Sứa là con gì, chế biến sứa biển thành đặc sản bình dân

Một buổi sáng tháng 2/2019, anh Lê Bang đi thể dục dọc biển ở thôn Hà Lợi Trung nằm ngay trước mặt nhà mình. Bất ngờ anh Bang bắt gặp hàng ngàn con sứa dạt vào nằm dọc bờ biển, không ai đoái hoài.

Sinh ra và lớn lên ở vùng biển bãi ngang, sứa biển không lạ lẫm gì với anh Bang. Thế nhưng, hôm đó, như cơ duyên trời định, một suy nghĩ loé lên trong đầu anh: “Mình đi ăn đám cưới, đám giỗ… được đãi món nộm sứa. Tại sao mình không chế biến sứa ăn liền, vừa giúp gia đình có thu nhập, vừa để bà con ngư dân có việc làm”.

Câu hỏi ấy cứ văng vẳng trong đầu anh Bang. Lên mạng tìm hiểu, anh Bang thấy sứa biển ăn liền đã được sản xuất nhiều, đặc biệt ở các tỉnh, thành phía Bắc nước ta.

Sau khi bàn bạc, được sự gật đầu của vợ là chị Trần Thị Minh (SN 1984), người đàn 42 tuổi khăn gói lên đường ra nhiều tỉnh phía Bắc “tầm sư” học nghề chế biến sứa biển. Thế nhưng, con đường học nghề của Bang lắm chông gai vì các chủ cơ sở, công ty chế biến sứa giấu nghề.

Mãi đến năm 2021, trong một lần tình cờ, bạn của anh Bang giới thiệu anh đến tỉnh Thanh Hoá gặp người đàn ông tên Thực – chủ một công ty chế biến sứa biển. Được sự giới thiệu của người quen, ông Thực đồng ý truyền nghề cho anh Bang.

Đầu năm 2022, khi mùa sứa biển ở Quảng Trị bước vào chín vụ, ông Thực cùng nhân viên công ty vào tận nhà anh Bang để hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, chế biến sứa biển.

Với đầu óc nhạy bén, ham học hỏi, anh Bang tiếp thu kỹ thuật rất nhanh và sau đó bước vào thực hành ngay.

Trong năm đó, dù mới bước vào nghề nhưng anh Bang đã sản xuất, chế biến được 20 tấn sứa thành phẩm. Đa phần sản phẩm của anh Bang được người thầy của mình bao tiêu.

Viết tiếp thành công, năm 2023 anh Bang tăng sản lượng lên 30 tấn thành phẩm, năm 2024 là 40 tấn. Năm nay (2025), anh Bang tăng sản lượng lên 85 tấn sứa thành phẩm, trong đó có 55 tấn chế biến sâu, đóng gói, xuất bán khắp cả nước. Sản phẩm sứa biển ăn liền của anh Bang được UBND tỉnh Quảng Trị công nhận đạt OCOP 3 sao vào năm 2024.

Thu nhập cao, tạo việc làm cho lao động nông thôn

Dẫn chúng tôi ra bờ biển trước mặt nhà, anh Bang cho biết mùa sứa biển ở Quảng Trị bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 4 hàng năm. Ngư dân vùng biển bãi ngang dùng tàu nhỏ ra khơi cách bờ chừng 1 hải lý, dùng lưới đánh bắt sứa.

Khi anh Bang chưa sản xuất, chế biến, sứa biển nhiều nhưng ngư dân đánh bắt hạn chế vì thị trường tiêu thụ chủ yếu ở chợ truyền thống, bán không được nhiều.

Sau khi anh Bang sản xuất, chế biến sứa biển, ngư dân đánh bắt bao nhiêu được tiêu thụ bấy nhiêu. Với giá 2.000 đồng/kg sứa tươi, nhiều ngư dân kiếm được 50 triệu đồng đến 120 triệu đồng/vụ sứa khi bán cho anh Bang.

Được chính quyền địa phương tạo điều kiện, anh Bang xây dựng kho xưởng ngay sát bờ biển. Ngư dân đánh bắt sứa đưa vào bờ được anh Bang thu mua, trả tiền tươi.

