TP.HCM không chỉ là trung tâm kinh tế lớn nhất của đất nước mà còn đóng vai trò tiên phong trong việc phát triển kinh tế tư nhân, góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế quốc dân.

Với sự hỗ trợ từ các chính sách và môi trường đầu tư thuận lợi, các doanh nghiệp tư nhân tại TP.HCM đã không ngừng phát triển và vươn mình mạnh mẽ.

Nhân kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Dân Việt đã có cuộc phỏng vấn GS-TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế TP.HCM xung quanh vấn đề làm thế nào để kinh tế tư nhân có thể phát triển và trở thành động lực của nền kinh tế.

Kinh tế tư nhân - động lực quan trọng của sự phát triển kinh tế

PV: Thưa GS-TS Võ Xuân Vinh, ông đánh giá như thế nào về vai trò của kinh tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay nói chung và của TP.HCM nói riêng?

GS-TS Võ Xuân Vinh Kinh tế tư nhân ở Việt Nam, với gần một triệu doanh nghiệp và khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia, góp phần tạo ra hơn 40 triệu việc làm và chiếm hơn 82% lực lượng lao động.

Về mặt đóng góp, kinh tế tư nhân hiện nay không chỉ tạo ra khoảng 51% GDP mà còn đóng góp hơn 30% ngân sách nhà nước, minh chứng cho sức mạnh kinh tế và tính linh hoạt của mô hình này.

Riêng tại TP.HCM, với 77% cơ cấu kinh tế đến từ khu vực tư nhân, trong đó vốn đầu tư ngoài nhà nước chiếm 67,8%, cho thấy thành phố luôn là điểm nóng thu hút nguồn lực đầu tư và đổi mới sáng tạo. Cơ cấu này không chỉ thúc đẩy quá trình chuyển đổi số mà còn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, mở rộng sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, từ đó tạo ra môi trường kinh doanh đa dạng và bền vững.

Kinh tế tư nhân được đánh giá là động lực quan trọng của sự phát triển kinh tế ở Việt Nam nói chung và của TP.HCM nói riêng, góp phần cân bằng giữa các thành phần kinh tế, giảm bớt sự lệ thuộc vào khu vực nhà nước, đồng thời tạo đà cho những cải cách về đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế..

Thưa GS-TS Võ Xuân Vinh, so với một số quốc gia trong khu vực, kinh tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay có điều gì đáng chú ý?

-Trong bối cảnh chuyển đổi và hội nhập kinh tế toàn cầu, kinh tế tư nhân tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng, chiếm khoảng 51% GDP và sử dụng hơn 82% lực lượng lao động. Tuy nhiên, cơ cấu kinh tế tư nhân vẫn chủ yếu gồm hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp nhỏ.

Trong khi đó, tại một số quốc gia ASEAN như Indonesia, Thái Lan và Singapore, khu vực tư nhân không chỉ đóng góp tỷ trọng GDP tương đương (khoảng 60% hoặc cao hơn), mà còn có cơ cấu phát triển mạnh với tỷ lệ doanh nghiệp lớn cao hơn. Những doanh nghiệp này đóng vai trò dẫn dắt chuỗi giá trị, giúp tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao khả năng hội nhập quốc tế.

Ngoài ra, tại các nền kinh tế phát triển, doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) thường nhận được hỗ trợ tốt hơn về tài chính, công nghệ và tiếp cận thị trường, từ đó đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số và gia tăng giá trị. Với Việt Nam, gần đây, Tổng bí thư Tô Lâm đã có bài phát biểu về vai trò kinh tế tư nhân trong thời gian tới, trong đó xác định kinh tế tư nhân sẽ là động lực phát triển của nền kinh tế…

Nhìn từ góc độ chính sách, thưa GS-TS Võ Xuân Vinh, ông đánh giá như thế nào về những động thái mới của Nhà nước nhằm hỗ trợ kinh tế tư nhân?

-Những chính sách hỗ trợ kinh tế tư nhân được triển khai gần đây đã tạo ra tác động sâu rộng và căn bản đối với sự phát triển của khu vực. Việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, giảm thiểu rào cản hành chính và tạo sân chơi bình đẳng đã góp phần tháo gỡ các trở ngại trong môi trường kinh doanh, từ đó nâng cao niềm tin của các nhà đầu tư và thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả.

Đồng thời, chính sách bảo vệ quyền tài sản và thực thi hợp đồng minh bạch đã giảm thiểu rủi ro, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận nguồn lực tài chính, đất đai và công nghệ tiên tiến…

Tóm lại, những động thái chính sách này, khi được thực hiện một cách đồng bộ và nhất quán, không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn định hình lại cấu trúc và chất lượng của kinh tế tư nhân, tạo nền tảng vững chắc cho một Việt Nam thịnh vượng, độc lập và hội nhập quốc tế.

Yếu tố quan trọng nào giúp kinh tế tư nhân Việt Nam phát triển bền vững?

Thưa GS-TS Võ Xuân Vinh, nhìn vào những mô hình thành công như Hàn Quốc, Nhật Bản hay Trung Quốc, theo ông Việt Nam có thể rút ra được gì trong việc phát triển khu vực kinh tế tư nhân?

-Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đều có những chính sách mạnh mẽ nhằm phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Tại Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình đã triệu tập lãnh đạo các doanh nghiệp tư nhân hàng đầu như BYD, Huawei, Alibaba, Tencent, Xiaomi và startup AI DeepSeek, khẳng định vai trò quan trọng của khu vực này trong đổi mới công nghệ và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Nhật Bản triển khai hàng loạt chính sách hỗ trợ tài chính và tín dụng nhằm giảm bớt áp lực tài chính, tạo động lực tăng trưởng bền vững cho doanh nghiệp. Trong khi đó, Hàn Quốc tập trung vào phát triển các tập đoàn kinh tế lớn (chaebol) và doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), đặc biệt là trong các ngành công nghiệp mũi nhọn như ô tô, công nghiệp nặng và điện tử, nhằm thúc đẩy xuất khẩu.

Việt Nam có thể học hỏi từ những mô hình này bằng cách cải cách thể chế, tạo môi trường kinh doanh minh bạch và thuận lợi, đồng thời hỗ trợ tài chính giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn. Ngoài ra, cần đẩy mạnh đổi mới công nghệ, giúp doanh nghiệp tư nhân tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do.

Bên cạnh đó, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua đào tạo gắn với thực tiễn sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ và kinh doanh, sẽ là yếu tố quan trọng giúp kinh tế tư nhân Việt Nam phát triển bền vững.

Thưa GS-TS Võ Xuân Vinh, Việt Nam đặt mục tiêu đến 2030 khu vực tư nhân đóng góp 70% GDP và hình thành được nhiều tập đoàn tư nhân tầm cỡ khu vực, toàn cầu. Ông có cho rằng mục tiêu này khả thi? Để đạt được, Việt Nam cần thay đổi gì về chính sách và chiến lược phát triển doanh nghiệp?

-Kinh tế tư nhân tại Việt Nam vẫn gặp nhiều trở ngại, bao gồm bất cập trong chính sách và thể chế, gây khó khăn trong tiếp cận nguồn lực. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, khó tiếp cận vốn do thiếu tài sản thế chấp và uy tín tín dụng.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh. Doanh nghiệp tư nhân cũng gặp khó khăn trong việc tham gia chuỗi giá trị toàn cầu do hạn chế về quy mô, công nghệ và quản lý. Ngoài ra, thủ tục hành chính, thuế và phí vẫn là rào cản lớn, đòi hỏi những cải cách mạnh mẽ để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn.

Để đạt mục tiêu đến 2030 khu vực tư nhân đóng góp 70% GDP, cần cải thiện môi trường kinh doanh bằng cách đơn giản hóa thủ tục hành chính và minh bạch hóa chính sách. Đồng thời, cần mở rộng kênh tiếp cận vốn, cung cấp tín dụng ưu đãi và chính sách thuế hợp lý; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua đào tạo nghề và cải cách giáo dục. Bên cạnh đó, cần khuyến khích doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế bền vững.

Trong chặng đường sắp tới, kỳ vọng đối với kinh tế tư nhân Việt Nam là sẽ trở thành động lực quan trọng, đóng góp lớn hơn vào tăng trưởng GDP, nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia.

TP.HCM là địa phương đóng góp gần 1/3 vào GDP của Việt Nam, là một đầu tàu kinh tế quan trọng bậc nhất của quốc gia. Thưa ông, ông có đánh giá gì về các chính sách hiện hành của TP.HCM, những chính sách này đã thực sự hỗ trợ cho khu vực tư nhân?

-Nhằm tạo môi trường thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển, TP.HCM đã chú trọng đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa và bãi bỏ các thủ tục không cần thiết, giúp giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp và người dân. Ngoài ra, Thành phố cũng triển khai các chính sách hỗ trợ kinh phí cho doanh nghiệp chuyển đổi số, khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao, phát triển công nghiệp hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi và kích thích phong trào khởi nghiệp.

Thành phố cần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là vốn, đất đai và chính sách hỗ trợ, nhằm đảm bảo doanh nghiệp tư nhân không gặp bất lợi so với doanh nghiệp nhà nước hay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Thủ tục hành chính cần được đơn giản hóa hơn nữa, giảm thời gian xử lý hồ sơ, minh bạch hóa quy trình để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các chính sách ưu đãi.

Các chính sách hỗ trợ cần được cụ thể hóa bằng các văn bản pháp quy mang tính thực thi cao, tạo môi trường kinh doanh an toàn và thuận lợi. Cuối cùng, cần đẩy mạnh phát triển hạ tầng số và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, giúp doanh nghiệp tư nhân dễ dàng thích ứng với xu hướng chuyển đổi số và hội nhập kinh tế quốc tế.

Xin cảm ơn GS-TS Võ Xuân Vinh.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế TP.HCM đã có nhiều hoạt động thúc đẩy kinh tế tư nhân và phát triển kinh tế - xã hội thông qua các ấn phẩm sách chuyên khảo, đề tài nghiên cứu và khóa đào tạo ngắn hạn cho doanh nghiệp. Trong lĩnh vực xuất bản, Viện đã cho xuất bản nhiều sách chuyên khảo có giá trị như Chính sách hỗ trợ các Tập đoàn Kinh tế Châu Á; Vai trò của thương mại đối với phát triển kinh tế - Bài học cho Việt Nam; Vai trò của các doanh nghiệp nhỏ và vừa đối với phát triển kinh tế: Bài học cho Việt Nam; Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với phát triển kinh tế - Bài học cho Việt Nam.

Bên cạnh đó, Viện cũng triển khai các đề tài nghiên cứu quan trọng, điển hình là nghiên cứu về chuyển đổi số các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các tỉnh/thành phố, nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc thúc đẩy kinh tế tư nhân.

×