TS Trần Du Lịch: Thị trường bất động sản như chiếc máy bay chỉ có hạng thương gia, không có hạng phổ thông

Tại phiên chuyên đề thứ nhất về hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, trong khuôn khổ Diễn đàn về hoạt động giám sát của Quốc hội sáng 6/8, các chuyên gia đã đưa ra nhiều kiến nghị sắc bén nhằm nâng cao hiệu quả giám sát, đặc biệt trong việc xây dựng Nhà nước kiến tạo, gỡ vướng cho các thị trường và xử lý các bất cập lớn của nền kinh tế.

Giám sát 5 thị trường lớn, xử lý bất cập nhà ở và giá đất

Phát biểu tại diễn đàn, TS Trần Du Lịch, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), cho biết qua nghiên cứu mô hình Nhà nước kiến tạo phát triển ở các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, có thể thấy Nhà nước kiến tạo phát triển là một Nhà nước thực hiện cuộc cải cách sâu rộng trong định hướng quản trị quốc gia.

Ở đó, nhà nước chủ động dẫn dắt, tạo điều kiện cho nền kinh tế - xã hội phát triển thông qua chiến lược, thể chế và các công cụ hỗ trợ, chứ không chỉ điều tiết, quản lý đơn thuần.

Theo TS Lịch, một nhà nước kiến tạo bao gồm 7 nội dung chính gồm: Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội như vấn đề quy hoạch, chọn ngành ưu tiên, lĩnh vực ưu tiên để đầu tư...

Hoàn thiện thể chế, môi trường kinh doanh như thể chế minh bạch, ổn định, xóa bỏ cơ chế xin-cho, phân cấp, phân quyền, nâng cao năng lực quản trị quốc gia.

Nhóm thứ ba là phát triển hạ tầng, nguồn nhân lực, hạ tầng giao thông, hạ tầng số, năng lượng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao...

Nhóm thứ tư là hỗ trợ dẫn dắt doanh nghiệp, vấn đề là bảo hộ, phát triển doanh nghiệp nội địa, khuyến khích đổi mới sáng tạo R&D.

Thứ năm là hoạt động phân bố hiệu quả nguồn lực, thu hút FDI, sử dụng hiệu quả vốn ngân sách.

Thứ sáu là quản trị hiện đại, nhà nước kiến tạo về thể chế, kiểm soát quyền lực và thứ bảy là phát triển bao trùm.

TS Trần Du Lịch nhận định, các chính sách, luật, nghị quyết do Quốc hội ban hành đã bao trùm cả 7 nội dung trên.

"Vấn đề là phải nhấn mạnh lại ở chỗ nào để 7 nội dung này thực chất đi vào cuộc sống", ông Lịch nói.

Nêu kiến nghị cụ thể với hoạt động giám sát của Quốc hội, ông Lịch cho rằng trước hết Quốc hội nên giám sát tại bàn, không cần đi đâu.

Cụ thể, vị chuyên gia góp ý Quốc hội cần tổ chức tổng hợp, phân loại, phân tích bằng văn bản tất cả hệ thống đang điều chỉnh, khơi thông cho 5 loại thị trường.

Đó là thị trường hàng hóa, thị trường tài chính, thị trường bất động sản, thị trường lao động và thị trường khoa học công nghệ.

"Năm loại thị trường này đang bị ức chế bởi các quy định chồng chéo. Cần rà lại để minh bạch hóa, tìm ra đâu là nơi Nhà nước can thiệp thái quá, đâu là nơi để lọt hổng. Đây là giám sát tại chỗ, chi phí thấp nhưng hiệu quả cao nhất", ông Lịch nhấn mạnh.

Giám sát thực địa về bất cập của thị trường bất động sản và giá đất, TS Lịch chỉ ra nghịch lý "quá trình đô thị hóa là quá trình chuyển đất nông nghiệp thành đất hoang", với tình trạng nhà cửa xây xong không ai ở gây lãng phí. Đặc biệt, thị trường đang thiếu trầm trọng nhà ở cho người thu nhập trung bình và thấp.

"Sản phẩm thị trường bất động sản hiện nay giống như chiếc máy bay, chỉ có hạng thương gia, hạng nhất mà không có hạng phổ thông. Đây là bất cập lớn nhất," ông ví von. Cùng với đó, giá đất bị đầu cơ đẩy lên thành bong bóng, vượt sức chịu đựng của nền kinh tế và người dân, là vấn đề vĩ mô rất lớn cần giải quyết.

Tiếp đó là giám sát việc triển khai Nghị quyết 198 của Quốc hội ngay từ đầu. Theo TS Trần Du Lịch, giám sát không phải chờ làm xong mà phải tập trung vào chương trình hành động triển khai "bộ tứ trụ cột" của các địa phương ngay từ đầu để đảm bảo hiệu quả.

Cuối cùng, giám sát việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp. Theo vị chuyên gia, việc này nhằm xây dựng một nền công vụ hiệu năng, hiệu quả, hiệu lực, bởi cải cách hành chính và hiệu quả ở cấp cơ sở là yếu tố quyết định.

Cần cơ chế tín dụng giúp người dân thu nhập trung bình, thấp mua nhà

Đồng tình với vai trò quan trọng của giám sát, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Bất động sản TP.HCM (HoREA), khẳng định hoạt động giám sát là cần thiết để thể hiện chức năng lập pháp, đảm bảo bình đẳng trước pháp luật.

Ông Châu cho rằng, hoạt động giám sát của Quốc hội đã được đẩy mạnh, đặc biệt từ sau Nghị quyết 18 năm 2022, và đã mang lại những kết quả rất tích cực. "Từ kết quả giám sát của Quốc hội về thị trường bất động sản và nhà ở xã hội, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 161, rất tuyệt vời", ông Châu nói.

"Nhờ hoạt động giám sát, các vấn đề tồn đọng đã được lượng hóa. Lần đầu tiên chúng tôi thống kê được TP.HCM cũ có 405 dự án vướng. Thủ tướng Chính phủ thống kê toàn quốc có 2.981 dự án vướng, liên quan tới 7,5 triệu tỷ đồng và hàng chục ngàn hecta đất. Lãng phí đất đai lớn nhất là nằm ở đây", ông Châu chỉ rõ.

Theo Chủ tịch HoREA, thực tiễn giám sát của Quốc hội đã có tác động trở lại, là cơ sở để Trung ương và Bộ Chính trị ban hành "bộ tứ trụ cột", trong đó có các nghị quyết chuyên đề về xây dựng pháp luật và phát triển kinh tế tư nhân. Ở cấp Chính phủ, từ năm 2021 đến nay, không tháng nào không có phiên họp chuyên đề về pháp luật.

Từ những đột phá đó, ông Châu kiến nghị Quốc hội tiếp tục phát huy vai trò giám sát tối cao để tháo gỡ điểm nghẽn thể chế. Đối với thị trường bất động sản đang thiếu nguồn cung và lệch pha phân khúc, ông hoan nghênh định hướng phát triển nhà ở xã hội chỉ để cho thuê, đồng thời đề xuất cần có chính sách riêng cho nhà ở thương mại giá rẻ.

"Để thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư về phát triển nhà giá rẻ, cần có cơ chế cho phép người mua nhà lần đầu được vay tín dụng dài hạn với lãi suất hợp lý, ổn định. Các dự án này không cần ưu đãi về miễn tiền sử dụng đất hay thuế như nhà ở xã hội, nhưng cần cơ chế tín dụng để người dân có thu nhập trung bình, thấp có thể tiếp cận", ông Châu đề xuất.

×