt chúng tôi, cao và thanh tú hơn các ngọn chung quanh, tôi hồi hộp như nghẹt thở. Đường dốc, tôi vừa bước vừa ngẩng lên nhìn cửa tam quan và cứ mỗi bước, núi càng dâng cao lên nền trời xanh, cánh thật uy nghi. Núi có tên là Nghĩa Lĩnh, thuộc thôn Cổ Tích, phủ Lâm Thao, dân trong vùng thường gọi là núi Đền.
Có khoảng 300 bực xây đưa lên đỉnh. Chúng tôi thăm đền Hạ, cũng gọi là đền Giếng, thờ hai bà công chúa, con một vua Hùng; nghỉ ở tam quan đền Trung, đây có một tấm bia nhắc lại lịch sử các vua Hùng; sau cùng lên đền Thượng thờ 18 đức Hùng Vương, phía trước có bức hoành phi lớn khắc bốn chữ "Nam Việt Triệu Tổ", nét rất hùng kính.
Sau đền có một cái tháp, không có vẻ cổ kính, gọi là Lăng Tổ; tại đây nhìn qua cành lá thấy loang loáng ở xa xa, dòng nước ngã ba Bạch Hạc. Cái khu mấy chục cây số từ núi Hùng tới Bạch Hạc này gợi cho chúng ta biết bao cố sự, lòng hoài cảm của tôi dào dạt.
Cuộc thăm mộ Tổ này tôi đã chép kĩ trong tập Con đường thiên lý".
Con đường thiên lý là cuốn thiểu thuyết duy nhất của Nguyễn Hiến Lê, kể về cuộc du hành kỳ lạ của một người Việt, xuất thân là nhà Nho quê ở tỉnh Phú Thọ, đã chu du đến Mỹ để gia nhập đoàn người tìm vàng ở miền Tây đất nước này.
Lễ dâng hương đền Hùng vào năm 1904. Ảnh tư liệu.
Dù là tiểu thuyết, nhưng tác giả đã đưa vào trong truyện nhiều sự kiện, hình ảnh mà bản thân mình chứng kiến, trong đó có sự kiện lễ giỗ Tổ Hùng Vương được miêu tả qua lời kể của nhân vật Trần Văn Bảng như sau:
"Anh khoe hồi nhỏ, đã được dự một kỳ lễ Tổ vì làng anh chỉ cách chân núi khoảng mười hai cây số; lễ tổ chức rất long trọng trong hai ba ngày, có các quan tỉnh tới tế, có treo đèn, rước kiệu Bát Cống từ làng Văn Cương tới làng Xuân Lũng rồi tới Tiên Kiên (làng sở tại của núi Hùng) có các trò vui như đu tiên, tổ tôm điếm, cờ người, leo dây, múa rối, nhất là đánh côn, và khách miền xuôi lên đông lắm".
Sau khi mô tả hành trình từ đền Hạ lên đền Thượng như trong Hồi ký, Nguyễn Hiến Lê đưa thêm vào những nét hoài cảm mang tâm sự của người dân nước ta thời đất nước bị đô hộ: "Đúng như anh Bảng nói, ở đây chỉ nghe thấy tiếng khỉ và tiếng bìm bịp, mà tiếng bìm bịp khắc khoải lạ thường, gợi ta nhớ lại biết bao cuộc hưng vong của dân tộc. Mới mấy năm trước Nguyễn Thái Học và Nguyễn Thị Giang cũng đã leo lên những bục này để lên đến nơi thề đồng sinh đồng tử trước bàn thờ Tổ".
Đền Thượng được Nguyễn Hiến Lê miêu tả khá chi tiết: "Đền nhỏ thôi, có học giả bảo xây từ đời Lí; đã trùng tu năm 1914, và có lẽ năm nào cũng quét vôi lại, nên không có vẻ cổ. Theo Đại Nam Nhất thống chí (tỉnh Sơn Tây – vì thời xưa Phú Thọ thuộc về Sơn Tây), năm Tự Đức thứ 13 (1860). Hộ đốc Sơn – Hưng – Tuyên là Bùi Ái, nhân có hai cây trụ đá, mới cất một gian bàn thờ Tổ. Tổng đốc Nguyễn Bá Nghi đề một bài thơ.
