Chiều 1/7, tại TP Sơn La, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hội Làm vườn Việt Nam phối hợp với UBND tỉnh Sơn La tổ chức Diễn đàn "Kết nối sản xuất và thương mại nông lâm sản các tỉnh Tây Bắc".

Tại Diễn đàn, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu đã chỉ ra những điểm yếu đang là rào cản khiến nông sản vùng Tây Bắc chưa thể "vươn mình".

Xây dựng thương hiệu chung cho các sản phẩm chủ lực tỉnh Tây Bắc

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La Cầm Thị Phong cho biết, tỉnh có gần 120.000ha cây ăn quả và cây công nghiệp lâu năm, sản lượng tương ứng đạt 510.000 tấn và 102.000 tấn. Tỉnh đã phát triển mạnh các vùng cây chủ lực như xoài, nhãn, mận, cà phê, chè, và đạt nhiều kết quả ấn tượng so với năm 2016.

Toàn tỉnh hiện có 216 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu, 201 chuỗi cung ứng sản phẩm an toàn, hơn 5.500ha đạt VietGAP, và gần 30.000 tấn cà phê được chứng nhận bền vững. Công tác chế biến và tiêu thụ được đẩy mạnh, thông qua gần 560 cơ sở chế biến, hàng nghìn điểm sấy long nhãn, hệ thống kho lạnh, đưa nông sản vào chuỗi siêu thị lớn và sàn thương mại điện tử.

Tuy nhiên, Sơn La vẫn đối mặt nhiều khó khăn như địa hình dốc, sản xuất phân tán, chi phí cao, biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến năng suất; giống cây chưa đồng đều, tỷ lệ rải vụ thấp; tỷ lệ chế biến sâu và bao bì nhãn mác chưa đáp ứng yêu cầu xuất khẩu; thiếu liên kết hợp đồng bền vững với doanh nghiệp; đất trồng kém bền vững và cơ giới hóa còn hạn chế.

“Hợp đồng doanh nghiệp và nông dân phải có sự bền chắc, nếu có sự vi phạm thì phải có chế tài hợp lý”, bà Phong nói.

Cũng theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Sơn La, định hướng đến năm 2030, tỉnh sẽ ổn định 90.000ha cây ăn quả và 25.000ha cà phê, đẩy mạnh tái canh giống chất lượng cao, tăng tỷ lệ diện tích áp dụng VietGAP, công nghệ tưới tiết kiệm nước, mã số vùng trồng và chế biến sâu. Sơn La đặt mục tiêu trở thành trung tâm chế biến nông sản vùng trung du miền núi phía Bắc.

Tại Diễn đàn, bà Phong kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường giúp tỉnh Sơn La về định hướng, giải pháp phát triển cây ăn quả, cây công nghiệp lâu năm phát triển theo chiều sâu, chuyển sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp gắn với chuyển đổi số, công nghệ cao, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, sản xuất có trách nhiệm, nâng cao hiệu quả, bền vững.

Hỗ trợ cho tỉnh Sơn La tham gia Kết nối xúc tiến thương mại quốc tế; hỗ trợ quảng bá thương hiệu “Trái cây Sơn La” tại các thị trường trọng điểm. Phối hợp tổ chức các đoàn doanh nghiệp Sơn La tham gia hội chợ quốc tế chuyên ngành trái cây (Fruit Logistica Berlin, Asia Fruit Week, SIAL China).

Hỗ trợ cho các doanh nghiệp tham gia hội chợ, triển lãm trong nước và ngoài nước để kết nối tiêu thụ sản phẩm nông sản cho tỉnh.

Nêu khó khăn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên Lò Hồng Phong cho biết, dù đạt được nhiều kết quả tích cực, Điện Biên vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức lớn như: Thiếu liên kết bền vững giữa nông dân và doanh nghiệp, hệ thống logistics còn hạn chế, chế biến sâu và bảo quản sau thu hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển hàng hóa quy mô lớn...

Thời gian tới, ông Phong đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ tỉnh tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi, chương trình đào tạo kỹ thuật canh tác, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế và phát triển thương hiệu nông sản chủ lực như cà phê chè Arabica Điện Biên, chè Shan tuyết Tủa Chùa.

