Bình luận
0
Nguyễn Đức Huy xuất thân trong một gia đình bần nông ở xã Ngu Xá, huyện Thạch Hà, nay là xã Thạch Hội, TP Hà Tĩnh. Từ nhỏ, ông đã bộc lộ trí thông minh, ham học hơn người. Thấy con hay chữ nên cha mẹ đã đem gửi đến học tại nhà một thầy đồ ở huyện Can Lộc.
Người mẹ thương con, khăn gói đi theo, làm thuê làm mướn nuôi con ăn học. Hằng ngày, ngoài giờ học, ông thường cùng mẹ lên rừng đốn củi, đốt than, lấy củ nu về bán cho phường nhuộm, đêm về tranh thủ ôn bài, không có đèn dầu thì bắt đom đóm làm ánh sáng. Năm 22 tuổi, Nguyễn Đức Huy thi đỗ tú tài, kể từ đó dân làng thường gọi ông là ông Tú Nu.
Sau khi đỗ tú tài, Nguyễn Đức Huy về lại quê làng Ngu Xá, vừa làm vừa học. Trong quá trình dùi mài kinh sử, ông được bạn bè giúp đỡ, tìm cho công việc làm thêm tại nhà ông Nguyễn Tiến Thộ, một gia đình giàu có ở huyện Kỳ Anh lúc bấy giờ. Mến tài học và đức độ của chàng trai nghèo, ông Thộ đã gả con gái thứ là bà Nguyễn Thị Vân cho ông.
Khoa thi Hương năm Tân Mão (1891), ông đỗ cử nhân. Khoa thi này, tại trường thi Nghệ An có tổng cộng 20 người thi đỗ, trong đó Hà Tĩnh có 3 người là Trần Vinh (Hương Sơn), Phạm Văn Lãng (Đức Thọ) và Nguyễn Đức Huy. Đến kỳ thi Hội năm Ất Mùi (1895), ông tiếp tục thi đỗ, được vào thi Đình, ông đỗ Đệ Tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.
Sau khi thi đỗ tiến sĩ, ông được cử giữ chức Tri phủ Triệu Phong (tỉnh Quảng Trị), hàm Tòng tứ phẩm. Trong thời gian làm quan tại đây, ông đã tỏ rõ là một vị quan có tài năng, được triều đình ghi nhận.
Sách Đại Nam thực lục Chính biên Đệ lục kỷ phụ biên ghi chép: năm 1898, ở Quảng Bình “gạo đắt, cái ăn khó khăn, nhân dân nhiều người họp bọn làm cướp”. Triều đình cử Văn Minh điện đại học sĩ Nguyễn Thân tới trù hoạch cứu giúp. Cùng với sự giúp sức của quan lại địa phương, trong đó có Tri phủ Triệu Phong Nguyễn Đức Huy, tình hình được cải thiện, “đến cuối tháng ấy tình hình hơi yên, chuẩn cho quan tỉnh bàn bạc chẩn cấp”. Sau sự việc này, Nguyễn Đức Huy đã được khen ngợi: “Lại làm rõ việc thưởng phạt các phủ huyện (Tri phủ Triệu Phong Nguyễn Đức Huy khuyến quyên đắc lực xin thưởng hai cấp trác dị (1), Tri huyện Vĩnh Linh Trần Đức Tuy làm việc tầm thường xin triệt hồi...” (2).
Trong thời gian làm quan, Nguyễn Đức Huy đã nhìn thấu nỗi khổ người dân bị áp bức, lao dịch, sưu cao, thuế nặng. Ông thương cảm và đứng về phía Nhân dân, nhiều lần ngầm chống lại lệnh trên để bảo vệ dân nên trở thành cái gai trong mắt quan Pháp.
Năm Thành Thái 13 (1901), ở huyện Dương Hợp, tỉnh Quảng Trị có người bị tội, Nguyễn Đức Huy tra xét kết án, giảm tội chết cho phạm nhân. Tuy nhiên, phạm nhân này lại chết trên đường đi đày. Ông bị tố giác lên trên, vua giao Cơ Mật viện và Đô sát viện phúc tra, rồi đem kết quả tra được cho Tòa Khâm sứ kết án. Ông phải chịu phạt 100 trượng và đày 3.000 dặm, sau được phóng thích.
