Lỗ Trí Thâm được coi là một trong những nhân vật nổi bật nhất trong tác phẩm Thủy Hử của nhà văn Thi Nại Am. Lỗ Trí Thâm là một hòa thượng nhưng tướng mạo hung dữ, nóng tính, cộc cằn thô lỗ, nát rượu và hay đánh nhau gây họa, tuy nhiên lại được đông đảo công chúng yêu mến. Vậy tại sao một người “phàm phu tục tử” như Lỗ Trí Thâm lại vào chùa xuất gia, trở thành một hòa thượng và liên tục phá giới khiến các sư trụ trì phải đau đầu?

Lỗ Trí Thâm tên thật là Lỗ Đạt, người Vị Châu, từng đảm nhận chức Đề hạt ở Kinh Lược phủ. Trong một lần vô tình nghe được chuyện cha con Kim Thúy Liên bị tên bán thịt lợn Trịnh Đồ ức hiếp, do không có tiền trả nợ nên Kim Thúy Liên đã bị ép phải bán thân cho hắn làm vợ lẽ.

Với bản tính trượng nghĩa nhưng nóng tính, Lỗ Đề hạt ngay lập tức nổi cơn thịnh nộ, sau khi cho cha con họ Kim một chút tiền đi đường, sắp xếp họ rời đi, ông hạ quyết tâm sẽ trừng trị tên đổ tể Trịnh Đồ. Sau khi bắt Trịnh Đồ đích thân băm nhuyễn 5kg thịt nạc và không được dính chút mỡ nào, Lỗ Đạt tiếp tục bắt hắn băm nhuyễn 5kg thịt mỡ không được dính thịt nạc và 5kg xương không được lẫn thịt.

Bức xúc với yêu cầu ngày càng quá quắt của Lỗ Đề hạt, Trịnh Đồ liền vung dao phản kháng, nhưng chỉ vài cước hắn đã bị hạ gục. Trong cơn nóng giận, Lỗ Đạt đã quá mạnh tay và vô tình giết chết tên đồ tể.

Thấy chuyện chẳng lành, Lỗ Đạt vội vàng bỏ trốn và may mắn trên đường gặp lại cha con Kim Thúy Liên. Thúy Liên lúc này đã là thiếp của Triệu Viên ngoại, nghĩ tới Lỗ Đạt vì giúp mình mà hủy hoại tiền đồ, đối mặt với án tử hình, phải lang bạt khắp nơi nên vô cùng cảm kích, cô đã cầu cứu Triệu Viên Ngoại ra tay cứu giúp.

Triệu Viên ngoại liền sắp xếp Lỗ Đạt vào làm hòa thượng ở viện Văn Thù thuộc núi Ngũ Đài, đây là nơi ông thường xuyên ghé đến và có nhiều đóng góp xây dựng chùa. Nhiều khán giả từng thắc mắc Triệu Viên ngoại là một chức quan không hề nhỏ, nên sẽ có rất nhiều cách để xóa tội cho Lỗ Đạt hoặc cưu mang ông ở lại phủ của mình, nhưng tại sao lại để ân nhân của vợ lên chùa làm hòa thượng, mặc dù từ ngoại hình đến tính cách đều không có điểm nào phù hợp.

Sau nhiều năm phân tích, các fan của Thủy Hử đã đúc rút được dụng ý sâu xa của Triệu Viên ngoại.

Thứ nhất, ông muốn Lỗ Đạt ở trên chùa để tu tâm dưỡng tính, ngày ngày tụng kinh niệm phật sẽ giúp Lỗ Đạt kìm bớt lại bản tính nóng nảy của mình, tu thành chính quả.

Thứ hai, Triệu Viên ngoại là một thí chủ của chùa, ông từng hứa sẽ giúp chùa thu nạp một hòa thượng, vì vậy Lỗ Đạt đến vừa hay giúp ông thực hiện lời hứa của mình.

Thứ ba, Lỗ Đạt là ân nhân cứu mạng của Kim Thúy Liên, về tình về lý thì Kim Thúy Liên đều cần phải báo đáp. Nếu để Lỗ Đạt ở lại trong phủ, ngày ngày gặp gỡ Thúy Liên, không biết chừng hai người sẽ từ cảm kích chuyển thành cảm mến, Triệu Viên Ngoại lúc đó sẽ trở thành “nuôi ong tay áo”, tự mình hại mình.

Vì vậy, đưa Lỗ Đạt lên chùa là một biện pháp vẹn cả đôi đường, vừa thay vợ báo ơn lại giúp chính bản thân mình. Lỗ Đạt tuy không nguyện ý nhưng vì bước đường cùng nên buộc phải chấp thuận, sau khi xuất gia được đặt pháp hiệu mới là Trí Thâm.

Lỗ Trí Thâm quy y vốn không xuất phát từ tâm, lại vẫn chưa rũ bỏ được những ân oán hồng trần nên nhiều lần phá giới, bị trụ trì đuổi đi khỏi chùa.

Bản tính Lỗ Trí Thâm là một người căm ghét cái ác, “vì nghĩa quên thân”, vì vậy sẵn sàng lăn xả để bảo vệ chính nghĩa và công bằng. Vì cứu Lâm Xung mà Trí Thâm suýt thiệt mạng, vì cứu Cửu Văn Long Sử Tiến, ông đơn thương độc mã hành thích Hạ Thái Thú và bị nhốt vào đại lao, chờ ngày phán tử….

Đằng sau vẻ ngoài dữ tợn, bản tính nóng nảy và xốc nổi ấy là một trái tim lương thiện, nhiệt huyết, thương người, trọng tình nghĩa. Ông không nề hà khó khăn gian khổ, coi việc của người khác như việc của mình, cho dù chỉ là người qua đường không quen biết.

Sau nhiều năm phiêu bạt, có lúc lưu lạc giang hồ, có lúc an phận ở chùa làm hòa thượng trông coi vườn rau, cuối cùng, Lỗ Trí Thâm được Tấn Kim trưởng lão ở Thiếu Lâm tự cảm hóa, gạt bỏ được mọi yêu ghét thù hận, tránh xa mọi thị phi tranh đấu và nương nhờ cửa Phật.

Có thể nói, Lỗ Trí Thâm là hình tượng được xây dựng thành công nhất của Thi Nại Am, bởi ông được miêu tả chân thực từ hình dáng đến tính cách, khiến người xem cảm giác như đó là một nhân vật rất gần gũi xung quanh mình. Bởi vậy, qua bao nhiêu thế kỷ nay, mỗi lần nhắc tới Lỗ Trí Thâm, người ta luôn dành cho ông một sự kính trọng và gọi với cái tên Thiên Cô Tinh Lỗ Trí Thâm.

×