Dự án xây dựng Nhà máy thủy điện La Ngâu (huyện Tánh Linh) 16 năm qua vẫn nằm trên giấy, kéo thêm hồ chứa nước La Ngà 3 chứa 470 triệu m3 không thể thực hiện vì vướng thủy điện. Không đủ nguồn nước tưới, đã khiến gần 200.000 ha đất nông nghiệp ở tỉnh Bình Thuận luôn trong tình trạng "chết khát"!

Giằng co 16 năm giữa thủy điện và hồ thủy lợi La Ngà 3 

Ngày 29/10, trao đổi với PV Báo Nông thôn Ngày nay/ Dân Việt, ông Dương Văn An, Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận cho biết đã ký Văn bản số 271 gửi Thủ tướng Chính phủ. Trong đó kiến nghị ưu tiên xây dựng hồ La Ngà 3, điều chỉnh dự án thủy điện La Ngâu từ vị trí trong lòng hồ sang vị trí sau công trình La Ngà 3 để bảo đảm sự phát triển bền vững của Bình Thuận.

Sở dĩ Bình Thuận có Văn bản này, bởi ngày 8/10/2021, Bộ Công Thương có Tờ trình số 6277/TTr-BCT về việc phê duyệt Đề án Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2021-2030, có xét đến năm 2045 (Quy hoạch điện VIII) lên Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó có Nhà máy thủy điện La Ngâu 46MW. Nếu tờ trình này được phê duyệt, hồ thủy lợi La Ngà 3 sẽ không thể xây dựng vì thủy điện La Ngâu sẽ nằm trọn trong lòng hồ.

Có thể nói, câu chuyện pháp lý này này đã kéo dài 16 năm qua giữa dự án thủy lợi chứa 470 triệu m3 và thủy điện có công suất 46MW ở Bình Thuận.

Theo Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận (Sở NNPTNT), hồ La Ngà 3 được các cơ quan chức năng quy hoạch từ năm 2007. Còn thủy điện La Ngâu đến tháng 1/2008 được UBND tỉnh Bình Thuận cấp giấy chứng nhận đầu tư. Thế nhưng, sau khi triển khai một số hạng mục phụ, công trình thủy điện La Ngâu ngừng hoàn toàn từ năm 2010 đến nay và tòa nhà điều hành hiện bỏ hoang…

Trong khi đó, Dự án hồ La Ngà 3 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Chiến lược thủy lợi Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quyết định số 33/2020, trong các quy hoạch được phê duyệt của Bộ NNPTNT).

Tư cơ sở trên, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 7 (Bộ NNPTNT) được giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư Dự án hồ La Ngà 3. Hiện đã thực hiện xong các bước lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, chuẩn bị trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Tháng 9/2021, dự án đã được Thủ tướng Chính phủ bố trí vốn thực hiện nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 – 2025.

Ngoài ra, Bộ NNPTNT cũng có văn bản đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ, phân bổ vốn đầu tư trung hạn cho công trình này là 1.500 tỷ đồng…

Đầu tháng 10/2021, UBND tỉnh Bình Thuận có công văn gửi Bộ Công Thương, đề nghị xem xét điều chỉnh Dự án thủy điện La Ngâu nhưng chưa được chưa được chấp thuận.

Trước tình hình này, ngày 25/10 vừa qua, ông Dương Văn An, Bí thư Tỉnh ủy đã thay mặt Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Thuận ký Văn bản số 271 gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành báo cáo các nội dung liên quan đến hồ La Ngà 3.  

Trong đó, Tỉnh ủy Bình Thuận đề nghị: "Ưu tiên xây dựng hồ chứa nước La Ngà 3, xem xét điều chỉnh dự án thủy điện La Ngâu trong danh mục các công trình thủy điện tại dự thảo Quy hoạch điện VIII từ vị trí trong lòng hồ công trình thủy lợi hồ La Ngà 3 (sử dụng nguồn nước trực tiếp từ suối Đa Mi, xây dựng công trình để phát điện) sang vị trí sau công trình thủy lợi hồ La Ngà 3 (sử dụng nguồn nước xả từ hồ La Ngà 3 để phát điện) với quy mô công suất từ 35 - 40 MW". 

"Tính hiệu quả kinh tế của việc xây dựng hồ La Ngà 3 rất cao, tác động lớn đến đời sống kinh tế - xã hội không chỉ cho tỉnh Bình Thuận mà còn cho các tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu - Đồng Nai. Hàng chục vạn người dân được hưởng lợi, nhất là trong bối cảnh dự báo nguồn cung cấp nước ngọt trong tương lai sẽ thiếu hụt trầm trọng và tỉnh Bình Thuận là một trong những tỉnh khô hạn nhất nước…", Tỉnh ủy Bình Thuận nhấn mạnh.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ủng hộ hồ La Ngà 3

Vừa qua Bộ NNPTNT đã có Công văn số 6021 gửi Bộ Công Thương góp ý Quy hoạch điện VIII trong tháng 9/2021. Trong đó nói rõ: "Không đưa công trình thủy điện La Ngâu vào Quy hoạch điện VIII, vì có vị trí xây dựng chồng lấn vị trí dự kiến xây dựng hồ chứa thủy lợi La Ngà 3…".

