Nguồn gốc tên tỉnh "Bình Trị"

Cái tên "Bình Trị" mà dân hay nhắc có nguồn gốc từ hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị có từ năm 1890 dưới thời nhà Nguyễn với chế độ bảo hộ của thực dân Pháp.

Tỉnh Quảng Bình và tỉnh Quảng Trị là hai địa phương nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ, có chung nhiều nét lịch sử, văn hóa và địa lý. Cái tên Bình Trị còn gắn với một cái tỉnh lớn hơn mang tên Bình Trị Thiên gồm tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế được thành lập năm 1975. 

Tỉnh Bình Trị Thiên được thành lập vào năm 1975 trên cơ sở sáp nhập hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị với tỉnh Thừa Thiên. 

Đến năm 1989, tỉnh Bình Trị Thiên được chia tách thành 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Tỉnh Thừa Thiên Huế nay được gọi là TP Huế (thành phố trực thuộc trung ương).

Trong một số thời kỳ, hai tỉnh này từng được nhắc đến chung dưới cái tên "Bình Trị", thể hiện sự gắn kết về địa lý và truyền thống.

Trong lịch sử, cả Quảng Bình và Quảng Trị đều đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ biên giới phía Nam của Đại Việt thời Lê, là cửa ngõ chiến lược trong thời kỳ chống Pháp và Mỹ. 

Đặc biệt, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, hai tỉnh này nằm trên tuyến lửa, là khu vực giao tranh ác liệt, đồng thời cũng là hậu phương quan trọng của miền Bắc.

Theo ghi chép của các bộ sách thuộc Mộc bản triều Nguyễn, năm 1831 vua Minh Mạng (nhà Nguyễn) thực hiện cuộc cải cách hành chính.

Vua Minh Mạng quyết định thành lập 31 tỉnh trong cả nước, miền trung được chia làm 11 tỉnh, trong đó, có tỉnh Quảng Bình và tỉnh Quảng Trị được đặt dưới sự cai quản của một Tổng đốc, gọi là "Tổng đốc Bình Trị", Dinh Tổng đốc, cũng là thủ phủ, đặt tại thành phố Đồng Hới.

Trải qua nhiều đổi thay lịch sử, năm 1890, toàn quyền Đông Dương ra nghị định hợp nhất Quảng Bình với Quảng Trị thành tỉnh Bình Trị, đặt dưới quyền công sứ Đồng Hới. 

Đến 1896, toàn quyền Đông Dương lại rút Quảng Trị ra khỏi địa hạt thuộc quyền công sứ này, đặt cùng Thừa Thiên dưới quyền Khâm sứ Trung Kỳ.

Năm 1900, toàn quyền Đông Dương ra nghị định tách Quảng Trị khỏi Thừa Thiên, lập thành một tỉnh riêng biệt gồm 4 phủ Triệu Phong (huyện Thuận Xương cũ), phủ Hải Lăng, phủ Vĩnh Linh (huyện Chiêu Linh cũ), phủ Cam Lộ và huyện Gio Linh.

Năm 1976, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên và khu vực Vĩnh Linh được nhà nước sáp nhập thành tỉnh Bình Trị Thiên. 

Năm 1989, tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị được tái lập và giữ nguyên đến ngày nay (cũng năm đó, tỉnh Thừa Thiên - Huế được tái lập, năm 2024 được công nhận Thành phố trực thuộc Trung ương).

Du lịch, công nghiệp không khói Mũi nhọn kinh tế Quảng Bình

Những năm gần đây, tỉnh Quảng Bình tập trung thu hút đầu tư, phát triển du lịch và đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Quảng Bình đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư trong và ngoài nước nhờ chính sách cởi mở, môi trường đầu tư thuận lợi và hệ thống hạ tầng ngày càng hoàn thiện.

Trong những năm qua, tỉnh này đã cấp phép đầu tư cho hàng loạt dự án lớn, tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, du lịch sinh thái và công nghiệp chế biến.

Một số dự án đáng chú ý gồm nhà máy điện gió B&T công suất 210 MW, khu nghỉ dưỡng cao cấp tại Phong Nha - Kẻ Bàng, và tổ hợp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. 

Di sản thiên nhiên thế giới-Phong Nha-Kẻ Bàng

Sở hữu di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha - Kẻ Bàng cùng hệ thống hang động kỳ vĩ như Sơn Đoòng, Thiên Đường, Quảng Bình đã khẳng định thương hiệu là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất Việt Nam.

Theo lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Bình, năm 2024, lượng khách du lịch đến Quảng Bình tăng 20% so với năm trước, đạt hơn 5 triệu lượt khách, trong đó có hơn 500.000 khách quốc tế. Các sản phẩm du lịch mạo hiểm như khám phá hang động, trekking rừng nguyên sinh, và du lịch cộng đồng thu hút du khách, góp phần tăng doanh thu dịch vụ du lịch và phát triển kinh tế địa phương.

