Chiều 8/5, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân và dự án Luật Thanh tra (sửa đổi).

Thanh tra mà báo trước thì đơn vị nào cũng "vở sạch, chữ đẹp"

Góp ý Luật Thanh tra (sửa đổi), đại biểu Phạm Khánh Phong Lan - Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đánh giá, dự luật đang tập trung vào thay đổi hệ thống thanh tra, trong đó bỏ cấp sở, quận, huyện, chỉ giữ cấp Chính phủ, tỉnh/thành.

Tuy nhiên, nữ Giám đốc Sở băn khoăn, nếu giảm cấp sẽ phải giảm biên chế, vậy phải xây dựng mô hình như thế nào để Thanh tra Chính phủ có thể bao quát hết các chuyên ngành.

"Về bản chất thanh tra, trước đây, sở, quận huyện lo chuyên ngành còn thanh tra cấp trên lo quản lý Nhà nước nhưng với dự thảo luật hiện nay thì 2 cấp Chính phủ, tỉnh thành lo hết", theo bà Lan.

Dẫn kinh nghiệm làm việc ở Sở Y tế TP.HCM 10 năm, bà Lan nhận thấy Thanh tra Sở Y tế chỉ làm ở sở, còn vụ việc xảy ra ở quận huyện hay tại các phòng khám, hiệu thuốc thì chỉ thanh tra ở khu vực mới nắm được. Vậy khi bỏ thanh tra huyện, vụ, cục, nếu xảy ra sự việc ở địa phương thì khó có thể phản ứng kịp thời.

Bà Lan đề nghị trong lần sửa luật này, bên cạnh sửa về hệ thống thanh tra, cần tập trung làm sao cho hoạt động thanh tra mạnh lên và thể hiện mục tiêu này khi xây dựng nghị định, thông tư.

Còn trước đó, các thông tư nghị định chỉ tập trung làm sao để hoạt động thanh tra đúng pháp lý, chống tiêu cực trong thanh tra nhưng chưa quan tâm nhiều đến hiệu quả thanh tra, thành ra "trói chân, trói tay" khó làm.

Đơn cử như việc thanh tra theo kế hoạch, đầu năm sẽ có kế hoạch dự kiến trong năm sẽ thanh tra hoạt động nào. Tới gần ngày sẽ gửi công văn tới đơn vị cho biết khoảng thời gian sẽ đến thanh tra, đề nghị đơn vị chuẩn bị.

"Thanh tra mà báo trước thì đơn vị không "vở sạch, chữ đẹp" mới lạ!", bà Lan thẳng thắn.

Do đó, đại biểu cho rằng việc thanh tra theo kế hoạch sẽ không hiệu quả bằng thanh tra đột xuất. Dẫn chứng vụ việc cỗ "lòng xe điếu" dài 40m đang gây xôn xao mạng xã hội vì bị nghi là hàng đông lạnh đang rầm rộ trên mạng những ngày qua, bà Lan cho biết, chỉ cần báo trước thì đi kiểm tra quán nào cũng báo hết hàng.

"Gần đây, có vụ lòng xe điếu, chỉ cần tôi tuyên bố sẽ đi kiểm tra và báo chí giật tít lên thì đoàn kiểm tra đi đến đâu, cửa hàng nào cũng kêu hết lòng rồi", bà Lan khẳng định.

Nêu giải pháp, bà Lan cho rằng nhà chức trách có quyền thanh tra đột xuất, điều này sẽ khiến các đơn vị sản xuất, kinh doanh trên thị trường không dám làm sai, vi phạm.

Phân định thế nào thanh tra hành chính và chuyên ngành

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội) đồng tình với dự thảo luật khi quy định thống nhất một hoạt động thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Tuy nhiên, ông băn khoăn về sự phù hợp và tính khả thi của việc áp dụng chung một trình tự, thủ tục do luật hiện hành quy định thực hiện theo trình tự, thủ tục khác nhau.

Ông dẫn báo cáo của Chính phủ năm 2024 về công tác phòng chống tham nhũng thì bên cạnh kết quả đạt được, công tác thanh tra còn có hạn chế. Một số trường hợp cán bộ thanh tra lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm trái công vụ, không thực hiện đúng trình tự, thủ tục thanh tra, kết luận thanh tra... gây hậu quả nghiêm trọng, bị xử lý hình sự.

Ông đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu để xác định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra cho phù hợp nhằm khắc phục những hạn chế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) cho biết ông hiểu rằng, hoạt động thanh tra sẽ bao gồm cả thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Khi kết thúc thanh tra chuyên ngành thì một phần chuyển sang cơ quan thanh tra, phần cơ bản còn lại chuyển thành kiểm tra chuyên ngành. 

Vì vậy theo ông, điều quan trọng nhất là phân định trách nhiệm, phạm vi thanh tra với kiểm tra chuyên ngành thế nào, bởi nếu không phân định được thì không rõ trách nhiệm.

Ông Ngô Trung Thành phân tích dự thảo luật bổ sung nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ là “thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý của bộ đối với bộ không có thanh tra bộ”; “thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ không có thanh tra bộ”. Còn các bộ có trách nhiệm kiểm tra.

“Nếu xảy ra vi phạm ở trong cơ quan đó thì trách nhiệm của Thanh tra Chính phủ đến đâu, trách nhiệm của bộ đến đâu?”, ông đặt vấn đề và cho rằng nếu không phân định rõ phần nào của thanh tra, phần nào của kiểm tra chuyên ngành thì sau này có chuyện gì xảy ra “rất khó xác định trách nhiệm”.

×