Nam Ô là một làng chài cổ nằm bên Vịnh Đà Nẵng với tuổi đời hơn 700 năm. Người làng bao đời nay gắn bó với nghề đánh bắt thủy hải sản và nghề làm nước mắm truyền thống được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây cũng từng là đặc sản nổi tiếng được tiến Vua một thời.

"Giọt tinh tuý" của biển

Theo ông Trần Ngọc Vinh (73 tuổi) – Chủ tịch Hội Làng nghề nước mắm Nam Ô, mọi năm, dịp Tết là thời điểm nước mắm Nam Ô bán chạy nhất. Qua Tết dương lịch thì nhộn nhịp thấy rõ, người xe ra vào tấp nập để vận chuyển hàng hoá đi các tỉnh.

Hiện nay, Hội làng nghề nước mắm Nam Ô có 63 thành viên, trong đó có 3 hợp tác xã, 1 doanh nghiệp. Trung bình mỗi năm, làng nghề sản xuất từ 250-300 tấn cá, cho ra gần 150.000 lít nước mắm các loại. Trong đó mắm Tết chiếm 50% sản lượng mắm cả năm.

Nước mắm ở Nam Ô chỉ dùng nguyên liệu duy nhất từ cá cơm than, được ngư dân địa phương đánh bắt trên vùng biển Đà Nẵng.

Cá cơm tươi được trộn với hạt muối Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) hoặc Cà Ná (Ninh Thuận). Từ khi muối cá đến khi giọt nước mắm thành phẩm phải trải qua quá trình ủ chượp ít nhất 12 tháng.

Hàng chục thùng phuy mắm tại nhà ông Vinh được tập trung muối vào đợt cá tháng Giêng. Đây là thời điểm nguồn cá cơm than ngon nhất, nên sẽ cho ra những giọt nước mắm vô cùng thơm ngon.

Con cá và hạt muối hoà quyện, chín đều, tạo thành một hỗn hợp lỏng có màu nâu, thơm lừng. Người làm mắm sẽ tiến hành chiết lọc, loại bỏ xác cá để chưng cất được những giọt nước mắm nhĩ nguyên chất.

Sau đó để mắm lắng đọng thêm khoảng 10 ngày để bay bớt vị gắt của muối, nhờ đó nước mắm thơm ngon hơn, mặn mà, hậu vị ngọt thanh, để lâu mắm không bị đổi màu.

Ông Vinh phấn khởi nói: "Trung bình mỗi năm gia đình tôi xuất bán 5.000 lít nước mắm, nhờ đó mà ăn nên làm ra. Nghề mắm đã tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương, giúp cuộc sống sung túc hơn. Đặc biệt, vụ mắm Tết là dịp được mong chờ nhất, mắm xuất đi thì bà con có tiền sửa soạn Tết đủ đầy hơn".

Đặc sản tiến Vua hút hàng dịp Tết

Để có nước mắm bán dịp Tết, trước đó 1 năm người dân làng Nam Ô phải muối trữ hàng tấn cá cơm. Đồng thời duy trì sản xuất gối đầu để có mắm bán quanh năm, hoặc lấy ngắn nuôi dài bằng việc làm mắm tôm, mắm tép, rong mứt, hải sản khô các loại.

Gần nhà ông Vinh là cơ sở nước mắm của bà Bùi Thị Hoa (77 tuổi), bà chia sẻ, Tết năm nay nước mắm bán khá hơn năm ngoái, nhiều khách hàng đã liên hệ từ sớm để có mắm biếu làm quà và dùng trong dịp Tết. Với 4 chum mắm đã chín tới, dự kiến Tết Nguyên đán năm nay tôi sẽ xuất bán khoảng 500 lít nước mắm.

Bên cạnh nước mắm, những sản phẩm khác như: mắm ruốc, mắm nêm, tép khô, cá khô, mực khô… cũng được bà Hoa bán rất chạy. Đặc biệt, hải sản khô các loại có giá trung bình 150.000 đồng/kg, được nhiều người đặt mua nhưng số lượng có hạn.

Những ngày cuối tháng 11 Âm lịch, cơ sở nước mắm Hương Làng Cổ của Công ty TNHH Mắm Hồng Hương tất bật lọc mắm, đóng chai, dán nhãn để kịp những đơn hàng phục vụ dịp Tết Quý Mão. Để kích cầu tiêu dùng, công ty thực hiện nhiều chương trình ưu đãi cho khách hàng, thiết kế hộp quà đựng nước mắm Tết.

Giám đốc Công ty TNHH Mắm Hồng Hương – anh Bùi Thanh Phú cho biết: "Tôi chỉ chọn những con cá cơm than còn tươi xanh, kích cỡ đồng đều, không trộn lẫn với tôm cá khác để làm mắm. Nhờ đó mà những giọt nước mắm thành phẩm có màu đỏ đẹp, vị mặn mà, hậu vị ngọt, thơm nồng và độ đạm cao".

Anh Phú trộn cá theo tỷ lệ 3 cá: 1 muối và ủ chượp trong chum theo phương pháp truyền thống từ 12-18 tháng. Anh áp dụng công nghệ đóng gói hiện đại và đầu tư thiết kế kiểu dáng, bao bì bắt mắt, nhãn mác rõ ràng để nâng cao giá trị sản phẩm, đáp ứng thị hiếu của khách hàng.

Vào dịp cận Tết, anh thuê thêm nhiều nhân công thời vụ để đẩy nhanh tiến độ sản xuất. Hiện tại, hơn 1.000 lít nước mắm đã được khách hàng đặt trước để làm quà biếu, tặng dịp cuối năm. Dự kiến công ty sẽ cung cấp cho thị trường Tết 2023 hơn 8.000 lít nước mắm. Được biết, doanh thu dịp Tết năm 2022 của công ty anh Phú đạt hơn 500 triệu đồng.

Trải qua biết bao nhiêu thăng trầm, sản phẩm nước mắm Nam Ô giờ đây đã trở thành thương hiệu uy tín, đặc sản nổi tiếng được mọi người chọn mua làm quà. Và một mùa xuân nữa lại về, những giọt nước mắm tinh tuý từ biển hứa hẹn sẽ đem đến cho người dân làng Nam Ô một cái Tết ấm no, đủ đầy.

×