"Các tỉnh Tây Bắc nên đẩy mạnh liên kết vùng nhằm chia sẻ thông tin thị trường, xây dựng các kênh phân phối và thương hiệu chung cho các sản phẩm của khu vực. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ kết nối các hợp tác xã với doanh nghiệp chế biến để phát triển chuỗi giá trị cho các sản phẩm nổi bật như cà phê Sơn La - Điện Biên hay chè Tà Xùa - Tủa Chùa", ông Phong nói.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, chế biến và thương mại nông sản nhằm đưa các nông sản của vùng vươn ra thị trường trong nước và quốc tế.

Lo ngại vấn nạn đội lốt sâm Lai Châu

Sâm được ví như "viên ngọc" quý của tỉnh Lai Châu, tuy nhiên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lai Châu Bùi Huy Phương cho hay, thị trường sâm Lai Châu hiện tại còn hẹp, sản phẩm chưa đa dạng và chế biến chưa sâu. Đáng lo ngại là tình trạng sâm ở một số nước ngoài vận chuyển về Việt Nam đội lốt sâm Lai Châu, lấy thương hiệu sâm Lai Châu tiến triển rất phức tạp, gây ảnh hưởng lớn đến thương hiệu và giá trị của sâm Lai Châu trong mắt người tiêu dùng.

Từ đầu năm 2022 đến nay, các lực lượng chức năng của tỉnh đã xử lý 40 vụ vi phạm, trong đó 37 vụ vi phạm hành chính, tịch thu trên 700 kg củ, thân, lá sâm; xử lý hình sự 3 vụ, tịch thu trên 300 kg sâm.

Để sâm thực sự trở thành sản phẩm chủ lực của tỉnh Lai Châu, mang thương hiệu quốc gia và vươn tầm quốc tế, ông Phương cho rằng, cần xây dựng vườn sưu tập và vườn giống gốc sâm Lai Châu, tiếp tục nghiên cứu dược tính, bổ sung kỹ thuật trồng sâm công nghiệp, công nghệ cao và phòng trừ dịch hại. Khuyến khích hợp tác nghiên cứu quốc tế.

Đầu tư hạ tầng giao thông, điện, viễn thông tại vùng trồng. Rà soát, đề xuất sửa đổi chính sách hỗ trợ để phù hợp với đặc thù đầu tư cao của sâm Lai Châu. Tháo gỡ vướng mắc pháp lý về thuê môi trường rừng và canh tác dưới tán rừng.

Tháo gỡ bất cập trong cấp mã số cơ sở trồng sâm Lai Châu theo quy định tại Nghị định số 06/2019 và Nghị định số 84/2021, đảm bảo hiệu quả và thuận lợi cho cơ quan quản lý ở địa phương và đơn vị sản xuất sâm.

Có cơ chế, chính sách đặc thù riêng cho phát triển sâm Việt Nam nhằm tạo hành lang thông thoáng cho các hoạt động đầu tư, khai thác, chế biến sâm Việt Nam nói chung, sâm Lai Châu nói riêng phù hợp với đặc thù của cây trồng giá trị cao.

Tây Bắc là vùng có nhiều tiềm năng, lợi thế về phát triển nông lâm sản hàng hóa. Giá trị hàng hóa nông sản tham gia xuất khẩu năm 2024 đạt khoảng 245 triệu USD. Một số mặt hàng xuất khẩu tiêu biểu gồm: cà phê hơn 90 triệu USD; chè 22 triệu USD; tinh bột sắn hơn 36 triệu USD; nhãn, xoài khoảng 30 triệu USD; tinh dầu quế khoảng 22 triệu USD.

Ông Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho biết, các sản phẩm như cà phê, chè, cây ăn quả đặc sản đã được phát triển và đạt được nhiều thành tựu. Diện tích trồng cà phê ở Tây Bắc tăng 54% và sản lượng tăng 265% trong 10 năm qua.

Tuy nhiên, ông Doanh lưu ý, tỷ lệ chứng nhận chất lượng sản phẩm vẫn chưa cao bằng các vùng khác. Một trong những khó khăn mà Tây Bắc đang phải đối diện là các tổ hợp sản xuất nông nghiệp mới như cây ăn quả, cây dược liệu đòi hỏi quy trình canh tác và quản lý khác với cây trồng truyền thống. Do đó, các tỉnh Tây Bắc cần có thông tin khoa học, phổ biến kiến thức để nông dân tiếp cận và áp dụng các kỹ thuật mới.

“Cần có sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm. Cần có sự hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan, doanh nghiệp và địa phương để tháo gỡ các khó khăn”, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho biết.

×