Trên Văn bia tại Văn miếu Huế (trước đây những người bị tội sẽ bị đục tên trên Văn bia) và gia phả dòng họ Nguyễn Đức ở xã Thạch Hội đều ghi rõ Nguyễn Đức Huy chỉ vì liên đới trách nhiệm (để phạm nhân bị chết) nên Tri phủ bị tội. Tư liệu của dòng họ cho biết thêm: Cụ Nguyễn Đức Huy vì thương dân, chống Pháp nên khi có phạm nhân bị chết trong nhà lao của phủ, chính quyền thực dân đã tìm cách đổ tội cho ông.
Sau khi được ân chuẩn phóng thích, Nguyễn Đức Huy trở về sinh sống tại quê vợ ở xã Tuần Tượng, nay là xã Kỳ Phong, huyện Kỳ Anh. Ông “đã sống một cuộc đời thanh bạch, giáo dục con cái nên người. Trước khi mất, ông có dặn con cháu: mộ ông phải “ngụy táng” vì sợ bị thực dân Pháp trả thù” (3).
Ông Nguyễn Đức Huy có một người con trai tên Nguyễn Đức Mỹ, là thành viên tham gia cuộc họp ngày 4-5/6/1930 thành lập Đảng bộ huyện Kỳ Anh, là một trong 7 Ủy viên Ban Chấp hành đầu tiên của Đảng bộ huyện Kỳ Anh. Nguyễn Đức Mỹ sau này bị bắt giam và hy sinh trong Nhà lao Vinh vào cuối năm 1930, được truy tặng liệt sỹ, được khắc bia và cùng phối thờ tại đền Phương Giai. Bà Nguyễn Thị Nhoan (vợ kế ông Nguyễn Đức Huy) được truy tặng Mẹ Việt Nam anh hùng năm 2015.
Ngoài ra, ông Nguyễn Đức Huy còn có một người con trai là Nguyễn Đức Trạch, còn gọi là cậu Cả Trạch - một nghệ nhân dân ca ví, giặm, ca trù nổi tiếng trước đây, là bạn hát tương đắc với O Nhẫn ở xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh. Nguyễn Đức Trạch có tên trong Địa chí huyện Kỳ Anh.
Ghi nhận những công lao đóng góp của Tiến sĩ Nguyễn Đức Huy, ngày 15/4/2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh có Quyết định số 1985/QĐ-UBND xếp hạng Nhà thờ Nguyễn Đức Huy là di tích lịch sử cấp tỉnh.
Có thể nói rằng, với Tiến sĩ Nguyễn Đức Huy, dù cuộc đời có nhiều thăng trầm, biến cố nhưng ở ông vẫn toát lên nhân cách cao đẹp của một nhà nho, học hành tài giỏi, luôn đứng về phía Nhân dân, là tấm gương sáng để hậu thế noi theo.
-------------------------
(1) Trác dị: Trác (cao xa), dị (khác thường): Cao xa khác thường.
(2) Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục chính biên Đệ lục kỷ phụ biên, Nxb Văn hóa - Văn nghệ, 2012, tr 318.
(3) Văn miếu, Văn thánh Hà Tĩnh, Nxb Đại học Vinh, 2004, tr.12.
Phòng Huyền Linh chính là một trong những kiến trúc sư chiến lược của “Sự biến Huyền Vũ Môn". Dù không trực tiếp tham chiến, ông đã đóng vai trò chủ chốt trong việc lập mưu diệt trừ đối thủ, đưa Lý Thế Dân lên ngôi, từ đó khai mở thời kỳ thịnh trị Trinh Quán sau này.
Qua xác minh, cơ quan chức năng xác định vụ 2 thiếu niên bị chủ tiệm game đánh, đạp vào đầu đã xảy ra từ tháng 3/2025, hiện cả thủ phạm và 2 nạn nhân đều 'biến mất'.