Bên cạnh đó, tỉnh này cũng chú trọng phát triển du lịch biển với các bãi biển hoang sơ như Nhật Lệ, Bảo Ninh, Đá Nhảy, kết hợp với các khu nghỉ dưỡng cao cấp, tạo nên sự đa dạng trong sản phẩm du lịch.

Nông nghiệp Quảng Bình

Ngoài du lịch, Quảng Bình cũng đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm. Các mô hình trang trại thông minh, nông nghiệp hữu cơ đang được triển khai tại nhiều huyện như Quảng Ninh, Lệ Thủy, Bố Trạch.

Hiện tại, toàn tỉnh Quảng Bình có 217 cơ sở sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trong đó tỷ lệ cơ sở chăn nuôi và thủy sản tăng nhiều đặc biệt đã có các cơ sở sản xuất, chế biến ứng dụng công nghệ cao.

Tỉnh Quảng Bình có 65 cơ sở được chứng nhận VietGAP hoặc an toàn thực phẩm; có 1.539/1797 cơ sở sản xuất, kinh doanh nông thủy sản được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm; 13 điểm kinh doanh được cấp giấy chứng nhận chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn.

Trên địa bàn toàn tỉnh có 113 cơ sở thực hiện công bố chất lượng cho 225 sản phẩm nông thủy sản; 69 cơ sở được chúng nhận VietGAP.

Về nông thôn mới Quảng Bình

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đạt kết quả toàn diện, nổi bật, cụ thể: Trong năm 2024 có 97/122 xã đạt chuẩn nông thôn mới (đạt tỷ lệ 79,5%); có 19/97 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, đạt tỷ lệ (19,6%); có 6/97 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (đạt tỷ lệ 6,2%).

Tính đến nay, 2 đơn vị cấp huyện (thành phố Đồng Hới, thị xã Ba Đồn) đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (đã hoàn thiện hồ sơ gửi Trung ương sau họp hội đồng kỹ thuật và đang chờ họp hội đồng thẩm định Trung ương). 

Đây là giai đoạn đầu tiên, đánh dấu tỉnh Quảng Bình có đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và có xã nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

Đời sống nhiều mặt của người nông dân từng bước được cải thiện và nâng cao (thu nhập của cư dân nông thôn đạt 43,1 triệu đồng/người/năm, gấp 1,3 lần so với năm 2020 và gấp 4,3 lần so với trước khi triển khai chương trình; tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn giảm nhanh, đến tháng 10/2024 chỉ còn 3,85%, giảm 0,77% so với năm 2020).

Phát triển năng lượng tái tạo – Hướng đi chiến lược của Quảng Trị

Tại tỉnh Quảng Trị, những năm gần đây có bước tiến đáng kể trong cải thiện môi trường đầu tư, thu hút nhiều dự án quy mô lớn. 

Tỉnh này đang tập trung phát triển Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị với các ngành công nghiệp trọng điểm như chế biến, chế tạo, logistics và năng lượng.

Một số dự án lớn đã được triển khai tại khu vực này, tiêu biểu như dự án Trung tâm điện khí LNG Hải Lăng với tổng vốn đầu tư hơn 2 tỷ USD, nhà máy sản xuất gỗ MDF, và các khu công nghiệp sinh thái.

Những dự án này không chỉ tạo động lực phát triển kinh tế mà còn góp phần tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương.

Với tiềm năng lớn về năng lượng gió và mặt trời, Quảng Trị đang trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Đến nay, tỉnh này đã có hàng chục dự án điện gió được cấp phép và đưa vào hoạt động, với tổng công suất hàng nghìn MW.

Dự án điện gió Hướng Linh, điện gió Gelex và các nhà máy điện mặt trời tại Gio Linh, Cam Lộ đã góp phần quan trọng vào việc cung cấp nguồn năng lượng sạch cho khu vực.

Việc phát triển ngành công nghiệp năng lượng tái tạo không chỉ giúp Quảng Trị tận dụng tối đa lợi thế tự nhiên mà còn phù hợp với xu hướng phát triển bền vững.

Trong chuyến thăm và làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Quảng Trị vào giữa tháng 10/2024, Tổng Bí thư đã đánh giá, Quảng Trị có rất nhiều tiềm năng, lợi thế lớn, đặc biệt là nguồn năng lượng sạch, nguồn năng lượng xanh dồi dào và dư địa cho phát triển nguồn năng lượng tái tạo còn nhiều.

Là vùng đất giàu giá trị lịch sử và văn hóa, Quảng Trị đang đẩy mạnh phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch lịch sử, tâm linh và du lịch sinh thái. 

Các điểm đến như Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, Thành cổ Quảng Trị, Địa đạo Vịnh Mốc, và hệ thống di tích đường Hồ Chí Minh huyền thoại thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm.

Về nông nghiệp Quảng Trị

Quảng Trị cũng đang từng bước chuyển đổi nền nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị sản phẩm và tăng thu nhập cho người dân. 

