Mới đây, tại TP.Cần Thơ đã diễn ra tại hội thảo với chủ đề "Vai trò và các giải pháp thu hút, vận động nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức tham gia thực hiện Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp".

Tại đây, ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần nông nghiệp công nghệ cao Trung An (Công ty Trung An) cho biết, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) có khoảng 130 doanh nghiệp đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo được cấp phép nhưng chỉ có 1-2 đơn vị tham gia liên kết với nông dân trồng lúa.

Ông Bình phân tích, liên kết với nông dân, doanh nghiệp có được sản phẩm tốt, được nguồn hàng đúng yêu cầu của từng thị trường. Còn nông dân thì có đầu ra ổn định, không phải lo bán cho ai mỗi khi thu hoạch. Cũng có nghĩa là liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trồng lúa là rất đúng và rất cần.

Riêng Công ty Trung An của ông Bình đã liên kết với nông dân trồng lúa từ năm 2011 đến nay, diện tích tập trung tại TP.Cần Thơ, tỉnh Kiên Giang và số ít ở Hậu Giang.

Gạo Đài Thơm 8 của Công Trung An liên kết với nông dân đã bán đi châu Âu với giá 700 đô la Mỹ/tấn, trong khi những đơn vị không liên kết, bán đi Philippines cao nhất chỉ 540 đô la Mỹ/tấn.

Tuy nhiên, hiện nay, đa số doanh nghiệp không tham gia liên kết với nông dân hoặc chỉ là đặt cọc để lấy lúa khi thu hoạch.

Vậy tại sao không phát triển liên kết được, ông Bình cho rằng là do vốn của doanh nghiệp không đáp ứng đủ trong khi đó việc vay vốn gặp nhiều khó khăn.

"Doanh nghiệp phải có đủ tiền, quan trọng nhất là tiền mua lúa lúc thu hoạch rộ mới có thể liên kết được" - ông Bình nói.

Vì vậy, theo ông Bình, phía ngân hàng cũng như ngành chức năng có liên quan quan tâm ưu tiên, hỗ trợ các doanh nghiệp ngành lúa gạo có vốn đủ để mua lúa cho nông dân thời điểm thu hoạch rộ. Từ đó, mới có thể tăng thêm diện tích liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trồng lúa trong thời gian tới.

Cũng tại hội thảo, ông Trần Minh Hải - Phó hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, trong ngành nông nghiệp, hiện nay có hai hình thức liên kết được Bộ Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn thực thi, gồm liên kết sản xuất do doanh nghiệp dẫn dắt và liên kết do hợp tác xã làm trung tâm sản xuất.

Theo đó, với hình thức thứ nhất, doanh nghiệp có nhiệm vụ đầu tư, cung ứng vật tư, công nghệ, kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm đầu ra, trong khi đó, hợp tác xã ký hợp đồng với doanh nghiệp và tổ chức sản xuất, hướng dẫn nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn, quy trình doanh nghiệp đưa ra và giám sát tuân thủ của nông dân.

Với hình thức thứ hai, hợp tác xã đóng vai trò trung tâm trong tổ chức sản xuất kinh doanh, tức vừa tổ chức sản xuất theo tín hiệu thị trường vừa tìm kiếm đầu ra để tiêu thụ cho bà con nông dân.

Tuy nhiên, có một thực tế, việc mở rộng các mối quan hệ liên kết sản xuất trong ngành nông nghiệp vẫn không hề dễ dàng.

Cụ thể như Công ty Đại Dương Xanh có 8 năm tham gia liên kết sản xuất với nông dân nhưng diện tích bao tiêu cũng chỉ dừng lại ở mức 4.000-5.000ha/năm, chiếm 10% doanh số của công ty và không thể mở rộng thêm được.

Đại diện Công ty Đại Dương Xanh thông tin, doanh nghiệp liên kết bao tiêu đa phần là doanh nghiệp nhỏ, xuất khẩu thị trường ngách với yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm, nhưng doanh số không lớn. Do vậy, không thể mở rộng được.

Đó là lí do vì sao Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) và Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) - những đơn vị xuất khẩu cả triệu tấn gạo/năm, nhưng đứng bên ngoài cuộc chơi liên kết.

Cũng có nghĩa là những đơn vị mạnh về số lượng đang bán cho thị trường không yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm. Những đơn vị này chọn mua gạo qua nhà kho để tiết kiệm chi phí, dễ dàng và nhanh hơn thay vì gia nhập cuộc chơi liên kết đầy tốn kém (đầu tư đầu vào, bao tiêu đầu ra, thiết bị máy móc, nhân lực,...).

×