Từ trung tâm xã Ngọc Chiến theo tỉnh lộ 109 đi huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái, khi đến cánh đồng Mường Chiến (bản Mường Chiến, xã Ngọc Chiến) đánh mắt theo hướng bên phải nhìn lên bản du lịch cộng đồng Nà Tâu, có một thân cây khổng lồ đứng sừng sững như cột chống trời. Tò mò, chúng tôi dừng lại dò hỏi người dân bên đường mới biết đây là cây sa mu nghìn năm tuổi ở bản Nà Tâu, xã Ngọc Chiến.

Chúng tôi di chuyển lại gần, cây sa mu khổng lồ nằm cạnh một nhà văn hóa. Trước mặt cây này có một ngôi miếu thờ, mái lợp bằng tấm fibro xi măng, xung quanh được xây kiên cố. Tại đây, chúng tôi gặp một vài em học sinh đang đá bóng. Hỏi về cây khổng lồ, có một cháu bảo đây là "cây thần" của bản. Các chú muốn biết thì di chuyển lên ngã ba hỏi bác Tòng Văn Hưởng, Bí thư chi bộ sẽ rõ.

Nhà ông Hưởng nằm cách gốc "cây thần" khoảng 50 bước chân. Ông Hưởng nói: Đây là cây sa mu. Tôi chưa đo, nhưng bằng mắt thường quan sát thì cây có chu vi khoảng 10m, chiều cao trên 50m. Cây đã được nhà khoa học đến đây nghiên cứu và bảo có tuổi đời lên đến nghìn năm. Cây sa mu được người dân trong bản gọi là "cây thần"

Theo ông Hưởng, bản Nà Tâu có 273 hộ, 100% là đồng bào dân tộc Thái Trắng. Hàng năm, cứ đến ngày mùng 7 Tết, mỗi hộ đóng góp một ít tiền và cử một người cùng thầy mo ra ngôi miếu để cúng "cây thần". Lễ vật để cúng dâng lên "cây thần" gồm" 1 con lợn nặng từ 80 - 100kg; 1 con chó nặng khoảng 10kg; 1 con gà màu trắng, 1 con gà màu đỏ (1 trống, 1 mái). Sau khi thức ăn nấu chín, mọi người giúp nhau chuẩn bị mâm cỗ bê ra miếu cùng thầy mo để làm lý dâng cho "cây thần".

Ông Hưởng tiết lộ: Bài cúng của thầy mo chủ yếu xin "cây thần" bảo vệ, che chở cho người dân trong bản được khỏe mạnh, hạnh phúc, mùa màng tươi tốt bội thu. Cầu cho những con cháu trong bản đi học, đi làm ăn xa "thuận buồm xuôi gió". Sau ngày mùng 7 Tết dâng lễ vật cho "cây thần" xong, người dân mới ra khỏi bản để lao động, làm ăn...

"Từ khi sinh ra, "cây thần" này đã to như vậy rồi. Tôi cũng chỉ nghe các cụ kể lại thôi. Nếu nhà báo muốn tìm hiểu sâu hơn thì tôi dẫn đi gặp ông Cà Văn Pỏm - già làng của bản", ông Hưởng bảo. Nói xong, chúng tôi đi lên nhà ông Pỏm.

Ông Pỏm sinh năm 1928, năm nay bước sang tuổi 92, 51 tuổi Đảng, nhưng nom người vẫn rất khỏe. Dẫn chúng tôi đi xem "cây thần", 1 bước sải chân của ông bằng 2 bước chân của chúng tôi. Ông bảo: "Tôi nghe ông cụ kể lại rằng: Trước đây, khu vực này rừng rậm lắm, hổ, gấu rất nhiều. Bản Nà Tâu lúc đấy chỉ có 7 hộ dân sinh sống. Ban đêm, nghe thấy tiếng hổ gầm gừ vọng lại từ gốc cây sa mu về bắt trâu, bò nên bà con rất sợ.

Thấy vậy, một số già làng trong bản đã tìm đến thầy mo cúng để xin tổ tiên bảo vệ người dân khỏi đàn hổ. Sau khi cúng, tổ tiên bảo rằng cây sa mu có thần sinh sống. Bà con muốn xua đuổi đàn hổ đi nơi khác thì phải lập miếu thờ để thần bảo vệ. Sau khi lập miếu thờ, bà con không còn nghe thấy hổ gầm gừ nữa. Từ đó, người dân tích cực khai phá ruộng lúa, trâu, bò càng ngày càng đông, cuộc sống no ấm dần dần".

Ông Pỏm nói thêm: "Cây thần" này rất thiêng. Thời chống Pháp, chống Mỹ, các thanh niên trong bản trước khi lên đường đánh giặc đều xin cây thần bảo vệ nên ai cũng sống sót trở về đoàn tụ với gia đình. Cả bản có 60 cựu chiến binh đi lính về, chỉ có 2 người bị thương nhẹ".

Tiếp tục câu chuyện kỳ bí về "cây thần" với ông Pỏm, chúng tôi được biết, những người trong bản khi mất, đem đi chôn cất không được đi qua trước mặt cây thần. Nếu đi qua, các hộ dân sinh sống gần "cây thần" được bản giao bảo vệ miếu thờ thần sẽ không ăn, không ngủ được trong nhiều ngày liền. Nên khi đem người mất đi chôn phải đi đường vòng và tránh xa "cây thần".

Theo tìm hiểu, cây sa mu là loại gỗ quý hiếm thuộc nhóm IA trong danh sách các nhóm gỗ quý ở Việt Nam. Hiện nay, cấp ủy, chính quyền xã Ngọc Chiến đang vận động nhân dân xã hội hóa xây dựng khu tâm linh cây sa mu bản Nà Tâu để góp phần đánh thức tiềm năng du lịch ở nơi đây.

×