Chia sẻ
Cả Paris Saint-Germain và Bayern Munich đều sở những chân sút đẳng cấp thế giới, chơi tấn công đẹp mắt. Vì vậy, giới mộ điệu chờ đợi trận cầu nhiều bàn thắng khi đôi bên chạm trán nhau ở vòng tứ kết FIFA Club World Cup 2025™.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP.HCM đề nghị Becamex mạnh dạn xem xét và đề xuất triển khai nghiên cứu, đầu tư đường sắt đô thị TP.HCM sau khi doanh nghiệp này “chuyển hộ khẩu” về TP.HCM. Becamex là doanh nghiệp nào, mạnh ra sao?
Chia sẻ
Nhằm tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan hoạt động sản xuất, kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa kiến nghị cắt giảm nhiều thủ tục được cho là không cần thiết.
Chia sẻ
Một số trường ngoài công lập ở Hà Nội công bố mức điểm chuẩn trúng tuyển và thời gian đăng ký xét tuyển vào lớp 10 năm 2025.
Chia sẻ
Tối 4/7, tỉnh Bắc Ninh tổ chức Chương trình nghệ thuật đặc biệt "Bắc Ninh ngàn năm văn hiến - Khát vọng vươn mình trong kỷ nguyên mới" chào mừng sự kiện thành lập tỉnh Bắc Ninh mới với nhiều tiết mục trình diễn công phu về kỹ thuật và nội dung nghệ thuật, gợi mở chiều sâu lịch sử - văn hóa của vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc.
Chia sẻ
Từng được xem là bản hợp đồng đầy kỳ vọng dành cho Hồng Lĩnh Hà Tĩnh, thế nhưng việc không thể cạnh tranh vị trí với Adou Minh và Helerson Mateus đã khiến Lâm Quang Anh phải sớm nói lời chia tay đội bóng núi Hồng...
Chia sẻ
Ngày 3/7, quân đội Ukraine đã thực hiện một cuộc tấn công chính xác nhằm vào sở chỉ huy của Tập đoàn quân số 8 thuộc Lục quân Nga, đánh dấu lần thứ hai trong vòng một tuần cơ sở này bị tập kích.
Chia sẻ
Lễ đón tiếng sấm của người Ơ Đu, Nghệ thuật trống tế Yên Thành và chữ Thái ở tỉnh Nghệ An vừa được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hiện, Nghệ An có tổng cộng 13 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Chia sẻ
Liên quan đến vụ 2 thiếu niên bị đánh, đạp vào đầu, ông Nguyễn Hữu Hiệp – Chủ tịch UBND phường Tân Thới Hiệp, TP.HCM nói hành vi của chủ tiệm game quá côn đồ.
Chia sẻ
Khi Lưu Thiện chết, Tư Mã Viêm đã đặt 3 vật rất đặc biệt vào lăng mộ của vị hậu chủ Thục Hán này. Người đời sau khẳng định, nếu Lưu Bị biết là gì ắt sẽ tức giận đối với Tư Mã Viêm.
Chia sẻ
Bạch Băng từng được mệnh danh là "Kim Hee Sun Trung Quốc", nhưng số phận của mỹ nhân cổ trang này khá long đong.
Chia sẻ
Hai tờ báo kinh tế đã tạo thành một trường thông tin giao thoa đẹp, một bên lý thuyết, một bên thực tiễn, một bên góp ý chính sách, một bên phản hồi thị trường, một bên đi sâu vào doanh nghiệp, một bên mở rộng tiêu dùng.
Chia sẻ
Đại sứ Pakistan tại Việt Nam - Kohdayar Marri khẳng định rằng,đến Pakistan du lịch không có gì đáng sợ như nhiều người vẫn nghĩ.
Chia sẻ
Sau loạt vụ việc liên quan đến án "chạy" kết luận tâm thần, đưa hối lộ, xảy ra tại Viện Pháp y tâm thần trung ương, Bộ Y tế vừa ban hành thông tư mới quy định tiêu chuẩn bổ nhiệm các chức danh này, bổ sung thêm tiêu chuẩn về đạo đức, nhận thức chính trị.