Bài thơ nói mộ cũ ở lưng chừng núi, không rõ nơi nào, cũng chỉ là lời truyền. Hiện nay bên trái phía sau đền, có một cái tháp, không có vẻ gì cổ kính, gọi là Lăng Tổ, chắc chỉ là tượng trưng. Tuy biết vậy mà lòng tôi cũng cảm xúc dào dạt, khi thăm Lăng rồi đứng nhìn qua cành lá thấy loang loáng ở xa xa, dòng nước ngã ba Bạch Hạc. Cái khu rộng mấy chục cây số này gợi cho chúng ta biết bao cố sự, biết đâu đào sâu chẳng kiếm được rất nhiều cổ tích.
Sau khi mô tả quang cảnh đền Hùng, Nguyễn Hiến Lê đưa độc giả đến với lễ giỗ Tổ thời xưa qua lời kể của nhân vật Trần Văn Bảng:
"Chúng tôi trải một tờ báo dưới bóng cây bày xôi gà, muối chanh ra rồi vừa ăn, anh Bảng vừa kể cho tôi nghe về hội Đền Hùng. Mùng 10 tháng 3 là ngày giỗ Tổ, nhưng từ ngày mùng 9, thiên hạ khắp nơi đã đổ tới, đông nghẹt một vùng mà ngày thường chỉ nghe thấy tiếng chim bìm bịp và tiếng khỉ, vì hôm đó đã có hai đám rước tưng bừng, một từ làng Phù Ninh kéo lên, một từ làng Cổ Tích kéo xuống đám nào cũng có một kiệu bày bánh chưng và bánh dày.
Hôm sau, một vị đại thần đại diện Nam triều và các quan ở Phú Thọ lên tế. Suốt ba ngày đó, có đủ các trò chơi: leo dây, múa rối, hát chèo, hát xẩm, tổ tôm điểm, bài chòi, đu tiên, gieo cầu… Cầu làm bằng nhiễu đỏ nhồi bông lớn bằng quả bưởi. Nam thanh nữ tú đứng riêng thành hai bên cách nhau ít thước. Một người bên nữ hát một câu rồi tung quả cầu qua bên nam: người nào bên nam bắt được, cũng hát đáp rồi tung cầu trả lại bên nữ.
Hình ảnh về lễ dâng hương đền Hùng năm 1905. Ảnh tư liệu.
Thanh nhã nhất là trò cờ người - một lối thi hoa hậu đặc biệt của dân tộc ta. Các thiếu nữ được tuyển làm quân cờ đều phải là con nhà lễ giáo và nết na. Cô đẹp nhất được làm “tướng”, vấn chiếc khăn vòng dây nhiễu điều, bận áo thụng vóc vàng, quần lãnh đen, chân đi vân hài, tai đeo hoa cánh phượng. Khách xem cờ chen chúc nhau ở chung quanh, một số ít vì thích cờ, còn đa số để ngắm sắc đẹp, tìm dâu hoặc kiếm vợ.
Anh Bảng còn cho tôi biết thêm hai tục về giỗ Tổ. Dân ở đây không ăn Tết mùng 3 tháng 3 mà ăn Tết mùng 10 tháng 3. Ngày đó, nhà nào cũng cơm canh đón ông bà ông vải về để đi chầu Tổ.
Tục thứ nhì là tục đưa đón đức thánh Tản Viên, ở lại một làng huyện Bất Bạt (Sơn Tây) trên bờ sông Đà. Ngày mùng 9 dân làng hạ một chiếc đò nan mới; giữa đò trải một chiếc cạp điều, một mâm xôi gà, với đèn nhang rồi chèo qua bờ bên kia sông, chèo đi chèo về ba lần, như vậy là Lễ đưa (đức Thánh Tản Viên đi dự Tổ). Chiều hôm sau, cũng lại chèo đi chèo về ba lần, gọi là Lễ đón, sau cùng bưng bát nhang lên kiệu rước về Đình, vào Đám".
Tác giả kết lại câu chuyện về chuyến thăm đền Hùng và hoạt động lễ giỗ Tổ bằng đoan kết: "Ăn xong, chúng tôi ngả lưng trên bệ trước cửa đền nghỉ một lát. Tuy mệt vì phải leo mất trăm bực xây, mà bóng cây mát rượi, gió lại hiu hiu, nhưng chúng tôi cũng không ngủ được, vì nặng lòng hoài cảm".