Các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh như hồ tiêu, cao su, cà phê Khe Sanh, gạo sạch Triệu Phong đang được đầu tư theo hướng sản xuất hữu cơ, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Quảng Trị là tỉnh có diện tích đất sản xuất nông nghiệp không lớn so với các tỉnh thành khác trong nước. Tuy nhiên, sự đa dạng về đất đai và điều kiện khí hậu khắc nghiệt, nắng Quảng Trị có độ bức xạ mặt trời rất lớn và đây là một trong những yếu tố quan trọng để tạo cho nông sản Quảng Trị có chất lượng vượt trội so với các sản phẩm cùng loại ở các địa phương khác.

Toàn tỉnh Quảng Trị có gần 80% dân số sống bằng nông nghiệp. Với phương châm biến điều kiện khắc nghiệt của thời tiết thành lợi thế phát triển, tỉnh Quảng Trị xác định phải đi lên bằng nông nghiệp nhưng không phải là nông nghiệp truyền thống như trước đây mà phải áp dụng khoa học kỹ thuật theo hướng hữu cơ, nông nghiệp sạch.

Tỉnh Quảng Trị coi nông nghiệp là "bà đỡ" cho các lĩnh vực kinh tế khác trong điều kiện chưa chuyển đổi một cách cơ bản cơ cấu kinh tế.

Gạo hữu cơ Quảng Trị có tiềm năng "bán ra chợ toàn cầu"

Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã có trên 80% diện tích lúa, 70% diện tích ngô, 40% diện tích cây ăn quả… sử dụng giống mới.

Tính đến nay, ngành Nông nghiệp và PTNT tỉnh Quảng Trị đã hỗ trợ xây dựng mới 50 nhà màng sản xuất rau, quả VietGAP; diện tích canh tác theo hướng hữu cơ khoảng 2.700ha.

Nhiều mô hình sử dụng công nghệ tự động hóa, bán tự động trong quá trình trồng trọt, chăn nuôi thủy sản; công nghệ sấy lạnh, sấy nhanh trong bảo quản, chế biến nông sản... Bước đầu tiếp cận công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh hại.

Năm 2024, tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh Quảng Trị (GRDP) tăng 7,18% so với năm 2023. Quy mô GRDP năm 2024 (theo giá hiện hành) đạt 60.179,5 tỷ đồng; GRDP bình quân đầu người đạt 65,1 triệu đồng.

Chứng minh cho sự phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Trị là năm 2017 đến nay, tỉnh này đã liên kết với Công ty TNHH TM Đại Nam - Nhà máy phân bón Ong biển tại tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu để sản xuất lúa hữu cơ. 

Theo công bố của Trường Đại học Hiroshima – Nhật Bản năm 2019, gạo hữu cơ Quảng Trị đã đạt tất cả 545 chỉ tiêu về chất lượng và đặc biệt hơn cả, trong gạo hữu cơ Quảng Trị có chứa 2 hợp chất Momilactone A và Momilactone B có tác dụng chống tiểu đường, gút, béo phì.

Nhờ đó, mặc dù mới chỉ có mặt trên thị trường trong thời gian ngắn nhưng thương hiệu “Gạo hữu cơ Quảng Trị” đã trở thành thương hiệu mạnh, đã được đưa vào phân phối tại các chuỗi siêu thị lớn trên toàn quốc như: 7Eleven, US Mart, Queensland, Farmers Market, Nông sản Việt…

Và gạo hữu cơ sản xuât từ lúa hữu cơ trồng ở Quảng Trị đã được một số thị trường quốc tế quan tâm như: Nhật Bản, Hồng Kông, Trung Quốc…Điều này, đã giúp cho gạo hữu cơ Quảng Trị từng bước gây tiếng vang và có chỗ đứng ở thị trường trong nước cũng như quốc tế trong thời gian tới.

Năm 2025 toàn tỉnh Quảng Trị có trên 1.000 ha lúa đạt tiêu chuẩn hữu cơ, hơn 3.000 ha lúa đạt tiêu chuẩn VietGAP. 

Đến năm 2030 diện tích lúa hữu cơ trên địa bàn toàn tỉnh nâng lên hơn 3.000 ha, diện tích lúa VietGAP trên 7.000 ha (chiếm 35% diện tích toàn tỉnh).

Khu vực nông - lâm - ngư nghiệp không đóng góp lớn vào tốc độ tăng GRDP và tỉ trọng ngày càng giảm trong cơ cấu kinh tế nhưng trong dài hạn vẫn là lĩnh vực nền tảng về kinh tế xã hội.

Về nông thôn mới Quảng Trị

Theo thống kê của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Quảng Trị, đến tháng 11/2024, Quảng Trị có 75/101 xã đạt chuẩn nông thôn mới (trên 74,2%), trong đó có 16 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; bình quân tiêu chí toàn tỉnh là 16,1 tiêu chí/xã; 6 thôn, bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đạt chuẩn thôn nông thôn mới. Đến nay, Quảng Trị có 3 huyện đạt chuẩn nông thôn mới bao gồm: Cam Lộ, Vĩnh Linh và Triệu Phong.

×