Làng trồng hoa quý tộc với bí quyết tạo nên giò lan đẹp si mê

Những ngày trung tuần tháng 12 khi cái lạnh của mùa đông bắt đầu tràn về, chúng tôi đến với làng nghề hoa lan Trung Thần (xã Hoá Trung, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên).

Nằm cách trung tâm TP.Thái Nguyên khoảng 10km, gần quốc lộ 1B, ngay khi vừa đặt chân đến, làng hoa lan Trung Thần hiện ra trước mắt chúng tôi với màu xanh bao phủ bởi những giò lan được treo lơ lửng trên các giàn của từng hộ gia đình. 

Trong cái nắng hanh hao và se lạnh đầu đông, chúng tôi bắt đầu với câu chuyện cùng người dân nơi đây về hành trình xây dựng thương hiệu hoa lan như ngày hôm nay.

Người dân ở xóm Trung Thần, xã Hóa Trung (huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên) đã có thâm niên trồng lan từ hơn 20 năm nay. 

Trước đây, đời sống của bà con trong xóm rất khó khăn, vất vả, vì thu nhập chủ yếu dựa vào cây lúa và cây chè. Từ thực tế đó, một số hộ trong xóm đã tìm hướng đi mới để nâng cao thu nhập.

Xóm Trung Thần (xã Hoá Trung, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên) quanh năm được bao phủ bởi màu xanh của những vườn lan rừng. Dân làng có của ăn của để từ ngày chuyển đổi cơ cấu cây trồng-chuyển sang trồng loài hoa quý tộc.Ảnh: Hà Thanh.

Ban đầu, người dân trong xóm đi lấy những cành lan từ rừng về trồng với mục đích làm đẹp cảnh quan, nhưng dần dà thấy hoa đẹp lại có nhiều người hỏi mua, bán được giá nên đã dần phát triển mô hình.

Cũng như nhiều hộ trong xóm, gia đình anh Trương Văn Tuấn (Trưởng xóm Trung Thần) đã có kinh nghiệm trồng lan được khoảng 20 năm. 

Chia sẻ với PV Dân Việt, anh Tuấn cho biết: Ban đầu nhiều hộ trong xóm chỉ trồng khoảng vài chục giò nhưng nay cũng đã phát triển lên vài trăm giò. Trong đó, hộ trồng nhiều nhất khoảng 10.000 giò.

Anh Tuấn chia sẻ thêm: "Trước đây, tôi đi làm công nhân nhưng lương ba cọc ba đồng, thu nhập không đáng là bao. Do yêu thích lan nên cứ có tiền lương là tôi mua lan về chơi. 

Khi thấy anh trai nhà bên cạnh đi rừng kiếm lan về bán có hiệu quả kinh tế cao nên tôi đã đến học hỏi kinh nghiệm, kỹ thuật và bỏ công việc làm công nhân để ở nhà trồng lan.

 Năm 2011, tôi chính thức đầu tư phát triển các loại hoa lan rừng với quy mô lớn. Sau đó, theo thời gian tôi phát triển dần lên, mỗi năm mở rộng thêm diện tích một ít".

Đến nay, anh Tuấn đã nhân giống ra một số dòng lan đơn thân, thân thòng và địa lan như: hoa lan phi điệp, lan rừng đai châu, lan rừng cáo, hoa lan rừng tam bảo sắc, lan rừng quế lan hương, lan hoàng nhạn…. với khoảng 6.000 – 7.000 giò lan các loại được chia thành 3 giàn.

Anh Trương Văn Tuấn (Trưởng xóm Trung Thần) đã có kinh nghiệm trồng lan rừng-loài hoa quý tộc được khoảng 20 năm nay. Ảnh: Hà Thanh

Những dòng lan này được bán với giá dao động từ 200.000 đồng đến vài triệu đồng tuỳ theo quá trình chăm sóc và tuổi đời của lan.

Hiện vườn lan của gia đình anh Tuấn có khoảng 6.000 - 7.000 giò lan với các loại lan chủ yếu như: hoa lan rừng phi điệp, lan rừng đai châu, hoa lan cáo, lan rừng tam bảo sắc, hoa lan quế lan hương, lan rừng hoàng nhạn… Ảnh: Hà Thanh.