Chia sẻ
Trong cuộc chạm trán tại vòng tứ kết FIFA Club World Cup 2025™, Chelsea thi đấu lấn lướt và nhọc nhằn vượt qua Palmeiras với tỷ số 2-1 để ghi tên mình vào bán kết.
Chia sẻ
Chỉ huy Lực lượng hệ thống không người lái Ukraine dự báo, mỗi ngày hơn một nghìn chiếc UAV Shahed có thể được Nga sử dụng trong các cuộc tấn công vào Ukraine trong thời gian tới.
Chia sẻ
Trong tuần đầu tháng 7/2025, Báo NTNN/Điện tử Dân Việt đã tiếp nhận nhiều đơn thư của bạn đọc và công văn trả lời của cơ quan chức năng.
Chia sẻ
Những lô đất của Công ty CP Lương thực Đà Nẵng đang bị điều tra dấu hiệu tội phạm đều nằm trên những tuyến đường lớn của TP. Đà Nẵng.
Chia sẻ
Mưa lớn kéo dài nhiều ngày qua đã gây thiệt hại nghiêm trọng đối với hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
Chia sẻ
Với 3 con giáp này, trong 7 ngày tới, sự lạc quan và kiên trì sẽ trở thành “chìa khóa vàng” giúp họ vươn mình bứt phá, mở ra cánh cửa tài lộc.
Chia sẻ
Là đơn vị hành chính cấp xã đông dân nhất tại TP Hải Phòng, sau 4 ngày vận hành, phường Lê Chân đã giải quyết được hơn 1.100 hồ sơ thủ tục hành chính, đáp ứng tốt nhu cầu của người dân.
Chia sẻ
Quá trình bắt quả tang đánh bạc tại khách sạn Pullman, công an phát hiện một sĩ quan quân đội nên chuyển hồ sơ cho Bộ Quốc phòng xử lý và ngoài ra, hai người khác dù chi tiền tỷ đánh bạc nhưng được tách hồ sơ vì điều trị tâm thần.
Chia sẻ
2 ngôi sao bất ngờ chia tay Thép xanh Nam Định; Osimhen quyết định gia nhập M.U; Bayern Munich theo đuổi Barcola; Barcelona thay đổi kế hoạch chuyển nhượng; Diogo Dalot choáng váng khi nhận nhiều tin buồn.
Chia sẻ
Hà Nội hạ điểm chuẩn lớp 10 năm 2025 không đang là câu hỏi của nhiều thí sinh và phụ huynh.
Chia sẻ
Chính quyền Hà Nội sẽ triển khai cao điểm kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm trên toàn địa bàn từ tháng 7 đến hết tháng 9/2025, tập trung vào các khu vực tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Đại hội Đảng bộ và sự kiện chính trị quan trọng.
Chia sẻ
Hôm 4/7 tại Brussels Slovakia một lần nữa đã chặn các lệnh trừng phạt mới của Liên minh châu Âu đối với Nga, Bratislava có ý định tiếp tục tham vấn với Ủy ban châu Âu về các nguồn năng lượng, hãng thông tấn Slovakia TASR đưa tin .
Chia sẻ
Không chỉ nổi danh ở Việt Nam, vị danh y này còn trị khỏi bệnh cho hoàng hậu Trung Hoa, được vua nước bạn phong làm đại y thiền sư.
Chia sẻ
Theo luật sư, hộ chiếu được cấp trước thời điểm thực hiện sáp nhập tỉnh thành nếu vẫn còn thời hạn và nguyên vẹn thì công dân được tiếp tục sử dụng cho đến hết thời hạn ghi trong hộ chiếu…
Chia sẻ
Sau khi thoát hiểm ngoạn mục ở V.League 2024/2025, Ban lãnh đạo CLB SHB Đà Nẵng đã có cuộc cải tổ mạnh mẽ về mặt nhân sự.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Tùng Lĩnh (Theo Báo Hà Tĩnh) 