Sau đó, hàng chục công nhân thời vụ của anh Bang sẽ rửa sạch sứa, dùng dao cắt phần chân con sứa ra riêng. Sứa là sinh vật biển chứa rất nhiều nước nên phần thân sứa được đưa vào máy cắt thành lát nhỏ trước khi đưa vào máy quay ly tâm để tách nước.

Cũng theo anh Bang, con sứa tiết ra một loại chất nhầy đặc biệt, nếu tiếp xúc, da con người sẽ bị bỏng nặng. Vì vậy, anh Bang luôn trang bị cho nhân công của mình đồ bảo hộ. Khi chẳng may bị bỏng sứa, anh Bang dùng nước bò húc rửa, sau đó bôi kem đánh răng lên vết thương.

Sau khi máy ly tâm quay từ 8 đến 10 tiếng đồng hồ, công nhân vớt sứa đưa vào bể ngâm muối. Công đoạn ngâm muối sứa biển được xem là quan trọng và khó nhất, bởi nó quyết định đến độ giòn, ngon của sứa. Hơn nữa, nếu ướp muối sứa không đạt tỷ lệ chuẩn sẽ khiến tỷ lệ hao hụt tăng lên, ảnh hưởng lợi nhuận.

Tiếp theo quá trình ngâm muối là ngâm sứa vào bể nước ngọt trước khi 3 lao động thường xuyên đóng gói thành phẩm với tên "Sứa Bang Thuỷ".

Công đoạn đóng gói thành phẩm vô cùng đặc biệt. Mỗi gói sứa với cân nặng 0,5kg thì một nửa trong đó là hỗn hợp nước ngọt, dấm, gạo nếp, đường, muối tinh… theo tỷ lệ nhất định.

Hỗn hợp này rất quan trọng nhằm bảo quản sứa trong vòng 3 tháng. Công đoạn khó này được xem là bí quyết thành công của anh Bang.

Theo anh Bang, từ 10kg sứa biển tươi, sau nhiều công đoạn chế biến, anh chỉ thu về được 1kg thành phẩm. Mỗi kg sứa thành phẩm anh Bang chỉ lãi được 5.000 đồng.

“Tôi đã đầu tư khoảng 1 tỷ đồng để mua sắm máy móc, thiết bị, thuê nhân công… Sản xuất, chế biến sứa với số lượng nhiều thì mới có đồng ra, đồng vào và tái đầu tư, không phải là chuyện đơn giản” – anh Bang chia sẻ.

Thời gian tới, anh Bang dự định sản xuất, chế biến ruốc biển. Đây là sinh vật được ngư dân tỉnh Quảng Trị khai thác nhiều vào mùa hè, sản lượng rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay ngư dân chỉ biết phơi khô ruốc biển. Anh Bang muốn chế biến, đóng gói ruốc biển tươi ngon như với sứa biển.

Ông Võ Đắc Hoá – Chủ tịch UBND huyện Gio Linh cho biết, không chỉ là nông dân tiêu biểu sản xuất kinh doanh giỏi, tạo việc làm cho nhiều lao động và ngư dân trong vùng, anh Bang còn là trưởng thôn có uy tín, nhận được nhiều giấy khen, bằng khen của Đảng, Nhà nước.

Sứa biển là động vật thâm mềm, ăn tốt cho sức khỏe nếu chế biến đúng cách

Sứa biển là một loài động vật nhuyễn thể, không xương, dạng hình dù, thân mềm, xung quanh có nhiều xúc tu dùng để bắt mồi.

Trên xúc tua của sứa biển có chứa chất độc có thể gây ngứa, thậm chí là bỏng da. Khi di chuyển, chúng co bóp dù rồi từ từ đẩy nước ra khỏi lỗ miệng và tiến về phía ngược lại. Sứa sở hữu cơ thể trong suốt, đặc biệt chứa tới 98% cơ thể là nước, thích nghi nhiều nhất ở các vùng biển nhiệt đới trong đó có biển Việt Nam.
Sứa được chế biến thành nhiều món ăn như nộm, xào, bún cá sứa…
Sứa biển là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, ăn tốt cho sức khỏe. Làm sạch và chế biến sứa biển đúng cách, an toàn, sẽ là nguyên liệu chính để làm nên nhiều món ăn ngon, hấp dẫn, đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể và bảo vệ sức khỏe tốt hơn

×