Làm gì để tránh chồng chéo trong xây dựng chính sách giảm nghèo, giai đoạn 2026-2030?

Sáp nhập 2 chương trình để tăng nguồn lực giảm nghèo

Theo Báo cáo của Văn phòng quốc gia giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) kết quả giảm nghèo ở vùng lõi nghèo thời gian qua đạt được nhiều thành tựu. Cụ thể, Báo cáo của Văn phòng quốc gia giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho thấy sau gần 5 năm, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của cả nước đã giảm từ 5,2% xuống chỉ còn 1,93% vào cuối năm 2024. Đặc biệt, tại các "vùng lõi nghèo" vốn là nơi khó khăn nhất, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm một cách ngoạn mục. Tỷ lệ này tại các huyện nghèo giảm xuống còn 24,86% (từ gần 45%) và với đồng bào dân tộc thiểu số còn 12,55%, vượt xa chỉ tiêu đề ra.

Mặc dù kết quả giảm nghèo đã đạt được những thành tựu nổi bật, nhưng bên cạnh đó vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn. Một trong những khó khăn được các chuyên gia chỉ ra tại "Tọa đàm: Giảm nghèo vùng lõi - Khó khăn và giải pháp" đó là sự chồng chéo trong chính sách giảm nghèo và sự ỉ lại của người nghèo.

Ông Nguyễn Lê Bình - Phó chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo cho biết, công tác giảm nghèo vùng lõi cũng đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong giai đoạn mới. Đây là những vùng có tỷ lệ hộ nghèo cao và khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản còn hạn chế.

"Giai đoạn 2021-2025, chúng ta thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia. Có chương trình giảm nghèo nhưng đồng thời cũng có chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Cả 2 chương trình này đều nhắm vào đối tượng người nghèo và vùng nghèo. Do vậy, có sự chồng chéo. Muốn giải quyết sự chồng chéo này thời gian tới phải giải quyết được vấn đề này, bắt đầu từ chương trình chưa nói đến cơ chế, đến đối tượng.

Để giải quyết vùng lõi nghèo, chúng ta nên tập trung vào 1 chương trình. Chương trình dân tộc thiểu số, miền núi chỉ tập trung 1 vấn đề của người dân tộc thiểu số. Còn chương trình giảm nghèo và chương trình nông thôn mới sẽ giải quyết vấn đề phát triển kinh tế - xã hội trong đó có giảm nghèo.

Hiện nay công tác giảm nghèo đã được giao về Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng là cơ quan chủ quản chương trình Nông thôn mới. Bộ đã có định hướng đề xuất sáp nhập hai chương trình này thành một, điều này sẽ giải quyết được sự chồng chéo giữa giảm nghèo và nông thôn mới", ông Bình nói.

Hiện nay, chúng ta xác định có: 74 huyện nghèo; 54 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo (thuộc chương trình giảm nghèo); gần 2.000 xã đặc biệt khó khăn vùng dân tộc thiểu số và miền núi (thuộc chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi).

"Thời gian tới, Trung ương tính sáp nhập hai chương trình (Giảm nghèo bền vững và xây dựng Nông thôn mới) thành một chương trình quốc gia, điều này sẽ giải quyết được sự chồng chéo trong thiết kế chính sách cũng như thực hiện chương trình, điều này giúp tập trung nguồn lực giữa các chương trình. Các giải pháp trong chương trình vẫn sẽ tiếp tục quan tâm đến sinh kế, nâng cao thu nhập và năng lực cho người dân thông qua giáo dục, đào tạo nghề", ông Bình nói thêm.

Tuy nhiên, cũng theo ông Bình, giảm nghèo chủ yếu diễn ra ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nên vẫn còn vấn đề chồng chéo với Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số. Ông Bình cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Dân tộc để xác định rõ nhiệm vụ của từng chương trình, tránh việc hai chương trình cùng thực hiện một nhiệm vụ trên cùng một địa bàn. Câu trả lời chính xác sẽ có trong tương lai, nhưng ông Bình khẳng định hai bộ đang phối hợp chặt chẽ để giải quyết vấn đề này.

Tận dụng chính quyền 2 cấp trong giảm nghèo

Chia sẻ về những khó khăn trong việc sáp nhập các đơn vị hành chính sẽ tác động thế nào tới hoạt động giảm nghèo, ông Nguyễn Lê Bình cho rằng, về bản chất, người dân sống ở vùng khó khăn không thay đổi. Việc sáp nhập đơn vị hành chính tạo ra cả thuận lợi và khó khăn.

Thuận lợi đầu tiên phải kể tới là bộ máy hành chính tinh gọn hơn, chính quyền gần dân hơn. Chính sách từ trung ương đến xã sẽ trực diện hơn, người dân cũng dễ nắm bắt và hiểu rõ vấn đề hơn.

Còn về khó khăn, có thể thấy là do đội ngũ cán bộ làm công tác giảm nghèo có sự thay đổi và có thể sẽ ít hơn. Một cán bộ xã phải phụ trách nhiều lĩnh vực, trong khi địa bàn lại rộng hơn, số người nghèo nhiều hơn.

Ông Đặng Đình Ngọc chuyên gia giảm nghèo của tổ chức CARE thì khá lạc quan. Theo quan sát của ông Ngọc, tín hiệu từ các tỉnh cho thấy việc bàn giao các dự án giảm nghèo sau sáp nhập diễn ra rất tốt.

"Tôi thấy rằng xã mới hiện nay gần như một "huyện nhỏ". Cán bộ từ tỉnh được tăng cường về, kết hợp với chuyển đổi số và công nghệ thông tin, việc tiếp cận người dân sẽ dễ dàng hơn", ông Ngọc nói.

Một tín hiệu mừng nữa là chủ trương phân cấp, trao quyền mạnh mẽ cho cấp xã, tỉnh. Khi họ có quyền quyết định các vấn đề của địa phương, họ sẽ triển khai các chương trình phù hợp hơn với đặc trưng vùng lõi.

Nói về mối lo thiếu cán bộ, ông Ngọc lại thấy khá lạc quan: "Với số lượng nhân sự cấp xã mới và cơ chế giám sát cán bộ theo hiệu suất (KPI), cùng với việc người dân có quyền tham gia đánh giá, áp lực này sẽ tạo ra hiệu quả tốt hơn. Đối với CARE và các tổ chức khác, chúng tôi không gặp khó khăn gì vì kênh tiếp cận với chính quyền vốn đã rất cởi mở. Tôi tin giai đoạn mới sẽ là một sự đột phá cho công tác giảm nghèo".

×