Sáng 19/5, tại Hội trường Quốc hội, thừa uỷ quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bài Tờ trình của Chính phủ đề xuất Quốc hội về việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế đặc thù tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước.

Theo Chính phủ, tại Nghị quyết 60 của Trung ương khóa XIII nêu rõ việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp, gồm: cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố).

Cấp huyện sẽ kết thúc hoạt động, sau sáp nhập, số lượng đơn vị hành chính giảm từ 63 tỉnh, thành phố còn 34.

Chính phủ nhận định việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, hỗ trợ lẫn nhau để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó đến nay, cả nước có 10 địa phương được hưởng cơ chế đặc thù bao gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TP. Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắc), TPHCM và Cần Thơ đang được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo các luật, nghị quyết riêng của Quốc hội.

Trong số này, có 6 địa phương sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ tổ chức lại chính quyền địa phương theo 2 cấp, gồm: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk (liên quan đến TP Buôn Ma Thuột), TPHCM và Cần Thơ.

Tại Tờ trình, Chính phủ khẳng định, do việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, kết thúc hoạt động cấp huyện dẫn tới thay đổi về ranh giới địa lý, phạm vi quản lý cũng như quy mô dân số, địa vị pháp lý… của các địa phương.

Do đó, Chính phủ đề xuất có quy định chuyển tiếp việc tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đang được thực hiện tại các địa phương thuộc diện sắp xếp. Việc này nhằm đảm bảo tính liên tục, ổn định quy định pháp luật, trong quản lý, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương này.

"Việc duy trì các cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương đang áp dụng, sau khi sáp nhập và sắp xếp đơn vị hành chính 2 cấp sẽ tạo điều kiện để tạo động lực tăng trưởng mới, sức bật cho các địa phương", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu.

Theo ông Thắng, việc đề xuất chuyển tiếp cơ chế đặc thù nhằm tránh tạo khoảng trống pháp lý cho địa phương sau sắp xếp trong xử lý các vấn đề liên quan dự án đầu tư, nghĩa vụ tài chính…

Vì vậy, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép các địa phương sau sáp nhập gồm 5 tỉnh thành là TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Khánh Hòa, Cần Thơ được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù trước đây.

Riêng với các xã, phường mới tương ứng tại địa bàn TP Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) sau sắp xếp cấp đơn vị hành chính cấp phường, xã, Chính phủ đề nghị Quốc hội tiếp tục được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đã được cho phép.

Theo báo cáo của Chính phủ, sau khi việc sắp xếp đơn vị hành chính hai cấp hoàn thành, Chính phủ sẽ tổng kết, đánh giá các cơ chế đặc thù này để điều chỉnh, bổ sung phù hợp thực tế, tình hình mới hoặc luật hóa để áp dụng trong toàn quốc.

Tại báo cáo Thẩm tra về Tờ trình của Chính phủ, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính (Uỷ ban Thường vụ Quốc hội) cho biết, việc cho phép chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, đặc thù tại địa phương sau sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ đơn thuần là mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế, mà còn liên quan đến nhiều mặt về kinh tế, ngân sách. Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ đánh giá tác động chính sách bảo đảm giữ nguyên tắc cân đối thu chi theo đúng Luật Ngân sách Nhà nước.

Bên cạnh đó, có ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị với các thành phố áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù sáp nhập vào các tỉnh, cần xác định lại tỷ lệ điều tiết để hạch toán, phân chia ngân sách Trung ương - địa phương.

Theo Nghị quyết số 60-NQ/TW, ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Trung ương nhất trí sáp nhập 63 tỉnh hiện nay, xuống còn 34 tỉnh, thành phố.

Trong đó 10 tỉnh thành được hưởng cơ chế đặc thù, Hà Nội, Thanh Hoá, Nghệ An và Tỉnh Thừa Thiên - Huế không bị sáp nhập, sẽ thực hiện cơ chế đặc thù theo quy định. Còn các tỉnh, thành như Hải Dương, Quảng Nam, Ninh Thuận, Phú Yên, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và Hậu Giang sẽ được sáp nhập với các địa phương TP. Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hoà, Đắk Lắk, TP. HCM, Cần Thơ không được hưởng cơ chế đặc thù của Quốc hội, được Chính phủ đề xuất chuyển tiếp thực hiện cơ chế đặc thù.

Cụ thể, theo Nghị quyết số 60 của Trung ương Đảng, các tỉnh thành phố sau được hưởng cơ chế đặc thù sẽ thực hiện sáp nhập gồm:
- TP. Hải Phòng sẽ sáp nhập với tỉnh Hải Dương, đặt trụ sở hành chính tại TP. Hải Phòng;
- TP. Đà Nẵng sẽ sáp nhập với tỉnh Quảng Nam, lấy tên là TP. Đà Nẵng, đặt trụ sở tại TP. Đà Nẵng;
- Tỉnh Khánh Hoà sẽ sáp nhập với tỉnh Ninh Thuận, lấy tên là tỉnh Khánh Hoà, trụ sở hành chính đặt tại Khánh Hoà;
- Tỉnh Đắk Lắk sẽ sáp nhập với tinh Phú Yên, lấy tên là Đắk Lắk, trụ sở hành chính đặt tại tỉnh Đắk Lắk;
- TP. HCM sẽ sáp nhập với tỉnh Bình Dương, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, lấy tên là TP.HCM, trụ sở hành chính đặt tại TP.HCM;
- TP. Cần Thơ sẽ sáp nhập với tỉnh Sóc Trắng, tỉnh Hậu Giang, lấy tên là TP. Cần Thơ, trụ sở hành chính đặt tại TP. Cần Thơ.

×