Tổng thống Mỹ Trump và Tổng thống Ukraine Zelensky. Ảnh Telegraph

Tờ Telegraph của Anh đã có được bản thảo hợp đồng trước khi quyết định, được đánh dấu là "Đặc quyền & Bảo mật" và có ngày ký là 7/2/2025. Văn bản nêu rõ rằng Mỹ và Ukraine nên thành lập một quỹ đầu tư chung để đảm bảo rằng "các bên thù địch trong cuộc xung đột không được hưởng lợi từ việc tái thiết Ukraine".

Thỏa thuận bao gồm "giá trị kinh tế liên quan đến tài nguyên của Ukraine", bao gồm "tài nguyên khoáng sản, tài nguyên dầu khí, cảng, cơ sở hạ tầng khác theo thỏa thuận", khiến không rõ những gì khác có thể được bao hàm. "Thỏa thuận này sẽ được điều chỉnh bởi luật pháp Mỹ và không tính đến các nguyên tắc xung đột luật", thỏa thuận nêu rõ.

Theo thoả thuận, Mỹ sẽ lấy 50% doanh thu định kỳ mà Ukraine nhận được từ việc khai thác tài nguyên và 50% giá trị tài chính của "tất cả các giấy phép mới được cấp cho bên thứ ba" để kiếm tiền từ tài nguyên trong tương lai. Sẽ có "quyền thế chấp đối với các khoản doanh thu đó" có lợi cho Mỹ, thoả thuận cho biết.

Thoả thuận cũng nêu rằng "đối với tất cả các giấy phép trong tương lai, Mỹ sẽ có quyền ưu tiên từ chối mua khoáng sản có thể xuất khẩu". Washington sẽ có quyền miễn trừ chủ quyền và giành được quyền kiểm soát gần như toàn bộ đối với hầu hết nền kinh tế hàng hóa và tài nguyên của Ukraine. Quỹ "sẽ có quyền độc quyền thiết lập phương pháp, tiêu chí lựa chọn, điều khoản và điều kiện" của tất cả các giấy phép và dự án trong tương lai... Có vẻ như thoả thuận được viết bởi các luật sư tư nhân, không phải do cơ quan ngoại giao hoặc thương mại Mỹ.

Một số bồn khoáng sản nằm gần tiền tuyến ở miền đông Ukraine hoặc ở các khu vực do Nga chiếm đóng. Ông Zelensky đã thổi phồng những nguy cơ khi để các trữ lượng chiến lược titan, vonfram, urani, than chì và đất hiếm rơi vào tay Nga. "Nếu chúng ta đang nói về một thỏa thuận va hãy thực hiện một thỏa thuận, chúng ta chỉ vì nó", ông Zelensky nói.

Nhưng có lẽ ông Zelensjy không ngờ rằng mình sẽ phải đối mặt với những điều khoản thường áp dụng cho các quốc gia bị đánh bại trong chiến tranh. Chúng còn tệ hơn cả những hình phạt tài chính áp dụng cho Đức và Nhật Bản sau khi họ bị đánh bại vào năm 1945. Cả hai quốc gia này cuối cùng đều là những người nhận được tiền từ các đồng minh chiến thắng.

Một Versailles mới

Nếu dự thảo này được chấp nhận, yêu cầu của ông Trump sẽ chiếm tỷ lệ cao hơn GDP của Ukraine so với khoản bồi thường áp dụng cho Đức theo Hiệp ước Versailles, sau đó được cắt giảm tại Hội nghị London năm 1921 và theo Kế hoạch Dawes năm 1924.  Ông Donald Trump nói với Fox News rằng, Ukraine "về cơ bản đã đồng ý" giao 500 tỷ đô la. "Họ có đất đai cực kỳ có giá trị về mặt đất hiếm, về mặt dầu khí, về mặt những thứ khác", ông Trump nói.

Ông Trump cảnh báo rằng: "Họ có thể đạt được một thỏa thuận. Họ có thể là người Nga vào một ngày nào đó , hoặc họ có thể không phải là người Nga vào một ngày nào đó. Nhưng tôi muốn số tiền này được trả lại".

Ông Trump cho biết Mỹ đã chi 300 tỷ đô la cho cuộc chiến cho đến nay, nói thêm rằng sẽ là "ngu ngốc" nếu chuyển giao thêm nữa. Trên thực tế, năm gói mà Quốc hội Mỹ đã thông qua có tổng cộng 175 tỷ đô la, trong đó 70 tỷ đô la được chi tại Mỹ cho sản xuất vũ khí. Một số trong số đó dưới hình thức tài trợ nhân đạo, nhưng phần lớn là tiền cho vay-cho thuê phải được hoàn trả.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham đã gợi ý tại Hội nghị An ninh Munich vào cuối tuần rằng yêu cầu của ông Trump là một thủ đoạn khéo léo để củng cố sự ủng hộ của người dân đối với sự nghiệp của Ukraine đang suy giảm. "Ông ấy có thể đến với người dân Mỹ và nói rằng, 'Ukraine không phải là gánh nặng, mà là lợi ích'", ông Graham nói.