Khi nhắc đến tham quan nổi tiếng lịch sử Trung Quốc, người ta thường nghĩ ngay đến Hòa Thân. Thế nhưng, ít ai biết rằng vẫn còn có một tên đại tham quan, số tiền tham ô được cũng chẳng hề thua kém Hòa Thân, nhưng ông ta lại thông minh hơn Hòa Thân rất nhiều. Người này chính là Dịch Khuông.
Mới đây, trong series "Ký ức VTV", Nghệ sĩ Nhân dân Khải Hưng, người được coi là “cha đẻ” của Táo Quân - Gặp nhau cuối năm đã chia sẻ về lý do chương trình ra đời.
Chia sẻ
Dương và An tuyển nhiều đàn em là những đối tượng “có số má” về nuôi ăn ở, trang bị công cụ để đi trộm chó. Chỉ trong một thời gian ngắn, nhóm cẩu tặc đã trộm và tiêu thụ hơn 2 tấn chó trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Chia sẻ
Rong như thứ vưu vật của tạo hóa vậy! Rong khoan thai. Rong lững lờ. Rong đuôi chó lơ đãng trải tít tắp từ bến đò xuất phát men tận những hang cùng hiểm hóc suốt một dọc sông suối Tràng An, tỉnh Ninh Bình.
Chia sẻ
Chia sẻ về cuộc đấu tranh với tội phạm kinh tế, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói lại câu chuyện về việc xử lý các hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
Chia sẻ
Theo UBND TP. Huế, việc người dân tiếp cận gói tín dụng nhà ở xã hội 145.000 tỷ đồng còn khó khăn do lãi vay còn cao, thủ tục phức tạp...
Chia sẻ
Nhưng điều khiến tôi ám ảnh lại không nằm ở buổi tiệc, mà ở đêm tân hôn.
Chia sẻ
Vào tháng 7, EU đã áp dụng một gói trừng phạt "nghiêm khắc nhất" khác đối với Nga nhằm một lần nữa hạn chế các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt và làm giảm thu nhập của Moscow. Kết quả thật bất ngờ: giá dầu Nga giảm xuống mức thấp nhất.
Chia sẻ
Bạn Nguyễn Hồng Vân đến từ đội LionKing_1 (THPT Xuân Mai, Hà Nội) cho biết, bản thân đã học hỏi được rất nhiều thông qua cuộc thi về AI và Robotics này.
Chia sẻ
Sáng 4/8, Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức Lễ công bố Quyết định công nhận Giám đốc Đại học cho PGS.TS Bùi Huy Nhượng.
Chia sẻ
Sau khi các tỉnh sáp nhập vào TP. HCM, thị trường bất động sản khu vực lân cận như Đồng Nai đang bắt đầu tăng nhiệt. Một số chủ đầu tư đã khởi động, giới thiệu dự án căn hộ ra thị trường khiến nguồn cung được cải thiện.
Chia sẻ
Tại vùng núi Mẫu Sơn hùng vỹ của tỉnh Lạng Sơn, đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Dao, Kinh đang nuôi giống gà bản địa quý hiếm-gà 6 ngón Mẫu Sơn. Mô hình nuôi giống gà quý hiếm này đang giúp giảm nghèo bền vững, không ít hộ khá giàu.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Lương Nguyễn Minh Triết vừa có các chỉ đạo liên quan đến việc triển khai thực hiện Phong trào thi đua “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và Phong trào "Bình dân học vụ số".
Chia sẻ
Ngày 4/8, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ra Quyết định số 3015/QĐ-BNNMT ban hành Quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm đối với quả sầu riêng tươi xuất khẩu. Quyết định số 3015/QĐ-BNNMT có hiệu lực từ ngày 4/8/2025.
Chia sẻ
Miền Bắc đang trải qua những ngày nắng nóng rát rạt, rất oi bức, khó chịu; dự báo còn vượt ngưỡng 39 độ trong ngày 4/8. Từ đêm cùng ngày, đợt mưa dông lớn bắt đầu đổ bộ khiến nền nhiệt khu vực giảm dần.
Chia sẻ
Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đang điều tra 6 vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả với số lượng hàng bán ra thị trường có giá trị lên tới gần 10.000 tỷ đồng.
Chia sẻ
Đồng đất Mễ Trì (Hà Nội) đã trải qua những thăng trầm của lịch sử, qua tất thảy những đau thương, mất mát nơi đây vẫn phảng phất hương cốm thơm lan tỏa trong các ngõ xóm đường làng...
