Hai dịch giả giới thiệu 2 cuốn sách đáng chú ý của Tâm lý giáo dục học Cánh Buồm

Tham gia buổi tọa đàm, khách mời của chương trình có dịch giả Hoàng Hưng, dịch giả Hiếu Tân – là những dịch giả đã chuyển ngữ thành công nhiều cuốn sách tâm lý, giáo dục học cho trẻ em.

Những thế giới trong tâm trí và Các lý thuyết về học tập cho tuổi thơ là hai cuốn sách cần thiết cho giáo viên, phụ huynh và những người làm công tác giáo dục, tâm lý học, triết học, xã hội học, văn hóa học.

Những thế giới trong tâm trí ra mắt lần đầu năm 1986 của của Bruner là một công trình bao quát nhiều lĩnh vực nhân văn học có tác động quan trọng tới đường lối và phương pháp giáo dục: đề cao tư duy tự sự song song với tư duy trừu tượng, logic; phát huy trí tưởng tượng, phong cách đối thoại thay cho áp đặt; quán triệt tinh thần dân chủ, khai phóng, đề cao ý thức chủ động sáng tạo của người tiếp nhận văn hóa - giáo dục.

Tinh thần chủ đạo của cuốn sách là nhấn mạnh vai trò của tâm trí, đặc biệt là tâm trí quan nghiệm đối với thế giới thực tại. Thế giới tồn tại trong các "nghĩa" của nó đối với con người, "nghĩa" của nó không nhất thành bất biến mà được sinh ra qua cách diễn giải khác nhau của mỗi người tùy thuộc hoàn cảnh văn hóa của họ. 

Từ đó, tác giả đề cao chức năng nhận thức thế giới của các bộ môn nghệ thuật trong nhà trường, với phương thức "tự sự" (qua câu chuyện và chuyện kể) sinh động thay cho lý lẽ logic. Và chính việc dạy những tác phẩm nghệ thuật (cụ thể nhất là tác phẩm văn học) cũng phải tuân theo nguyên tắc gợi mở để học sinh tự diễn giải "nghĩa" của tác phẩm với kinh nghiệm và trí tưởng tượng của riêng mình, trên cơ sở "văn bản gốc" của tác phẩm mà sáng tạo "văn bản ảo" của riêng mình. 

Cũng từ đó, tác giả đề nghị một thứ "ngôn ngữ" trong nhà trường: "Ngôn ngữ của giáo dục là ngôn ngữ của sự sáng tạo văn hóa, không phải ngôn ngữ của sự tiêu thụ kiến thức hay chỉ thụ đắc kiến thức".

Đó là những luận điểm nhất quán với chủ trương tổng quát về "văn hóa của giáo dục" của Bruner… và là tinh thần chủ đạo của một nền giáo dục khai phóng, dân chủ, tôn trọng người học, nhằm tạo ra những con người chủ động và sáng tạo cho xã hội tương lai. 

Các lý thuyết về học tập cho tuổi thơ cung cấp một cái nhìn tổng thể toàn diện về việc học của trẻ em thông qua việc giới thiệu triết lý của các triết gia (John Locke, Jean-Jacques Rousseau, John Dewey) và học thuyết của các nhà khoa học như (Pavlov, Watson); các nhà lý thuyết và thực hành giáo dục (Froebel, Maria Montessori, Rudolf Steiner, Rachel và Margaret McMillan, Piaget, Vygotsky – Bandura - Bronfenbrenner - Bruner). Các lý thuyết được phân tích, phê phán, so sánh với nhau, vì như lời các tác giả "không có lý thuyết đơn lẻ nào có thể giải thích đầy đủ việc học của trẻ em. Mặt khác, mọi lý thuyết đều có các yếu tố hữu ích và vẫn còn nhiều điều để khám phá".

Trong lần xuất bản thứ hai (2015), cuốn sách đã được bổ sung hai chương mới: Chương 2 (Các quá trình phát triển làm nền cho học tập: Vai trò của lý thuyết và triết lý) và Chương 11 (Bản chất thay đổi của việc học) và mở rộng, cập nhật các chương khác, đưa thêm vào những bằng chứng từ hình ảnh thần kinh và các nghiên cứu quốc tế nhằm xác định các quá trình làm nền tảng cho việc học của trẻ em. Ngoài ra còn có một trang web đồng hành, với các bài báo, tạp chí để đọc cùng với mỗi chương và đường dẫn (liên kết mạng) đến các video thảo luận về các lý thuyết và phương pháp chính.

Đây là cuốn sách cần thiết cho mọi giáo viên, phụ huynh, những người làm công tác giáo dục và cho bất kì ai muốn tìm hiểu con đường học tập của trẻ em, để hiểu trẻ em học tập và suy nghĩ như thế nào.

Dịch giả Hoàng Hưng chia sẻ về cuốn sách của mình tại tọa đàm mà ông tâm đắc nhất trong đó có lý thuyết "Lấy trẻ làm trung tâm". Việc học tập không phải bắt trẻ tạo một môi trường mới, một môi trường hoàn toàn khô khan sách vở, nhồi nhét. Thúc đẩy trẻ con tìm hiểu thế giới, học hỏi chính là tạo nên nhu cầu bên trong của trẻ. Trẻ thấy cần phải học, cần biết và hào hứng nghe giảng. 

Ông cho biết, lý thuyết "Giáo dục lấy trẻ em làm trung tâm" nghe thì rất đơn giản, mọi người bây giờ đều nhất trí. Nhưng khi nó ra đời là một cuộc cách mạng tư tưởng. Trước đó, tất cả các nền giáo dục ở các quốc gia trên thế giới đều không nghĩ đến coi trẻ con đang học là trung tâm. Bao giờ trung tâm cũng từ bộ óc lớn, rồi đến ông thầy trực tiếp giảng dạy. Lý thuyết này ra đời là một sự đảo lộn đổi mới hoàn toàn.

Về mặt lịch sử theo dòng thời gian và dòng phát triển của tư tưởng giáo dục, từ những năm 60 nước ta đã có tư tưởng như "Tất cả vì học sinh thân yêu" nhưng đó là khẩu hiệu. Từ khẩu hiệu thể hiện như thế nào đến sách giáo khoa, đến cách dạy mới là quan trọng.

Trước các chia sẻ trong 2 cuốn sách Những thế giới trong tâm trí và Các lý thuyết về học tập cho tuổi thơ, một độc giả cho biết chị đã lĩnh hội được rất nhiều kiến thức cho mình trong cuộc sống và công việc. Một số đúc kết chị đã vận dụng được cho mình như: Cần sự học đa dạng từ phía người học, không phải học 1 chiều. Việc trưởng thành của mỗi người trải qua quá trình giao tiếp với người khác. Bản chất là mối quan hệ người với người ở những thói quen hàng ngày. Muốn rèn luyện trở thành người tốt thì cần rèn luyện các thói quen tốt. Tất cả mọi người không chỉ trẻ nhỏ đều học được qua những trải nghiệm của mình. Nên giáo dục lấy trẻ em làm trung tâm. Cho trẻ phát triển tự nhiên và tìm tòi mọi điều, và giúp đỡ trẻ học đa giác quan.

×