Doanh nghiệp có vốn Nhà nước được trao thêm quyền tự chủ, nâng trách nhiệm

Giảm bớt sự can thiệp từ chủ sở hữu với hoạt động tại doanh nghiệp

Ngày 9/7/2025, tại Phú Thọ, Bộ Tài chính tổ chức Hội thảo lấy ý kiến của các Bộ, ngành, Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước, các tổ chức tín dụng và các cơ quan liên quan đối với 3 dự thảo Nghị định quy định chi tiết Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Luật số 68/2025/QH15).

Theo Bộ Tài chính, ngày 14/6/2025, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Luật số 68/2025/QH15), Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2025.

Các chính sách của Luật được xây dựng trên tinh thần trao quyền nhiều hơn cho doanh nghiệp nhà nước; phân công rõ, phân cấp mạnh trong việc quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; giảm bớt sự can thiệp trực tiếp của cơ quan đại diện chủ sở hữu; tăng cường phân công, phân cấp gắn với kiểm tra giám sát nhằm nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

Đặc biệt là xác định rõ Nhà nước với vai trò là một nhà đầu tư để thực hiện quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ đối với phần vốn góp trong doanh nghiệp bình đẳng với các nhà đầu tư khác, việc quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp được thực hiện thông qua người đại diện chủ sở hữu trực tiếp hoặc người đại diện phần vốn nhà nước.

Theo dự kiến, Luật thay thế Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật số 69/2014/QH13) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026.

Tuy nhiên, với tinh thần kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông tối đa các nguồn lực hiện có của doanh nghiệp nhà nước phục vụ mục tiêu phát triển 8% trong năm 2025, tạo đà tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo, tại Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 11/4/2025, Chính phủ đã thống nhất và chỉ đạo Bộ Tài chính trình Quốc hội đẩy sớm hiệu lực thi hành của Luật từ ngày 1/8/2025.

Để triển khai thực hiện Luật số 68/2025/QH15, Bộ Tài chính đã báo cáo lãnh đạo Chính phủ danh mục văn bản quy định chi tiết thi hành Luật. Để kịp thời ban hành các Nghị định của Chính phủ để có hiệu lực đồng thời cùng với hiệu lực của Luật, Lãnh đạo Chính phủ đã cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong việc xây dựng, ban hành các Nghị định quy định chi tiết Luật.

Các dự thảo Nghị định được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp tại các Nghị định hiện hành, có rà soát, điều chỉnh, bổ sung các nội dung phù hợp với tinh thần Luật số 68/2025/QH15 và thực tiễn khó khăn, vướng mắc trong hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước trong thời gian vừa qua.

Bổ sung quy định về chuyển giao vốn, tài sản doanh nghiệp

Dự thảo Nghị định đã quy định cụ thể về phạm vi vốn đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp, trong đó việc sử dụng các nguồn nội tại của doanh nghiệp được phân cấp mạnh cho HĐTV hoặc Chủ tịch công ty, người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; đơn giản hóa thủ tục trong quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư vốn.

Về Nghị định quy định về giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại, báo cáo và công khai thông tin trong quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Dự thảo có nhiều quy định mới nhằm khắc phục những hạn chế trong công tác giám sát, kiểm tra, đánh giá xếp loại doanh nghiệp.

Cụ thể, việc giám sát, kiểm tra được thực hiện theo 3 cấp: Chính phủ, cơ quan đại diện chủ sở hữu và giám sát nội bộ của doanh nghiệp; hướng dẫn cụ thể việc tổ chức triển khai, trách nhiệm trong giám sát, kiểm tra đối với từng chủ thể giám sát.

Về Nghị định cơ cấu lại vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, Dự thảo Nghị định thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đổi mới, cơ cấu lại và phát triển doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước. Khắc phục những tồn tại, hạn chế, điểm nghẽn thời gian vừa qua và quy định chi tiết các nội giao Chính phủ tại chương IV Luật số 68/2025/QH15.

Cụ thể, kế thừa quy định còn phù hợp về cổ phần hóa doanh nghiệp, đồng thời sửa đổi, bổ sung một số nội dung về phương án sử dụng đất sau cổ phần hóa, việc yêu cầu các doanh nghiệp cổ phần hóa phải thực hiện đăng ký giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán để phù hợp với quy định về quản lý, sử dụng tài sản công, quy định của Luật chứng khoán…

Cơ bản kế thừa các quy định hiện hành về chuyển đổi doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Đồng thời, hướng dẫn cụ thể về giải thể giải thể công ty nông, lâm nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều theo các quy định về xử lý tài chính như các doanh nghiệp khác, sau đó mới xác định các khoản kinh phí còn thiếu đề nghị NSNN hỗ trợ.

Cùng đó, bổ sung quy định xác định giá trị được tạo bởi quyền sử dụng đất thuê hàng năm trong giá khởi điểm… Bổ sung quy định về chuyển giao dự án đầu tư, vốn, tài sản giữa các doanh nghiệp; chuyển giao quyền mua cổ phần, quyền ưu tiên mua cổ phần, quyền mua phần vốn góp để làm cơ sở thực hiện.

×