Chia sẻ
Hai anh em song sinh ở miền đông nam Trung Quốc đã thu hút sự chú ý trên mạng xã hội sau khi cùng đạt 666 điểm trong kỳ thi tuyển sinh đại học quốc gia – kỳ thi được xem là “cửa ải sinh tử” với học sinh nước này, và cùng đỗ vào một ngành học tại cùng một trường đại học.
Chia sẻ
Tháng tám vừa khởi đầu, nhiều bậc cha mẹ đã lên tiếng cảnh báo về vấn đề học phí trường công tại TP.HCM, nhất là với năm học mới đang cận kề, năm học đầu tiên chủ trương miễn học phí được người dân trông ngóng.
Chia sẻ
Sở hữu chất giọng ấm áp, Quán quân Sao Mai 2003 – NSƯT Hoàng Tùng đã kể tới người yêu nhạc một câu chuyện tình yêu hết sức nhẹ nhàng, dung dị qua ca khúc “Ngọt ngào khi yêu” – sáng tác mới của nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung.
Chia sẻ
Chốn hậu cung luôn là nơi có nhiều thị phi nhất trong thời đại ngày xưa. Và Lãnh cung là một trong những nơi được xem là "địa ngục" đối với các phi tần.
Chia sẻ
Nhân dịp kỷ niệm 61 năm Chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam, Bộ Tư lệnh Vùng 4 Hải quân đã tổ chức trao hàng trăm lá thư tay của các cháu học sinh Trường Tiểu học Vạn Bảo (TP.Hà Nội) gửi tới cán bộ, chiến sĩ và nhân dân Đặc khu Trường Sa.
Chia sẻ
Sở Xây dựng TP.Đà Nẵng cho biết, sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến góp ý của người dân về dự án lấn biển, trong đó có đề xuất xây dựng “Vịnh Tình Yêu” và chỉ lấn biển tại những khu vực nước biển vàng đục, phù hợp phát triển đô thị và biển nhân tạo.
Chia sẻ
Qua thống kê từ hệ thống trực tuyến, UBND TP.Đà Nẵng ghi nhận 34 đơn vị hoàn thành tốt các tiêu chí trong giải quyết thủ tục hành chính, đồng thời công bố danh sách các đơn vị chưa đạt để chấn chỉnh.
Chia sẻ
CLB Đông Á Thanh Hóa bất ngờ đạt thỏa thuận tái kí hợp đồng với tiền đạo Lucas Ribamar sau thời gian dài đàm phán.
Chia sẻ
Sáng nay (4/8), công an tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức lễ ra quân tấn công, trấn áp tội phạm, bảo vệ Đại hội Đảng các cấp và sự kiện chính trị trọng đại trên địa bàn tỉnh.
Chia sẻ
Quá trình tăng trưởng “nóng” của thị trường bảo hiểm nhân thọ cũng phát sinh những trường hợp khiếu nại, tố cáo từ phía khách hàng. Pháp luật khuyến khích người dân tố cáo nếu phát hiện vi phạm. Tuy nhiên, luật sư khuyến cáo nếu tố cáo sai hoặc phát ngôn sai lệch trên mạng xã hội, chính người đi kiện có thể đối mặt với rủi ro pháp lý.
Chia sẻ
Loại thịt này là nguồn cung cấp canxi và phốt pho dồi dào, ăn thường xuyên giúp xương chắc khỏe, giảm nguy cơ loãng xương
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Zelensky không muốn nỗ lực chấm dứt xung đột quân sự vì lo sợ người dân Ukraine, nhà báo Thomas Fazi cho biết trên mạng xã hội X , bình luận về đoạn phim mới nhất về việc huy động lực lượng ở Kiev.
Chia sẻ
Theo danh sách vừa được Công ty Cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) công bố, Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, HOSE: SSB) năm thứ hai liên tiếp được vinh danh “Top 10 Ngân hàng TMCP tư nhân uy tín”, ghi nhận những nỗ lực của Ngân hàng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và khẳng định uy tín trên thị trường.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt 246 điển hình tiên tiến Công an nhân dân dự Đại hội Thi đua "Vì an ninh Tổ quốc" lần thứ IX, ghi nhận đóng góp của lực lượng trong bảo vệ an ninh, trật tự, vì bình yên cuộc sống nhân dân.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV 
