Trả lời phỏng vấn trên Báo điện tử Dân Việt, ông Đỗ Minh Hải - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Hội, Phó Trưởng Ban Tổ chức - Kiểm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã chia sẻ về những kết quả nổi bật và các giải pháp chiến lược để xây dựng một nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn đáng sống.

Từ Nghị quyết đến hơn 30.000 mô hình: Dấu ấn Hội Nông dân trong bảo vệ môi trường nông thôn

Thưa ông, Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam khóa VI đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/HNDTW về “Nâng cao trách nhiệm của Hội Nông dân Việt Nam tham gia bảo vệ môi trường nông thôn và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2014 – 2020”. Xin ông cho biết những kết quả ấn tượng nhất của Hội Nông dân Việt Nam trong việc tuyên truyền, vận động nông dân tham gia bảo vệ môi trường, giám sát việc thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường là gì?

Như chúng ta đã biết, môi trường có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp và đời sống người nông dân. Bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sản xuất và bảo vệ tương lai của nông nghiệp Việt Nam. Đây cũng là giải pháp căn bản để xây dựng nông thôn xanh – sạch – đẹp, hướng tới nền nông nghiệp sinh thái, phát triển bền vững.

Xác định tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/HNDTW ngày 21/7/2014 về “Nâng cao trách nhiệm của Hội Nông dân Việt Nam tham gia bảo vệ môi trường nông thôn và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2014-2020".

Từ năm 2014 – 2020, các cấp Hội Nông dân đã tuyên truyền cho hơn 11,9 triệu lượt hội viên. Các cấp Hội ở địa phương phối hợp tổ chức hơn 24.501 lớp tập huấn nâng cao nhận thức, kỹ năng tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, kỹ năng truyền thông về nước sạch, bảo vệ môi trường nông thôn, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu cho cán bộ, hội viên nông dân. Đặc biệt, các cấp Hội Nông dân Việt Nam cũng đã vận động hội viên, nông dân xây dựng trên 30.700 mô hình bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, Hội Nông dân các tỉnh, thành phố đã tổ chức thành lập được 11.657 câu lạc bộ nông dân bảo vệ môi trường, thu hút được đông đảo cán bộ, hội viên nông dân tham gia, đã góp phần thực hiện tốt công tác bảo vệ, giữ gìn môi trường nông thôn xanh sạch đẹp.

Được biết, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã triển khai nhiều dự án, mô hình thiết thực về bảo vệ môi trường nông thôn, trong đó nổi bật là các hoạt động thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, bao bì thuốc bảo vệ thực vật, và biến phế phụ phẩm nông nghiệp thành phân bón hữu cơ. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về tác động của những dự án này và khả năng nhân rộng mô hình?

Như tôi đã chia sẻ ở trên, một trong những kết quả nổi bật của các cấp Hội Nông dân Việt Nam đã xây dựng trên 30.700 mô hình bảo vệ môi trường. Các mô hình này áp dụng công nghệ mới phù hợp, đem lại hiệu quả thiết thực.

Điển hình là các mô hình: “Thu gom, phân loại và xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón”; “Cánh đồng không vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật”; “Nói không với túi nilon và rác thải nhựa”; “Nhà sạch, đường sạch, đồng ruộng sạch”; “Sạch từ nhà ra ngõ”; “Tiếng kẻng vệ sinh môi trường”; “Mô hình ứng dụng chế phẩm vi sinh trong sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn sinh học”; “Đoạn đường nông dân tự quản” và nhiều mô hình khác. Nhiều mô hình được đánh giá cao và nhân rộng.

Tác động nổi bật nhất của các dự án, mô hình này là góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường làng quê, cải thiện chất lượng đất, nước, không khí và xây dựng cảnh quan nông thôn xanh – sạch – đẹp.

Các mô hình “Cánh đồng không bao bì thuốc bảo vệ thực vật”, “Thùng rác thân thiện”, hay “Thu gom rác hữu cơ làm phân bón” không chỉ giải quyết vấn đề môi trường mà còn tạo sinh kế xanh, tiết kiệm chi phí sản xuất cho người dân.

Về khả năng nhân rộng, tôi cho rằng là rất khả thi, bởi các mô hình đã được thử nghiệm thành công, có chi phí đầu tư thấp, dễ thực hiện, phù hợp với điều kiện sản xuất của nông dân. Hầu hết các dự án đều được triển khai trên cơ sở "Dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân hưởng lợi".

