Leopold II là ai?

Theo Bách khoa thư mở, Leopold II (1835-1909) là vua Bỉ thứ hai, chủ yếu được nhớ đến bởi sự thành lập và khai thác Nhà nước Tự do Congo (Congo Free State) hay CSF để phục vụ mục đích đầu tư cá nhân. Leopold II sinh ra tại Brussels, là con thứ nhưng lại là con lớn nhất còn sống của Vua Leopold I và Hoàng hậu Louise of Orleans. Leopold II chính thức kế vị cha lên nắm ngôi báu ngày 17 tháng 12 năm 1865, 44 năm quyền bính liên tục cho đến khi qua đời và cũng là triều đại dài nhất của vương quốc Bỉ.

Dưới thời Leopold II, nước Bỉ đã chiếm được một thuộc địa to lớn ở châu Phi là Congo. Năm 1885, tại Hội nghị Berlin, Nhà nước Tự do Congo được thành lập và thuộc quyền sở hữu cá nhân của Vua Leopold II. Thay vì cai trị nhân văn, Leopold II lại áp dụng chính sách tàn bạo và hà khắc, khiến Congo chìm trong cảnh nồi da nấu thịt, khủng bố và chết chóc. Thật mỉa mai, tất cả những tội ác mà Leopold II gây ra cho CFS là ông ta không cần đặt chân đến vùng đất xa xôi này. Rất thảm thương như treo cổ, thiêu sống, đốt rụi làng mạc, chặt chân chặt tay… Số người chết có thể lên tới trên 12 triệu người. Con số chính xác có thể cao tới 20 triệu vì đến nay không còn chứng cứ, mọi tài liệu đã được tiêu hủy trước khi nhà nước Công được trao trả độc lập năm 1960. Dưới sự cai trị của Leopold II, thảm kịch tại Congo đã trở thành một trong những vụ bê bối lớn nhất trong lịch sử thế giới đầu thế kỉ 20, riêng Leopold II được ví như Hitler, “bạo chúa ngâm mình trong máu” độc ác nhất thế kỷ 20…

Tội ác núp danh dưới vỏ bọc từ thiện

Chuyện bắt đầu vào năm 1878, báo chí quốc tế đã ca ngợi hai nhà thám hiểm tên là Henry Stanley và Livingstone đã có công thăm dò, khám phá ra những khu rừng nhiệt đới nguyên khai ở Congo. Cùng thời gian này, Leopold II đã cho thành lập Hội Châu Phi Quốc tế (IAS) để tài trợ cho việc thăm dò lục địa trên. Từ đây, nhiều doanh nghiệp từ thiện quốc tế ra đời, trong đó có các dự án của Leopold II, nhằm khai sáng cho lục địa đen, nhưng thực chất là khai thác sức người và tài nguyên khoáng sản. Để bắt tay vào thực hiện dự án, Luseold II đã bắt đầu đưa người sang châu Phi để giúp CFS trở thành một quốc gia cường thịnh. Chính phủ Bỉ đã cho Leopold II vay 100% vốn đầu tư, sau khi trả hết nợ, 100% lợi tức thu được sẽ đi thẳng vào túi nhà vua, nhà vua được toàn quyền sở hữu nhà nước CFS.

Giống như phần lớn chính quyền châu Âu thời đó, Leopold II tôn thờ chủ nghĩa thực dân, có quyền làm mọi thứ khi được chính phủ Bỉ bật đèn xanh thông qua IAS. Cùng với hiệp hội các nước khai thác và phát triển Congo, trên danh nghĩa tổ chức tự do Congo, Leopold II còn yêu cầu Mỹ và nhiều quốc gia khác phải thừa nhận quyền thống trị của mình đối với Congo.

Theo cuốn King Leopold’s Ghost (Bóng ma vua Leopold), trong suốt 25 năm Nhà nước tự do Congo tồn tại, Leopold II đã thiết lập một chế độ cai trị hà khắc và kinh hoàng khiến các cường quốc hoàng gia khác của châu Âu cũng phải vái nể. Những người dân Congo phải làm mọi thứ như nô lệ, họ phải bốc vác, thu hoạch cao su, khai thác mỏ… với mức tiền lương rẻ mạt, thậm chí còn không được trả công, bị chặt tay, giết hại vứt xác xuống sông. Dưới thời Leopold II, hàng triệu người dân Congo bị giết hại hoặc phải chết vì lao lực và đói, thậm chí còn bị ép vào quân đội riêng của Leopold II.