Theo anh Tuấn, trong quá trình sinh trưởng và phát triển, cây lan phụ thuộc nhiều vào yếu tố thời tiết. Thời tiết phù hợp cho lan phát triển là vào mùa xuân và mùa thu khi nhiệt độ ấm áp và mát mẻ.

Ngoài yếu tố thời tiết, trong quá trình làm giàn người trồng lan còn cần chọn được hướng giàn phù hợp để thuận lợi cho lan phát triển.

Anh Tuấn chia sẻ, để có giò lan đẹp, mỗi người sẽ có cách thức chăm sóc khác nhau, riêng với gia đình anh, anh sử dụng giá thể bằng than hoa đốt từ cây keo nên rất phù hợp. 

Với giá thể này có ưu điểm khi lan đã thuần rồi thì khả năng hút ẩm cao, hơn nữa dưỡng chất trong than hoa rất tốt cho sự phát triển của lan. 

Lan rừng được anh Tuấn trồng bằng giá thể than hoa vì có nhiều dưỡng chất vf khả năng hút ẩm cao. Ảnh: Hà Thanh.

Việc trồng lan bằng giá thể than hoa còn giúp tốc độ phát triển của lan nhanh hơn gấp 2 – 3 lần so với trồng bằng giá thể vỏ thông.

"Với dòng lan đơn thân, độ ẩm phù hợp vào mùa hanh khô phải đạt trên 60%, vì nếu độ ẩm thấp sẽ làm cây mất nước và bị tụt lá, như vậy cây lan sẽ không còn giữ được độ đẹp nữa.

Chính vì vậy với những người trồng lan có kinh nghiệm, họ sẽ tự cảm nhận độ ẩm để điều tiết cho phù hợp, thông thường khi thời tiết hanh khô, mỗi ngày cần phải tưới nước hai lần", anh Tuấn chia sẻ.

Ngoài ra cần lưu ý, đối với cây lan thân thòng vào mùa mưa hay có côn trùng chích hút nên hay bị nấm bệnh, vì vậy thời điểm này cần phải phun thuốc để phòng bệnh cho lan với tần suất nhiều hơn những mùa khác trong năm.

Thông thường vào dịp tháng 11, tháng 12 hàng năm, thương lái từ khắp các nơi sẽ đổ về làng nghề hoa lan Trung Thần để gom và mua hoa rồi chờ đến thời điểm hoa nở rộ, đẹp mới bán cho những người chơi lan rừng.

Hoa lan rừng thường nở rộ vào thời điểm từ tháng 2 đến tháng 6 hàng năm. Thời điểm này nếu đến xóm Trung Thần sẽ thấy choáng ngợp bởi đa dạng các loại hoa lan rừng đua nhau khoe sắc.

Nhờ trồng lan nhiều hộ có thu nhập cao, xây nhà cửa khang trang, mua ô tô đẹp

Hiện nay, khách chủ yếu từ các tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ tự tìm đến làng nghề để mua lan vì ở đây đã có thương hiệu và uy tín nhiều năm nay. Tính từ đầu năm đến nay, gia đình anh Tuấn xuất bán ra thị trường khoảng 1.000 giò lan các loại.

Với mỗi sào trồng hoa lan rừng sẽ cho thu nhập khoảng hơn 100 triệu đồng. So với trước đây khi chưa trồng lan, đời sống của gia đình anh Tuấn rất vất vả, nhưng nay mọi sinh hoạt chi tiêu đều dư giả hơn nhiều.

Khách từ nhiều nơi đổ về xem và mua hoa lan rừng tại vườn của gia đình anh Tuấn. Ảnh: Hà Thanh

Nhờ trồng lan rừng anh đã mua được xe ô tô con với giá trị cao. Chính vì vậy, anh mong muốn các hộ dân trong làng sẽ phát triển mạnh mô hình này để có kinh tế ngày càng khá giả.

Với mỗi sào trồng hoa lan rừng sẽ cho thu nhập khoảng hơn 100 triệu đồng, cao hơn nhiều lần só với trồng lúa và trồng chè. Ảnh: Hà Thanh.