Khi chương trình xuất phát từ nhu cầu của người dân thì bà con hưởng ứng rất cao. Chúng ta không có mẫu số chung mà khai thác triệt để tính sáng tạo của nông dân. Tôi lấy ví dụ cụ thể, mô hình lò xử lý rác thải hữu cơ mini ở huyện Lâm Thao (Phú Thọ) do nguyên cán bộ Hội Nông dân huyện sáng tạo, rất hiệu quả, tiện lợi, không đòi hỏi công nghệ phức tạp, đã được Trung ương Hội nhân rộng ra nhiều địa phương.

Sự thành công của các mô hình có đóng góp quan trọng từ công tác giám sát. Nhờ giám sát, các cấp Hội kịp thời phát hiện bất cập, vi phạm, từ đó kiến nghị điều chỉnh phù hợp, đảm bảo tính bền vững.

Nâng cao hiệu quả giám sát môi trường: Giải pháp để nông dân thực sự là chủ thể

Vậy theo ông, để các cấp Hội Nông dân và người nông dân tham gia hiệu quả, sâu rộng hơn nữa vào công tác giám sát thực hiện chính sách, pháp luật về môi trường, cũng như để người nông dân nhận thức đầy đủ và phát huy quyền giám sát của mình, chúng ta cần tập trung vào những giải pháp nào trong thời gian tới?

Đối với Hội Nông dân chúng tôi đã đưa ra rất nhiều giải pháp về công tác giám sát thực hiện chính sách pháp luật về môi trường. Trước tiên, đó là nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ hội viên dân, đặc biệt là nâng cao hiểu biết của pháp luật cho nông dân cũng như cán bộ Hội Nông dân. Khi hiểu đúng, nông dân sẽ tự tin, chủ động và có trách nhiệm hơn trong giám sát tại cộng đồng.

Tôi phải nhấn mạnh rằng, muốn thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường hay muốn giám sát được thì cán bộ Hội phải hiểu và có kiến thức pháp luật. Khi có kiến thức pháp luật, chúng ta mới có kiến nghị đề xuất để bảo vệ quyền và lợi ích của nông dân. Để làm tốt công tác này, các cấp Hội Nông dân sẽ tiếp tục đổi mới các hình thức, nội dung tuyên truyền, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ Hội tham gia làm công tác giám sát.

Thứ hai, để phát huy vai trò của Hội Nông dân cũng như là người nông dân, chúng ta đã luật thực hiện Luật Dân chủ cơ sở. Người nông dân phải được biết thông tin, nắm được các chương trình, dự án về môi trường ở địa phương mình sinh sống. Và người nông dân phải được tham gia các tổ giám sát và có tiếng nói, ý kiến trong việc đánh giá các tác động môi trường các chương trình, dự án triển khai ở địa bàn, địa phương mình.

Để người nông dân phát huy vai trò giám sát của mình, chúng tôi đã đẩy mạnh thành lập các Câu lạc bộ (CLB) Nông dân với pháp luật, Nông dân với môi trường, Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi...

Tham gia các CLB này, nông dân tự giám sát nhau, tự trao đổi, tự cung cấp các thông tin… giúp nhau thực hiện đúng các quy định về bảo vệ môi trường, đồng thời giám sát cộng đồng trong việc thực hiện bảo vệ môi trường.

Thứ ba, xây dựng các mô hình tự quản, tổ giám sát cộng đồng do nông dân làm nòng cốt. Đây là cách làm hiệu quả, bền vững vì dựa trên chính nhu cầu và trách nhiệm của người dân địa phương.

Thứ tư, tăng cường cơ chế hỗ trợ, khuyến khích từ Nhà nước. Cần có kinh phí ổn định cho hoạt động giám sát của Hội Nông dân Việt Nam, đồng thời tạo hành lang pháp lý rõ ràng để Hội và hội viên thực hiện quyền giám sát đúng luật, đúng vai.

Bên cạnh đó, các cấp Hội Nông dân Việt Nam chú trọng công tác truyền thông, biểu dương kịp thời những cá nhân, mô hình tiêu biểu để lan tỏa tinh thần trách nhiệm, thúc đẩy phong trào “nông dân giám sát vì môi trường xanh – sạch – đẹp”.

Và điều cuối cùng tôi muốn nhấn mạnh ở đây là: mỗi người dân chúng ta hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ, thiết thực hàng ngày như thu gom rác đúng nơi quy định, không xả thải bừa bãi.

Quan trọng hơn hết, mỗi người dân cần thấy rõ: môi trường sạch là tương lai, là sức khỏe, là sinh kế lâu dài của chính mình và con cháu. Khi bà con nâng cao ý thức, cùng hành động, công tác bảo vệ môi trường và giám sát sẽ trở thành phong trào rộng khắp.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

×