Trở lại nhiều năm trước, năm 2005 dự án thủy điện La Ngâu được UBND tỉnh Bình Thuận chấp thuận chủ trương lập thủ tục đầu tư thì Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng đã không đồng ý. Việc này thể hiện qua 2 Công văn số 3608/2007 và 3539/2009, đề xuất Bộ Công Thương không đưa thủy điện La Ngâu vào quy hoạch thủy điện nhỏ, vì trùng lắp vị trí hồ thủy lợi La Ngà 3.

Như vậy, "cuộc chiến pháp lý" giữa dự án thủy lợi và thủy điện trên kéo dài đến nay vẫn chưa dừng. Dù trước đó các vị lãnh đạo Trung ương và có cả 2 Phó Thủ tướng Chính phủ về làm việc tại Bình Thuận và đã chỉ đạo hướng giải quyết.

Cụ thể, tháng 5/2018, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng vào và sau đó chỉ đạo Bộ NNPTNT, Bộ Công Thương theo chức năng quản lý nhà nước được giao chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Bình Thuận và các cơ quan liên quan rà soát, điều chỉnh các quy hoạch liên quan đến các hồ thủy lợi và hồ thủy điện trên lưu vực sông La Ngà. Xác định các công trình không còn phù hợp với thực tế để đưa ra khỏi quy hoạch, công trình cần bổ sung vào quy hoạch để đầu tư giai đoạn tới. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng lưu ý: ưu tiên đầu tư các hồ chứa nước có dung tích lớn, đa mục tiêu, nhằm đảm bảo nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và sinh hoạt trong khu vực.

Đến tháng 10/2019, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cũng về Bình Thuận dự họp, đồng thời giải quyết những kiến nghị của tỉnh hướng giải quyết 2 dự án. Phó Thủ tướng chỉ đạo đưa dự án thủy điện La Ngâu ra khỏi quy hoạch điện, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15/11/2019. Đồng thời lập dự án và chuẩn bị các thủ tục để triển khai công trình hồ chứa nước La Ngà 3 theo quy định của pháp luật về đầu tư công.

Thế nhưng, đến nay đã hơn 2 năm, dự án thủy điện La Ngâu vẫn được nằm trong dự thảo Quy hoạch điện VIII trình Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 29/10, trao đổi với PV, Sở NNPTNT tỉnh Bình Thuận cho biết, ngay khi dự án thủy điện La Ngâu được chấp thuận chủ trương, lập thủ tục đầu tư xây dựng vào năm 2005, ở khẩu thẩm định, lấy ý kiến các bộ, ngành Trung ương và sở, ngành ở tỉnh Bình Thuận: Có nhiều ý kiến không đồng ý. Trong Văn bản số 663/2007 của Sở Công nghiệp Bình Thuận (hồi chưa tách sở) nói về kết quả thẩm định, thiết kế cơ sở dự án thủy điện La Ngâu, là không phù hợp với quy hoạch phát triển thủy lợi lưu vực La Ngà.

Vì vậy, Bộ Công Thương đã có Văn bản số 7019/2008 đề nghị chủ đầu tư cần làm việc với Bộ NNPTNT và các cơ quan liên quan để lấy ý kiến thống nhất bằng văn bản về vấn đề trùng lặp quy hoạch. 

Theo lãnh đạo tỉnh Bình Thuận, hiện các cụm công nghiệp ở Đông Hà - Đức Linh đã thu hút các tập đoàn đầu tư lớn trên thế giới. Các KCN Tân Đức, Sơn Mỹ I, II ở Hàm Tân đang khởi động ở các bước khác nhau trong sự chờ đợi đến lúc có nước. Nếu hồ La Ngà 3 không được xây dựng thì các KCN này sẽ không đủ nguồn nước hoạt động.

Điều quan trọng khác là các huyện Hàm Thuận Nam, Hàm Tân, Thị xã La Gi đều có thể xem là vùng khô hạn. Thực tế, tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp của 5 huyện, thị này gần 200.000 ha nhưng đến năm 2020, chỉ có 20.000 ha chủ động nước tưới, tức chỉ chiếm khoảng 10% diện tích. Nông nghiệp ở đây không phát triển nên đời sống người dân chưa thoát khó khăn, dù chính quyền có nỗ lực hết sức...

Nếu hồ La Ngà 3 được xây dựng và hoạt động với dung tích 470 triệu m³ , sẽ đóng vai trò dự trữ và san sẻ nước cho toàn vùng phía nam tỉnh Bình Thuận. Nếu Trung ương xem xét chấp thuận kiến nghị của Tỉnh ủy Bình Thuận, là tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế - xã hội, hàng vạn nông dân trong vùng dự án có cơ hội đổi đời.

×