Cuộc chinh phục của Leopold II bắt đầu bằng việc củng cố vị thế, liên minh với tầng lớp giàu có địa phương, trong số này có thương gia kinh doanh nô lệ Tippu Tip. Nhóm của Tip chuyên buôn bán nô lệ và ngà voi. Ban đầu Tip là đối thủ của Leopold II, nhưng cuối cùng đã bị Leopold II mua, bổ nhiệm làm thống đốc tỉnh để đổi lấy sự an toàn, không liên quan đến chính sách thực dân thực thị tại vùng phía tây của Leopold II. Ngoài Tippu Tip, Leopold II còn tấn phong nhiều thống đốc người địa phương để làm tay sai, đàn áp dân chúng và và vơ vét của cải, đặc biệt là khoáng sản, ngà voi và cao su… Lòng tham của các lãnh chúa Congo không có đáy, bởi vậy Leopold II đã đưa ra áp dụng hạn ngạch, kiểu như khoán sản phẩm cho mỗi người, mỗi vùng trong lĩnh vực sản xuất ngà voi, vàng và cao su. Nếu không hoàn thành sẽ bị chặt tay, kể cả người thân trong gia đình.

Chặt tay nếu không hoàn thành định mức cao su

Nhiều bức ảnh còn lưu lại cho thấy, hàng chục triệu người Congo bị thiệt mạng, nhiều gia đình ly tán, nhiều nạn nhân bị chặt cụt cả hai tay do không hoàn thành định mức hoặc bị người khác chặt trộm. Một bức ảnh kinh hoàng ghi cảnh người cha thẫn thờ ngồi trước những mảnh thi thể con gái Boali 5 tuổi sót lại. Bức ảnh chụp năm 1904, nó nói về tội ác man rợ của chính phủ Bỉ do Leopold II đứng đầu. Người đàn ông tên là Nsala không hoàn thành đủ chỉ tiêu cao su trong ngày nên con gái đã bị bọn giám sát chặt lìa cả chân lẫn tay. Vợ của Nsala cũng bị giết sau đó…

Chứng kiến cảnh binh lính nhà vua chặt tay nô lệ, một nhà truyền giáo người Đan Mạch đã kể lại như sau: “Đừng để cảm xúc chi phối, nếu chúng ta không hoàn thành kế hoạch cũng bị khiển trách. Ngài ủy viên đã hứa nếu đem về càng nhiều tay thì thời gian quân ngũ của chúng ta càng được rút lại- quân lính nhà vua kháo nhau”.

Một người đàn ông tên Tswambe đã thuật lại chuyện giết người của quân lính nhà vua như sau: “Số tay bọn lính chặt được gom lại trong một cái sọt, trưởng làng nào từ chối nộp cao su sẽ bị xử lý tức thì, thậm chí cả làng còn bị đốt, đàn ông thì bị giết. Tôi đã thấy 10 người thanh niên bị trói nhét vào bao tải, cột đá quẳng xuống sông chỉ vì họ không hoàn thành chỉ tiêu. Cao su chính là nguyên nhân của những trò tra tấn dã man này, thậm chí lính nhà vua còn hãm hiếp, giết cả phụ nữ mặc dù họ đều là người Congo”.

Một trong những thủ đoạn tàn bạo của Leopold II là tuyển dụng lính đánh thuê địa phương một cách có ý đồ. Sĩ quan da trắng chỉ huy lính đánh thuê da đen, đa số là từ các bộ lạc ăn thịt người ở vùng thượng Congo. Theo lý thuyết, mỗi bàn tay phải tượng trưng cho một người bị giết nhưng thực tế, bọn lính đánh thuê còn gian lận bằng cách chặt thêm tay nhiều người sau đó để mặc nạn nhân đến chết. Nhiều người sống sót kể lại cách họ sống sau khi bị chặt tay, đó là giả chết, nằm im mặc dù máu ra và đau đớn tột cùng, cố chờ đến khi bọn lính rời đi mới dám mở mắt kêu cứu. Nhiều trường hợp, thời gian phục vụ của lính đánh thuê được rút ngắn nhờ thành tích dã man nói trên. Hình thức thi đua tàn bạo này dẫn đến khủng hoảng và là nguyên nhân dẫn đến nội chiến, dân số sụt giảm nhanh chóng.

Theo con số do hãng tin BBC của Anh công bố, chỉ trong vòng 25 năm khi lên nắm quyền và thực thi chính sách thực dân tại Nhà nước Tự do Congo, Leopold II đã giết hại khoảng 12 triệu người dân vô tội. “Trong số những người châu Âu có ý đồ bành trướng sức mạnh tại châu Phi, Leopold II được xếp đầu đầu bảng những kẻ diệt chủng dã man nhất thế giới đầu thế kỷ 20”, kênh truyền hình BBC của Anh khẳng định.

×