Dự định của anh Tuấn trong thời gian tới sẽ mở rộng thêm diện tích và quy mô trồng lan, nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Tuy nhiên, do còn gặp một số khó khăn như nguồn vốn, kỹ thuật trồng và chăm sóc lan, do đó anh mong muốn sẽ được các cấp, ngành liên quan mở thêm nhiều lớp tập huấn về khoa học kỹ thuật để những người trồng lan có thêm kiến thức chuyên sâu cũng như hỗ trợ về nguồn vốn giúp người dân sản xuất đạt hiệu quả cao hơn.

Gia đình anh Mạc Văn Quyết trồng lan từ năm 2017 đến nay được khoảng 7 năm. Do bản thân là người yêu cái đẹp, cộng với việc thấy người dân trong xóm có điều kiện kinh tế phát triển hơn từ trồng lan nên anh Quyết cũng mạnh dạn học hỏi và làm theo.

Hiện gia đình anh Quyết có khoảng 200m2 diện tích trồng lan với 1.500 giò lan chủ yếu là lan cáo và hoa lan tam bảo sắc. 

Thị hiếu của khách hàng chủ yếu thích những dòng lan hoa nhiều, lá đẹp, do đó, thời điểm bán hoa nhiều nhất là từ tháng 2 – 6 trong năm khi hoa nở rộ. Thị trường bán lan của gia đình anh đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước với số lượng bán ra khoảng vài trăm giò mỗi năm mang về thu nhập khoảng hơn 100 triệu đồng.

"Điều quan trọng là chi phí đầu tư trồng lan không quá lớn, công chăm sóc cũng không đòi hỏi quá nhiều và cũng không quá khó nhưng cần sự tỉ mỉ, điều tiết độ ẩm và ánh sáng thích hợp, lựa chọn giá thể sạch, phù hợp để lan phát triển tốt nhất", anh Quyết cho hay.

Cũng là hộ có thâm niên trồng lan nhiều năm ở xóm Trung Thần, với nhiều loại lan chủ yếu như: Kiếm, chồn, tam bảo sắc… Nhờ trồng lan mà vợ chồng anh Trương Văn Năm nuôi được hai con học Đại học đàng hoàng ở Hà Nội.

"Nếu không trồng lan vợ chồng tôi không thể nào có tiền nuôi các cháu học hành ở đất Hà Nội với chi phí tốn kém như thế được. Từ lúc trồng lan, kinh tế của gia đình tôi vững hơn hẳn", anh Năm bộc bạch. Cùng với làm chè, vợ chồng anh chị đã xây dựng được nhà cửa khang trang, rộng rãi, có nguồn thu nhập cao.

Xây dựng thương hiệu làng nghề hoa lan nổi tiếng

Xóm Trung Thần hiện có 180 hộ dân, trong đó có 110 hộ trồng lan, tạo việc làm cho gần 300 lao động tại địa phương, riêng những hộ trồng lan có thu nhập trung bình từ 9 - 10 triệu đồng/người/tháng, gần gấp đôi thu nhập bình quân của cả xóm. Đến nay, những hộ trồng lan trong xóm không còn hộ nào thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo.

Cuối năm 2022, xóm Trung Thần được UBND tỉnh Thái Nguyên công nhận là làng nghề hoa lan. Nhờ trồng lan cuộc sống của người dân đã thay da đổi thịt, nhiều hộ đã xây dựng được nhà cửa khang trang, mua được xe ô tô đẹp, đường đi lối lại vì thế cũng được sửa sang nâng cấp đẹp đẽ, thuận tiện hơn.

Theo anh Trương Văn Tuấn – Trưởng xóm Trung Thần: Định hướng lâu dài của địa phương sẽ phát triển mạnh mô hình trồng lan đưa ngành này trở thành ngành kinh tế chính, tạo môi trường xanh, sạch, bền vững và hiệu quả.

Nhờ trồng lan rừng-loài hoa quý tộc, nhiều hộ dân ở xóm Trung Thần, xã Hoá Trung, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên đã xây dựng được nhà cửa khang trang. Ảnh: Hà Thanh

×