Thượng nghị sĩ Graham đã nói với người châu Âu hãy ủng hộ mạnh mẽ ý tưởng này vì nó khóa chặt Washington vào việc bảo vệ một giải pháp trong tương lai. "Nếu chúng ta ký thỏa thuận khoáng sản này, ông Putin sẽ gặp rắc rối, vì ông Trump sẽ bảo vệ thỏa thuận này", ông Graham nói.

Tại hội nghị Munich, các quan chức Ukraine đã cố gắng mỉm cười một cách vui vẻ và nói về hy vọng về một thỏa thuận tài nguyên trong khi vẫn biện hộ rằng văn bản hiện tại vi phạm luật pháp Ukraine và cần phải soạn thảo lại. Nói về sự giàu có về tài nguyên của Ukraine đã trở nên siêu thực. Một con số 26 nghìn tỷ đô la đang được đưa ra cho trữ lượng khoáng sản và trữ lượng hydrocarbon kết hợp. Các con số này là không tưởng.

Ukraine có lẽ có lưu vực lithium lớn nhất châu Âu. Nhưng giá lithium đã giảm mạnh 88% kể từ khi bong bóng nổ vào năm 2022. Các trữ lượng lớn đang được phát hiện trên khắp thế giới. McDermitt Caldera ở Nevada được cho là mỏ lithium lớn nhất hành tinh với 40 triệu tấn, riêng mỏ này đã đủ để đưa Mỹ vượt lên trước Trung Quốc.

Dự án Thacker Pass cũng sẽ đi vào hoạt động vào năm sau. Giá trị của lithium nằm ở các ngành công nghiệp chế biến và hạ nguồn. Các mỏ đá chưa chế biến nằm ở Ukraine hầu như vô dụng đối với Mỹ.

Câu chuyện tương tự cũng xảy ra với đất hiếm.  Các công ty khai thác ở Mỹ đã từ bỏ ngành kinh doanh này vào những năm 1990 vì biên lợi nhuận khi đó quá thấp. Chính phủ Mỹ đã ngủ quên trên tay lái và để điều này xảy ra, tỉnh dậy và phát hiện ra rằng Trung Quốc đã nắm được quyền kiểm soát chiến lược đối với nguồn cung cấp các nguyên tố quan trọng cần thiết cho vũ khí công nghệ cao và tiên tiến. Vấn đề đó đang được giải quyết.

Ukraine có coban nhưng hầu hết pin EV hiện nay sử dụng lithium ferrous phosphate và không còn cần coban nữa. Hơn nữa, pin natri-ion và pin lưu huỳnh sẽ hạn chế nhu cầu tăng trưởng trong tương lai đối với lithium. Tái chế cũng vậy. Người ta có thể tiếp tục. Câu chuyện về sự khan hiếm khoáng sản trên thực tế đã bị phóng đại một cách thái quá.

Đối với khí đá phiến của Ukraine, một số mỏ Yuzivska nằm dưới sự kiểm soát của Nga, và trữ lượng Carpathian phía tây có địa chất phức tạp với chi phí khoan cao, khiến Chevron phải rút lui, giống như đã làm ở Ba Lan. Ukraine có nhiều tiềm năng hơn với tư cách là nước xuất khẩu điện sang châu Âu từ năng lượng tái tạo và mở rộng hạt nhân, nhưng đó không phải là điều ông Donald Trump nghĩ đến.

Lần vi phạm thứ hai của Ukraine

Ukraine không thể đáp ứng được yêu cầu 500 tỷ đô la của ông Trump trong bất kỳ khung thời gian có ý nghĩa nào, bỏ qua vấn đề lớn hơn là liệu có công bằng khi đối xử với một quốc gia nạn nhân theo cách này sau khi họ đã giữ vững chiến tuyến cho các nền dân chủ tự do với sự hy sinh to lớn trong ba năm. Người ta có thể hỏi ai thực sự mắc nợ ai?

"Phong cách làm ăn của tôi khá đơn giản và thẳng thắn", ông Trump nói trong cuốn sách The Art of the Deal của mình. "Tôi đặt mục tiêu rất cao, và sau đó tôi chỉ tiếp tục thúc đẩy, thúc đẩy và thúc đẩy để đạt được điều mình muốn".

Trong thương mại thực sự, bên kia thường có thể bỏ đi. Yêu cầu của ông Trump là sự ép buộc bằng nắm đấm sắt của một siêu cường đối với một quốc gia yếu hơn đang bị dồn vào chân tường, và tất cả chỉ vì một sự bùng nổ hàng hóa chủ yếu tồn tại trong đầu ông Trump.

"Nhiều khi thỏa thuận tốt nhất bạn thực hiện là không thực hiện thỏa thuận", ông Trump nói và đưa ra một lời khuyên nữa của mình.

×