Mới đây, một clip 3 phút quay lại cảnh Sinh hoạt dưới cờ với chủ đề "Giá trị yêu thương" diễn ra tại một trường học "gây bão" lời khen, chia sẻ trên mạng. Clip có nội dung: "Đây là cách xử lý với học sinh cá biệt của trường... Quá khoa học, quá tinh tế. Chắc hẳn cậu học sinh này suốt đời không quên được".

Cụ thể, một người phụ nữ (được chia sẻ là một báo cáo viên) đã đứng trên bục ở sân trường hỏi một nam sinh mấy câu như "Ngày sinh của mẹ con chắc con cũng không nhớ? Bố con thích ăn gì nhất? Con biết vì sao cô mời con lên đây rồi chứ? Có thể cô hỏi câu này khiến con rất đau lòng, con có thể không trả lời cô cũng được. Bố con mất bao lâu rồi? Năm con bao nhiêu tuổi? Mình mẹ của con nuôi mấy anh em?".

Sau đó người này giảng giải cho nam sinh: "Mình thiệt thòi hơn các bạn khác. Mẹ mình vất vả hơn những người mẹ khác vì vừa làm mẹ vừa làm bố. Cô nghĩ con hãy cố gắng làm điểm tựa cho mẹ. Bố không ở bên con nhưng vẫn dõi theo con. Con hãy cố gắng sống tử tế hơn vì điều đó. Các bạn dành cho em ấy một tràng pháo tay"…

Điều đáng nói, cuộc trò chuyện này diễn ra trước toàn trường và nam sinh này trong suốt cuộc trò chuyện đều cúi gằm mặt nhưng vẫn trả lời nghiêm túc các câu hỏi của cô.

Nhiều người bình luận đây là cách làm hay, tinh tế, khoa học nhưng cũng có ý kiến cho rằng không nên giáo dục học sinh công khai trước toàn trường. 

Mục đích tốt, cách làm không ổn

Trao đổi với PV báo Dân Việt về clip trên, Tiến sĩ Giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền, cố vấn giáo dục mầm non và phổ thông, nêu quan điểm: "Tôi rất trân trọng sự quan tâm giáo dục học sinh của cô, không chỉ với em học sinh đứng lên bục mà còn các em học sinh khác. Các câu nói của cô cũng thể hiện rõ mong muốn tích cực cho học sinh, không có la mắng, chỉ trích.

Mục đích này rất tốt. Là người từng làm hiệu trưởng, tôi cũng rất yêu thương các em học sinh của mình và buồn khi thấy các em chưa trân quý bản thân, chưa thấu hiểu sự vất vả, tấm lòng của thầy cô, cha mẹ. Vì vậy, tôi cũng không phớt lờ khi thấy các em trượt dài trong những hành vi và thói quen gây hại cho các em. Tuy nhiên, tôi chưa từng làm như cách trong clip: uốn nắn công khai cá nhân học sinh trước mặt các học sinh khác (trừ trường hợp vi phạm tập thể) chứ đây còn đưa ra toàn trường.

Việc làm của cô giáo trước hết vi phạm về quyền riêng tư của học sinh. Tôi không rõ học sinh này đã vi phạm gì, lỗi đó lớn mức nào nhưng dù lớn ra sao, hình thức kỷ luật thế nào thì cũng là nội bộ Ban Giám hiệu, giáo viên, phụ huynh và em học sinh được biết với nhau chứ không phải mang công khai.

Nếu lỗi có liên quan đến học khác thì gia đình và học sinh khác sẽ được thông tin nhưng những người không liên quan thì không có quyền biết. Nếu lỗi ảnh hưởng toàn trường thì nhà trường cũng chỉ tóm tắt vụ việc nhưng không nêu tên cụ thể học sinh, bài học rút ra, lưu ý, cảnh báo cho tất cả học sinh...".

Theo Tiến sĩ Giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền, hành động phê bình công khai học sinh trung học gây ra:

1. Ảnh hưởng tiêu cực đến lòng tự trọng và sự phát triển bản sắc cá nhân của học sinh

Tuổi trung học là giai đoạn học sinh đang hình thành bản sắc cá nhân và phát triển lòng tự trọng. Việc bị khiển trách công khai trước toàn trường có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến lòng tự trọng, khiến học sinh cảm thấy xấu hổ, tự ti, hoặc bị xa lánh. Nghiên cứu chỉ ra rằng sự xấu hổ công khai có thể làm suy giảm lòng tự trọng và tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu.

2. Hiệu ứng kỳ thị và áp lực xã hội

Khi bị phê bình công khai, học sinh có thể bị dán nhãn tiêu cực ("nghịch ngợm," "hư hỏng") và bị bạn bè hoặc giáo viên đối xử khác biệt. Điều này dẫn đến việc các em cảm thấy bị cô lập hoặc bị bắt nạt, từ đó tăng nguy cơ hành vi chống đối xã hội.

3. Phản ứng tâm lý chống đối và hành vi tiêu cực

Học sinh tuổi trung học có xu hướng nhạy cảm với quyền lực và sự kiểm soát. Sự phê bình trước đám đông có thể khiến các em cảm thấy bất công, dẫn đến tâm lý phản kháng hoặc biểu hiện hành vi tiêu cực hơn. Thuyết Tự Quyết (Self-Determination Theory) giải thích khá sát điều này, mọi người có thể đọc thêm: môi trường kiểm soát chặt chẽ, thiếu tôn trọng sự tự chủ của học sinh, làm giảm động lực học tập và tăng khả năng nổi loạn của các em.

4. Hệ quả với mối quan hệ thầy trò và tạo nên văn hoá thiếu tin tưởng trong nhà trường

Việc khiển trách công khai có thể phá vỡ lòng tin giữa học sinh và giáo viên/hiệu trưởng. Học sinh có thể cảm thấy bị phản bội hoặc không được tôn trọng, dẫn đến giảm hiệu quả giao tiếp và hỗ trợ từ phía nhà trường.

6. Hiệu quả giáo dục không đạt được

Việc phê bình trước toàn trường không những không giúp cải thiện hành vi mà còn khiến học sinh cảm thấy xấu hổ hoặc giận dữ, làm giảm khả năng học hỏi từ sai lầm của mình.

Vì vậy, Tiến sĩ Huyền cho rằng, thay vì phê bình công khai, giáo viên và hiệu trưởng nên sử dụng các hình thức hỗ trợ cá nhân như trao đổi riêng, cố vấn, hoặc thiết lập kế hoạch hành động cùng học sinh; Xây dựng môi trường học đường tích cực giúp học sinh cảm thấy an toàn, được tôn trọng và có cơ hội sửa sai một cách xây dựng. Hành trình làm giáo dục đòi hỏi sự kiên trì, bao dung, đồng cảm lớn của người giáo viên. Mong rằng chúng ta không vì cách làm sai mà ảnh hưởng đi mục đích tốt đẹp của mình.

×